Seyfi Arkan Anma Programı

28 Eylül 2009

Seyfi Arkan Anma Programı

Seyfi Arkan (1904-1966) Hakkında

Seyfi Arkan, 1904 yılında Üsküdar'da dünyaya gelmiştir. Cumhuriyet döneminin önemli modernist mimarlarından biri olarak anılan Arkan, profesyonel mimarlık hayatının en etkin dönemi olan 1930–40 yılları arasında pek çok farklı projeye imza atmış ve bu yapılarında Batılı anlamda modern bir çizgi tutturmaya özen göstermiştir. Sade üslubunun yanısıra yapılarında öne çıkan mekânsal kurguların ve malzemelerin zenginliği ile Türkiye'nin belki de ilk çağdaş mimarlık örneklerine imza atmıştır. Hakkında pek fazla belge ve araştırma bulunmayan Arkan'ın sıkça bahsedilen en bilindik özelliği, Atatürk ile kurduğu yakın ilişki ve aynı dönemlerde hem Güzel Sanatlar Akademisi'nde hem de mimarlık ortamında bulunan Sedad Hakkı Eldem ile yaşadığı kişisel ve mesleki gerilimdir.
Seyfi Arkan'ın mimarlık eğitim hayatı Galatasaray Lisesi'nin orta kısmını tamamladıktan sonra kayıt olduğu Sanayi-i Nefise Mektebi ile başlar. Zeki Sayar, Şevki Balmumcu, Burhan Arif ve Sedad Hakkı Eldem ile aynı dönemde Akademi'de mimarlık eğitimi gören Arkan, o dönem Akademi'de ders veren iki hocadan Vedat Tek'in (diğeri Mongeri) grubuna katılmıştır. Öğrencilik hayatı sırasında İdare-i Fenniye adıyla bilinen bir şirket için çalışarak detay çizimleri ürettiği bilinen Arkan'ın, 1928 senesinde Akademi'den mezun olarak, 1929 senesinde kazandığı Çanakkale Şehitleri Abidesi Yarışması'nda aldığı derece sayesinde Almanya'ya gönderildiği bilinmektedir. Berlin'de Technische Hochschule'ye konuk öğrenci olarak katılan Arkan, bir yandan da Hans Poelzig'in atölyesinde çalışmıştır.
1933 senesinde Türkiye'ye dönen Seyfi Arkan, aynı sene Akademi'de Celal Esat Arseven'in yanında şehircilik dersleri vermeye başlamış ve Mısır Krallığı Hanedanı'ndan Nermin Hanım ile evlenmiştir. Mimarın Türkiye'ye döndükten sonra tasarladığı bilinen ilk yapısı Suadiye'deki İhsan Sami Garan Villası'dır. Aynı sene Ankara'da yapılacak olan Hariciye Köşkü için açılan kısıtlı yarışmayı kazanan Arkan, bu sayede hem Ankara'da bürokratlar çevresinde tanınmaya başlamış, hem de Atatürk ile belirli bir yakınlık kurma şansına erişmiştir. 1933–34 yıllarında inşa edilen Hariciye Köşkü'nden hemen sonra Florya Deniz Köşkü tasarımı da Arkan'a verilmiştir. Arkan'ın profesyonel mimarlık hayatındaki en verimli yılları olan 1930–40 yılları arasındaki on senelik dönemde; Gümüşsuyu'nda inşa edilen Üçler Apartmanı, Makbule Atadan Villası (Çankaya Camlı Köşk), Suadiye'de Salih Bozok Villası, Taksim Talimhane Apartmanı gibi yapılarının yanısıra, katıldığı Sümerbank Genel Müdürlük Binası, TBMM Binası gibi pek çok yarışmada aldığı ödüller de bulunmaktadır. Arkan'ın çağdaş tutumu, üzerinde çalıştığı projelerin çeşitliği üzerinden de izlenebilir. Türkiye'nin öncü sosyal konut örneği olan Zonguldak Üzülmez ve Kozlu-Kılıç işçi sitelerinin yanısıra pek çok kent ve kasaba için hazırlanmış yerleşim planları, tip konut çalışmaları Türkiye'nin içinde bulunduğu döneme ait sosyal ve ekonomik durumun da göstergeleridir. Hariciye Köşkü ve Makbule Atadan Villası için tasarladığı mobilya ve aydınlatma elemanları ise, onun bu çok yönlü mimarlığının önemli örneklerini oluşturmaktadır.
1940'lı yıllardan sonra hem kişisel hem de profesyonel hayatında bir kırılma yaşayan Arkan, bu dönemde ilk eşinden ayrılmış, ülkede baş gösteren ulusalcılık akımları ve değişen siyasi rejim karşısında mevcut işveren profilini de yitirmiştir. Bu dönemden sonra oldukça azalan mimari üretimi mimarın hem maddi hem de manevi anlamda çöküşüne neden olmuştur. Bu dönemde kendisine sipariş edilen THY Genel Müdürlük binası ve Tozkoparan Terminal binası gibi prestijli projelerin de iptal edilmesinden sonra kariyerinde hızlı bir düşüşe geçen mimar, meslek hayatını Elmadağ'da K Han'da bulunan ofisini zorlukla ayakta tutmaya çalışarak sürdürmüştür. Bu düşüş döneminin sonucunda 15 Temmuz 1966 tarihinde sağlık problemleri nedeniyle kaldırıldığı hastanede hayatını kaybetmiştir. Borcundan dolayı mahkeme kararıyla tasfiye edilen bürosunda bulunan mimara ait çizimler ve belgeler de bu şekilde tarihe karışmıştır.

1 2 3

İlişkili Haberler