ERA disiplinler arası çalışmaya çok önem veren bir ofis. Werner Sobek, Tim Macfarlane bu doğrultuda danışmanlık aldığınız uzmanlar. Biraz bu işbirliklerinden bahsedebilir miyiz?
2006-2007 döneminden sonra gelen projelerde bilgi birikimimizi artırmak istiyorduk. Çalışma ve üretme mantığımızı, farklı proje türlerinde spesifik mühendislik ve tasarım işleri yapan uzmanlarla birlikte geliştirmemiz gerektiğine kanaat getirdik ve bahsettiğiniz kişilerle tanıştık. Her biriyle farklı ilişkiler oluştu. Mesela Tim'le sadece iş ilişkisi değil, dostluğa varan çok yakın bir ilişkimiz var. Üç sene boyunca beraber Çin'e gittik geldik. Ben gelişmek için farklı menşeilerden insanlarla birlikte çalışmanın her zaman faydalı olduğunu düşündüm. Daha önce yapılmamışları deneyimlemiş insanlarla beraber olmak, sizin de hayallerinizi başka bir noktaya taşıyor. Bu son 6-7 senelik süreçte birlikte çalışmak, hem benim hem de ekibin teknik konulara yaklaşımı da dönüştürdü. Dolayısıyla uzun süredir ofisin işleyişinde teknik ve mimari konsept ayrı şeyler değil. Beraber düşünülen, birbirini tamamlayan ve birbirine tüm süreç boyunca ilham kaynağı olabilen farklı etaplar...
Eski projelerimizde de bu tip birtakım özellikler var ama genelde altyapıya yönelik projeler olduğu için fazla algılanamıyor. Artık bu yaklaşımı biz mimari tasarıma daha çok entegre ediyoruz. Bir de yurtdışında olduğu gibi bizde de üniversiteler ile ofisleri daha sık bir araya getirecek bir altyapı kurgulanabilse, her iki taraf araştırma ve projelerde buluşturulabilirse, ortaya çok ilginç ve sektör açısından da faydalı sonuçlar çıkabilir diye düşünüyorum.
Ofisinizin kuruluşundan bu yana doğal aydınlatma ve havalandırma konusuna önem veriyorsunuz. Bu hassasiyetinize ilişkin bir değerlendireme de alabilir miyiz?
Hayatımız kapalı alanlarda geçiyor. Gün ışığının getirdiği psikoloji çok farklı. Gündüz olduğunu, gece olduğunu hissedebilmek zamanı kullanma şeklimizi bile değiştiriyor. Doğal aydınlatma, yarattığımız mekanların görselliğini, yaşam kalitesini, duygusunu vermek için kullandığımız en önemli tasarım öğelerinden. Bu yüzden tasarımın mühendislik çalışmasıyla birlikte yürütülmesi, bizim yapıları daha iyi anlamamıza ve daha baştan hedeflediğimiz şekilde üretmemize yardımcı oluyor.
Bu işbirlikleri ERA'nın yurtdışındaki bilinirliğini de artırıyordur, değil mi?
Tabii, sonuçta mimarlıkta üretiminiz ve ortaya koyduğunuz işler referansınız oluyor. Biz bu bilinirliğin uzun soluklu olmasını hedefliyoruz. Yoksa "magazinsel" mimari ve bilinirlik gibi bir hedefimiz yok. Bu bilinirliğin pekişmesinde doğal olarak verdiğiniz hizmet şekli de önemli rol oynuyor. Uzun süredir işverenler olsun, farklı disiplinlerden uzmanlar olsun yabancılarla birarada çalışıyoruz. Bunun etkileri de tabii ki yadsınamaz.
Kırkıncı yıl sergisi için kaleme alınan metinde, 2013'ten itibaren ofisin biraz daha büyüyeceğinden, daha farklı bir işler yapacağından bahsediyorsunuz. ERA'yı bundan sonraki süreçte neler bekliyor?
Yaklaşım olarak farklılaşmak gerektiğini hissediyoruz. Yeni proje tipleri üzerine çalışırken ihtiyaçlar da değişiyor. Ekip organizasyonu konusunda bunun önemini gittikçe daha fazla hissediyoruz. Örneğin, ekibin gelişimi için dönemsel eğitimler ve seminerler hazırlıyoruz. İleriye dönük olarak daha entegre bir tasarım felsefesiyle hareket etmek için tüm altyapımızı belli aralıklarla gözden geçiriyoruz. 70'lerden bugüne gelen firma kültürünü geliştirerek ilerletmeyi, özellikle Asya'da kalıcı olmayı hedefliyoruz. Tabii büyümek, bazı sıkıntıları ve sorunları da beraberinde getirebiliyor. Amacımız, çok kalabalık bir kadroya sahip olmaktan ziyade derinlikli bir ekip olmayı gelişerek sürdürebilmek. Ekibimizin yurtdışı ile olan bağını da kuvvetlendirmek arzusundayız. Ortaya çıkan ihtiyaçlar paralelinde, Çin ofisindeki bir arkadaşımız bir süre buraya gelip bizimle çalışıyor veya bunun tersi de olabiliyor. Bu kozmopolit ortamı daha da güçlendirmek niyetindeyiz. Öte yandan, son dönemde ülkedeki mimarlık ortamının bir hayli eksikliğini hissettiği sosyal projelerin içerisinde de bulunmayı arzuluyoruz.