Macar Mimarların Tasarımları Türkiye’de

Macar Kültür Merkezi, “Macarların Tasarımları Türkiye’de, Geç Osmanlı’dan Erken Cumhuriyet Türkiye’sine Macar Mimarların Gerçekleştirilmemiş Projeleri” isimli ilgi gören sergisini Ankara’ya taşıyor. Sergi, Osmanlı İmparatorluğu’nun 19. yüzyıldaki son döneminden 20. yüzyılın ilk yarısındaki Türkiye’ye, ülkenin mimarlık çevresinin önemli bir değişim geçirdiği döneme tanıklık ediyor. Macaristan ve Türkiye’den akademisyen ve araştırmacıların hayata geçirdiği sergi, dönemin yeni başkenti Ankara'nın inşası başta olmak üzere Türkiye'de modernist hareketin yaratıcılarının profilini çıkartırken ziyaretçileri bu dönem hakkında düşünmeye sevkediyor.

Cumhuriyet’in ilk döneminde çalışmaları iyi bilinen çok sayıda Alman, Fransız ve Avusturyalı mimarın yanında büyük oranda Macar bilim insanı ve profesyonellerinin çalışmalarının da etkisi vardır. Sergi, Osmanlı İmparatorluğu’nun son ve Türkiye Cumhuriyeti’nin ilk döneminde, ünlü Macar mimarlar tarafından yapılan, daha önce hiç bu formda bir arada bulunmamış ve hayata geçmemiş bina planları ve projelerini birbiriyle iletişimli bir şekilde bir araya getiriyor. Ayrıca bu sergiyle sunulan projelerin, tarihi bir çerçeve içerisinde dönemin Alman-Türk mimarlık ilişkileriyle de karşılaştırılması hedefleniyor. Sergi ziyaretçilerin, İstanbul ve Ankara'nın önemli konumdaki simgesel yapıları için tasarlanan binaların çizimlerine baktığında bu projelerin eğer gerçekleştirilmiş olsaydı nasıl dururdu diye hayal etmelerine de imkan sağlıyor. Sergide, Gül Baba Türbesi Mirasını Koruma Vakfı’nın desteğiyle, bu projeleri canlandırmak için hazırlanan bir video dizisi bulunurken, ziyaretçiler bir anket sayesinde bir mimarlık jürisindeymiş gibi hayata geçmesi istediği yapıya oy verebilecek. Ayrıca sergide Mimar Kemaleddin Bey, Sedad Hakkı Eldem, Zütü Başar, Ekrem Hakkı Ayverdi gibi dönemin önemli Türk mimarlarının da projeleri gözden geçiriliyor.

József Vágó, TBMM binası tasarım yarışması

Türkiye, Macaristan, İtalya ve Almanya’da titiz bir arşiv taraması sonucu hazırlanan sergiye Budapeşte Teknik ve Ekonomi Üniversitesi Mimarlık Tarihi ve Tarihi Eserlerin Koruması Anabilim Dalı, İstanbul Macar Kültür Merkezi, Yıldız Teknik Üniversitesi ve Türk Mîmârîsi Araştırma Merkezi‘ni temsil eden; Dr. Gergő Máté Kovács, Dr. Gábor Fodor, Prof. Dr. Nur Urfalıoğlu, Yrd. Doç. Dr. Zafer Sağdıç, Mehmet Emin Yılmaz, Orkun Dayıoğlu ve Dr. Péter Rabb gibi alanında önemli isimlerin yoğun bir katkısı oldu.  

Çankaya Belediyesi’nin ev sahipliğinde ve Tunsgram’ın desteğiyle gerçekleşen sergi, Doğan Taşdelen Çağdaş Sanatlar Merkezi Eren Eyüboğlu Sergi Salonu'nda hafta içleri 10:00 – 16:00 saatleri arasında ziyaret edilebilecek.

József Vágó, TBMM binası tasarım yarışması

Macar mimarların sergide yer alan, proje olarak sunulmuş fakat hayata geçmemiş projeleri:    

1856 - Imre Henszlmann: Kırım Savaşları'nda şehit düşen İngiliz askerlerini anmak üzere İstanbul'da kurulacak bir kilisenin proje yarışmasına teslim edilmiş olan tasarımı, Soli Deo Gloria takma ismiyle – Beyoğlu, İstanbul

1937 - József Vágó: TBMM binası tasarım yarışması – Çankaya, Ankara

1937 - Alfréd Bardon ve Károly Dávid: Karaköy’deki Uluslararası Liman Ziyaretçi Salonu proje yarışması için teslim edilmiş olan, ‘Yelken’ isimli proje – Karaköy, İstanbul

1938 - Ferenc Hillinger: İstanbul Boğaziçi’nde bir konutun taslak krokisi – İstanbul

1956 - LAKÓTERV (István Janáky, József Körner, Péter Molnár, Antal Vass ve István Zilahy): Kavala Oteli projesi – Fenerbahçe, İstanbul

1957 - LAKÓTERV (István Janáky, György Jánossy, Olga Mináry, Lajos Zalaváry): İşhane (apartman ve ofis binası) – Ulus, Ankara

*

Macar Kültür Merkezi Hakkında

Macar Kültür Merkezinin amacı, Macar kültürü, eğitimi ve biliminin üstün başarılarının uluslararası düzeyde yaygınlaştırılmasında özel bir rol oynamaktır. Dünyanın yirmi dört farklı ülkesinde yirmi altı adet Macar Kültür Merkezi faaliyet göstermektedir. Yurtdışındaki bu kültür ağı, Macaristan’da ve yurtdışındaki Macarların kültürel değerlerini, ilişkilerini besler ve inşa eder. Ayrıca bir diğer amacı, Macaristan'ın ve Macar ulusunun kültürel başarılarını ve değerlerini tüm dünyaya sunmaktır. Merkezler, Macaristan'ı modern bir ülke olarak tanıtmayı, en modern kültürel eğilimlere ayak uyduran, yaratıcılığa ve kültürel çeşitliliğe vurgu yaparak geleneksel değerlerine saygı duyan ve onları beslemeyi amaçlayan bir ülke olarak temsil eder.

İstanbul Macar Kültür Merkezi Hakkında

Macar kültür faaliyetlerini hayata geçirecek yurt dışındaki ilk devlet kurumu, Macar Bilim Enstitüsü adıyla İstanbul’da açılmıştır. Osmanlı İmparatorluğu’nun başkentinde ortak tarihe yönelik ve arkeolojik araştırmalar neticesinde kurulan enstitü, yönetim kurulu açılış toplantısını ilk kez 21 Kasım 1916'da gerçekleştirmiştir. Bu tarih böylece, kurumsallaşmış Macar kültür diplomasisinin doğum günü olarak kabul edilmektedir.