Salt'ın "Başka Kayda Rastlanmadı" Sergisi Kapsamında Kamu Programları Devam Ediyor

 1958 yıkımları sırasında Karaköy MeydanıSalt Araştırma, Fotoğraf ve Kartpostal Arşivi / Yeni Valide Camii’den Galata KöprüsüSalt Araştırma, Fotoğraf ve Kartpostal Arşivi

Garanti BBVA tarafından kurulan Salt’ın Başka Kayda Rastlanmadı: Reşad Ekrem Koçu ve İstanbul Ansiklopedisi Arşivi sergisi, tarihçi ve romancı Reşad Ekrem Koçu’nun (1905-1975) G harfine kadarki 11 cildi basılan İstanbul Ansiklopedisi’nin tasarım aşamasında kalan maddelerine ışık tutuyor. Salt Galata’nın katlarına yayılan sergi, içine yerleştiği yapıyı kentsel bir odak olarak ele alıyor ve malzeme seçkisini Galata semti etrafında kurgulanan bir çerçevede sunuyor. Tarihçinin ifadesiyle, 19. yüzyıl başlarından 20. yüzyıl ortasına Galata ve yakın çevresinde yaşamış olan “ayaktakımı”nın, İstanbul’un geleneksel mahalle düzeninin dışında kalanların arşivdeki izlerini sürüyor.

29 Ekim’e kadar devam eden sergiye, Salt Galata’da gerçekleştirilecek bir dizi program eşlik ediyor. 13 Eylül Çarşamba günü saat 19.00’da müzisyenler Çağlar Fidan, Erhan Bayram ve Nikos Papageorgiou’nun gerçekleştireceği performans, Reşad Ekrem Koçu’nun ansiklopedisinde kayda geçirdiği eski devir İstanbul’unun müziğinden ilham alıyor. Kanun, kemençe ve İstanbul lavtası gibi enstrümanların kullanılacağı performans, İstanbul Ansiklopedisi’nin müzikal evrenini oluşturan şarkı notaları, müzisyenlerden gelen hâl tercümeleri, Şamram ve Peruz Hanım gibi geç Osmanlı İstanbul’unun ayaktakımı arasında meşhur olan kadın solistlerin kantoları, şehrin çalgılı kahvehanelerini kendilerine mesken edinmiş tulumbacıların müzikal zevkleri ve İstanbulluların şarkılara konu olan hikâyelerinden yola çıkıyor.

Kadir Has Üniversitesi Bilgi Merkezi–Salt Araştırma, Reşad Ekrem Koçu ve İstanbulAnsiklopedisi Arşivi

Kadir Has Üniversitesi İstanbul Çalışmaları Merkezi’nden Prof. Dr. Murat Güvenç ile mimar Yağmur Yıldırım’ın 16 Eylül Cumartesi günü saat 18.30’da gerçekleştireceği söyleşide ise İstanbul Ansiklopedisi’nin yazıldığı 1940’lı yıllardan 1970’lere kent ve kentlilerin nasıl dönüştüğü irdelenecek. Koçu’nun, İstanbul’un “muazzam kütüğü” olarak tarif ettiği ansiklopedi maddelerinden hareketle, söz konusu dönemde yaşanan yıkımlar, kente göçün yoğunlaşması, gecekondulaşma ve dönüşen kentte gündelik yaşam gibi konular değerlendirilecek.

Sergiye paralel olarak hazırlanan programlardan bir diğeri de Melankoli ve Kent açık ders serisi. Dört oturuma yayılan seride halk şairlerinin anlatılarından yıkımlarla değişen kent manzaralarına, Koçu’nun kullandığı dilden geçmişe, ayrıntılara ve şehre bağlılığına, ansiklopedinin gündeme getirdiği melankoli ve kent ilişkisi farklı yönleriyle yorumlamaya açılıyor. 26 Eylül Salı günü saat 18.30’da gerçekleştirilecek açık ders programında mimar ve editör Neslihan Şık, hem çok tanıdık hem de bir o kadar anlaşılmaz olan melankoli kavramını kent ve kayıp ile ilişkisi üzerinden ele alacak.

İstanbul Ansiklopedisi, Cilt 1, sayfa256E1 (Resim: Sabiha Bozcalı)Kadir Has Üniversitesi Bilgi Merkezi–Salt Araştırma, Reşad Ekrem Koçu ve İstanbulAnsiklopedisi Arşivi

Beni Kimsenin Anlamadığı Bir İstanbul’da Yaşamaktan Yoruldum başlıklı gösterim programı ise 28 Eylül’den 26 Ekim’e her Perşembe Salt Beyoğlu’ndaki Açık Sinema’da gerçekleştirilecek. 1960’lar İstanbul’unda geçen beş filmlik bir seçkiden oluşan program, adını Koçu’nun İstanbul Ansiklopedisi’ne dâhil etmek üzere arşivlediği bir intihar haberi kupüründen alıntıladığı “Beni kimsenin anlamadığı bir dünyada yaşamaktan yoruldum” ifadesinden alıyor. Programda, Ertem Göreç’in Karanlıkta Uyananlar (1964), Lütfi Ömer Akad’ın Yangın Var: Eski İstanbul Kabadayıları (1960), Metin Erksan’ın Suçlular Aramızda (1964), Osman F. Seden’in Beş Şeker Kız (1964) ve Atıf Yılmaz’ın Ah Güzel İstanbul (1966) filmleri yer alıyor.

Salt’ın Kadir Has Üniversitesi iş birliğiyle yürüttüğü Reşad Ekrem Koçu ve İstanbul Ansiklopedisi Arşivi çalışmaları kapsamında hazırlanan sergi ve paralelindeki programlara ilişkin ayrıntılı bilgi için saltonline.org adresini ziyaret edebilirsiniz.

Salt kurucusu ve daimî destekçisi Garanti BBVA’ya teşekkür eder.

*

Başka Kayda Rastlanmadı: Reşad Ekrem Koçu ve İstanbul Ansiklopedisi Arşivi Kamu Programları Eylül-Ekim 2023