İklim Değişikliği ve Dirençli Kentler için Yeşil Altyapı Tasarımı

Bartın Üniversitesi koordinatörlüğünde, Düzce ve Akdeniz Üniversiteleri Peyzaj Mimarlığı Bölümleri düzenlemesinde, Peyzaj Mimarlığı Eğitim ve Bilim Derneği (PEMDER) ve Amasra Belediyesi destekleriyle, TÜBİTAK‘ın 2237A- Bilimsel Eğitim Etkinlikleri Desteği kapsamında hazırlanan proje 9 - 14 Eylül 2024 tarihlerinde Peyzaj Mimarlığı Lisans ve Yüksek Lisans öğrencilerinin katılımına açık bir eğitim programıdır.

TÜBİTAK destekli program “İklim Değişikliği ve Dirençli Kentler için Yeşil Altyapı Tasarımı” adıyla konusunda deneyimli öğretim elemanları ve seçilecek katılımcı öğrencilerle birlikte Bartın Üniversitesi, Mühendislik, Mimarlık ve Tasarım Fakültesi, Peyzaj Mimarlığı Bölümü ev sahipliğinde Bartın’da gerçekleştirilecektir.

Amaç

Küresel ölçekte iklim değişikliğinin etkileri her geçen gün daha fazla hissedilmektedir. Buzul kütlelerinin hızla erimesiyle birlikte deniz seviyesinde yükselmeler görülmektedir. Birçok bölgede aşırı hava olayları ve artan yağışlar görülürken, bazılarında aşırı sıcak dalgaları ve kuraklıklar yaşanmaktadır. Bu etkilerin önümüzdeki yıllarda daha da artması beklenmektedir. Son 100 yıl içinde küresel iklim, kısmen insani faaliyetlerden kaynaklanan sera gazı emisyonları nedeniyle ortalama 0,5°C ısınmıştır. İngiliz bilim adamı Stern’in araştırması, bugünden itibaren herhangi bir emisyon salınmasa dahi küresel sıcaklığın, gelecek on yıllar içinde 0,5° ila 1°C artmaya devam edeceğini ortaya koymuştur. Araştırmada yapılan iklim modelleri; bu emisyonların önemli ölçüde azaltılması için önlem alınmadığı takdirde, dünyanın gelecek yüzyıl içinde 1,4° ila 5,8°C daha ısınacağını öngörmektedir. Bu değişiklikler, yerkürede hidrolojik döngüyü önemli ölçüde istikrarsız hale getirecek, yağışlar ve su akışlarında daha fazla değişkenliğe neden olacak ve aşırı hidrolojik olayların yoğunluğunu artıracaktır.

İklim değişikliği ile mücadele noktasında; politika belirleyicilerin karşı karşıya bulunduğu güçlük, iklim değişikliğinin etkilerini anlamak, en uygun düzeyde uyum sağlanmasına yönelik stratejileri belirlemek ve bunları akılcı politikalara dönüştürerek uygulamaktır. İklim değişikliğine dayanıklı ekosistemlerin sağlıklı ve etkin bir biçimde işlevlerinin sürdürülmesi, su, arazi ve biyolojik kaynakların yönetilmesi ve korunması üzerine odaklanan stratejiler, esasen iklim değişikliğinin etkileri ile başa çıkmanın önemli yollarındandır. Kentsel ve kırsal alanlardaki etkilere uyum sağlamada, bazen fiziksel altyapıya önem verilmesi bile iklim değişikliğine uyum sağlamada etkin bir yol olabilmektedir. Avrupa Birliği’nin söylemi ile “yeşil altyapı”, aşırı iklim koşullarında sosyal ve ekonomik bağlamda uyum sağlama çalışmalarında yaşamsal bir rol oynayabilmektedir.

Küresel sıcaklık artışının 2˚C’ye ulaşması halinde, Türkiye’nin de içinde yer aldığı Akdeniz Havzası’nda beklenenler, iklim değişikliğinin etkilerine karşı alınması gereken önlemlerin ne ölçüde programlı olması gerektiğini göstermektedir. IPCC Dördüncü Değerlendirme Raporu’nda, Akdeniz Havzası’nda genel sıcaklık artışının 1˚- 2˚C’ye ulaşacağı, kuraklığın geniş bölgelerde hissedileceği ve özellikle iç kesimlerde sıcak hava dalgalarının ve aşırı sıcak günlerin sayısının artacağı ifade edilmektedir. Türkiye’de ise yıllık ortalama sıcaklığın gelecek yıllarda 2,5°- 4°C artacağı, Ege ve Doğu Anadolu Bölgeleri’nde 4°C’yi, iç bölgelerinde ise bu artışın 5˚C’yi bulacağı tahmin edilmektedir. Gerek IPCC raporu gerekse yürütülen bir dizi ulusal ve uluslararası bilimsel model çalışmaları, Türkiye’nin yakın gelecekte daha sıcak, daha kurak ve yağışlar açısından daha belirsiz bir iklim yapısına sahip olacağını ortaya koymuştur.

Çevre ve Şehircilik Bakanlığı koordinasyonunda yürütülen Bütünleşik Kentsel Gelişme Stratejisi ve Eylem Planı (KENTGES) ile yerleşmelerin ve şehirlerin yaşanabilirlik düzeylerinin yükseltilmesi amaçlanarak, özellikle mekânsal planlama, ulaşım ve altyapı, konut, dönüşüm, afetlere hazırlık, doğal ve kültürel mirasların korunması, iklim değişikliği, enerji verimliliği ve yenilenebilir kaynaklar, yerleşmeler ve çevrebilim, göç ve sosyal politikalar ile ekonomik yapının güçlendirilmesi ve katılım konularında eylem ve stratejiler içermektedir. KENTGES ile kentlerde, çevre duyarlı bir yaşam ortamı oluşturularak, yerleşmelerde sürdürülebilir bir mekânsal gelişmenin sağlanması, sürdürülebilir ve çeşitlendirilmiş arsa ve konut üretiminin gerçekleştirilmesi, sürdürülebilir kentsel ulaşım sisteminin oluşturulması, mekânsal planlarda açık ve yeşil alan bütünlüğünün sağlanması, doğal ve kültürel varlık ve değerlerin korunması, doğal kaynakların sürdürülebilir kullanımı, yerleşmelerde su kaynaklarının etkin kullanımının planlamaya yansıtılması, kent ekosistemleri ve ormanların korunması, kirliliğin önlenmesi, enerji verimliliğini ve çevre duyarlılığını dikkate alan yaklaşımların teşviki ve afet ve yerleşme risklerinin azaltılması hedeflenmektedir.

Kentsel çevre, kırsal alanlara göre farklı biyofiziksel özelliklere sahiptir. Kentlerde yeşil alanların ve buharlaşma yüzeylerinin azalması; beton ve asfaltla kaplanmış yüzeylerin, yapısal alanların artması gibi yüzey değişiklikleri, meteorolojik parametreleri etkileyerek yerel ve bölgesel ölçekte iklim değişimine neden olmaktadır. Gün geçtikçe etkisi daha fazla hissedilen küresel iklim değişikliğinin neden olduğu iklim olaylarının olumsuz etkilerini azaltmak için alınması gereken önlemler arasında kentlerde yeşil altyapı sistemlerinin geliştirilmesi önemli bir yer almaktadır. Kentlerde iklim değişikliğine uyum çalışmaları yeşil altyapı ile yakından bağlantılıdır. Nitekim bu durum Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı tarafından hazırlanan “Türkiye’nin İklim Değişikliği Uyum Stratejisi ve Eylem Planı’nda da ifade edilmiştir. Yeşil altyapı kentsel ısı adası etkisinin hafifletilmesi gibi sağladığı ekosistem hizmetleriyle iklim değişikliğinin etkileriyle mücadele etmede ve iklim değişikliğinin olumsuz etkilerini hafifletmede etkili araçlar arasındadır. Gelecekte daha yaşanabilir kentler için yeşil altyapı uygulamalarının yaygınlaştırılması gerekmektedir.

Bu eğitim programının amacı, iklim değişikliğine dirençli kentlerin oluşturulması bağlamında farklı yeşil altyapı unsurlarının peyzaj tasarımı konusunda lisans ve yüksek lisans öğrencilerine bilgi aktarımı ve farkındalık düzeyinin artırılmasıdır.

Kapsam

Eğitim etkinliği, küresel ölçekte iklim değişikliğinin nedenleri ve sonuçları, kentsel alanlarda yarattığı sorunlar ve çözüm önerileri, dünyadan iyi uygulama örneklerinin paylaşımı ve seçilecek örnek alanlar üzerinde öğrenciler tarafından yenilikçi teknolojiler kullanılarak yeşil altyapı unsurlarının (yeşil çatı, yeşil cephe, biyo-hendek, yağmur bahçesi gibi) tasarımını kapsamaktadır.

Başta iklim değişikliği ve kent dirençliliğine katkı sunacak biçimde Bartın kentinden seçilecek örnek alanlarda teorik anlatımlar çerçevesinde öğrenciler tarafından yeşil altyapı unsurlarının tasarımları yapılacaktır. Bartın kentinin de içinde yer aldığı Batı Karadeniz Bölgesi de taşkın ve sellerle ülkemizin karşı karşıya kalacağı iklim değişikliğinden en fazla etkilenecek bölgeler arasındadır. Yapılacak tasarım çalışmalarının temel hedefi bu sıcaklık artışlarının ve genel anlamda sıcaklık artışlarının neden olacağı kentsel ısı adası etkilerinin hafifletilmesine katkıda bulunacak çözümler üretmektir.

Öğrencilere verilecek teorik eğitimlerin “Türkiye’nin İklim Değişikliği Uyum Stratejisi ve Eylem Planında da yer alan ana odaklardan Su Kaynakları Yönetimi, Tarım ve Gıda Güvencesi, Ekosistem Hizmetleri, Biyolojik Çeşitlilik ve Ormancılık, Doğal Afet Risk Yönetimi ve İnsan Sağlığı konularında da katkı sağlaması ve farkındalık yaratması beklenmektedir.

Kurullar&Eğitmenler

Düzenleme Kurulu

Doç.Dr. Mustafa Artar – Düzenleme Kurulu Başkanı
Bartın Üniversitesi (Bartın)

Prof.Dr. Osman Uzun
Düzce Üniversitesi (Düzce)

Prof.Dr. Tahsin Yılmaz
Akdeniz Üniversitesi (Antalya)

Bilim Kurulu

Doç.Dr. Mustafa Artar – Düzenleme Kurulu Başkanı
Bartın Üniversitesi (Bartın)

Prof.Dr. Osman Uzun
Düzce Üniversitesi (Düzce)

Prof.Dr. Tahsin Yılmaz
Akdeniz Üniversitesi (Antalya)

Prof.Dr. Oğuz Yılmaz
Ankara Üniversitesi (Ankara)

Dr. Öğr. Üyesi Aylin Alişan Yetkin
Bartın Üniversitesi (Bartın)

Yerel Düzenleme Kurulu (Bartın Üniversitesi – Bartın)

Doç.Dr. Mustafa Artar, Dr. Öğr. Üyesi Aylin Alişan Yetkin, Dr. Rukiye Gizem Öztaş Karlı, Arş. Gör. İdil Dal

Ders Veren Öğretim Üyeleri

Doç.Dr. Mustafa ARTAR
Kurumu: Bartın Üniversitesi (Bartın)

Prof.Dr. Oğuz Yılmaz
Kurumu: Ankara Üniversitesi (Ankara)

Prof.Dr. Osman Uzun
Kurumu: Düzce Üniversitesi (Düzce)

Prof.Dr. Tahsin Yılmaz
Kurumu: Akdeniz Üniversitesi (Antalya)

Prof.Dr. Mehmet Kıvanç Ak
Kurumu: Düzce Üniversitesi (Düzce)

Prof.Dr. Erhan Vecdi Küçükerbaş
Ege Üniversitesi (İzmir)

Doç.Dr. Mert Ekşi
Kurumu: İstanbul Üniversitesi – Cerrahpaşa (İstanbul)

Dr. Öğr. Üyesi Emrah Yıldırım
Kurumu: Akdeniz Üniversitesi (Antalya)

Dr. Öğr. Üyesi Bige Şimşek İlhan
Kurumu: Medipol Üniversitesi (İstanbul)

Dr. Öğr. Üyesi Aylin Alişan Yetkin
Kurumu: Bartın Üniversitesi (Bartın)

Başvuru ve Seçim Ölçütleri

Katılımcıların yol, konaklama ve iaşe giderleri TÜBİTAK tarafından karşılanacaktır.

1.Üniversitelerin Peyzaj Mimarlığı programlarının 2., 3. veya 4. sınıflarında kayıtlı öğrenci olmak (Eğitim tarihlerinde mezun durumunda olan öğrenciler programdan yararlanamayacağından 4. sınıf öğrencileri bu durumu göz önüne almalıdır. Bunun yanında Peyzaj Mimarlığı alanında yüksek lisans yapan öğrencilerden de eğitime öğrenci kabulü olacaktır.

2. Genel Akademik Not Ortalaması (GANO) 4 üzerinden en az 2,5 olmak

3. Peyzaj Tasarımı ile ilgili derslerden yüksek not alarak başarılı olmak

4. Daha önce bu program kapsamında desteklenen en fazla 4 eğitime katılmış olmak

Program hakkında ayrıntılı bilgi ve başvuru için tıklayın