Karadeniz’in Kültür Başkenti Trabzon

Kültürel ve tarihsel miras anlamında, Karadeniz kıyılarının en zengin kentlerinden biridir Trabzon. Bu zenginliğe katkı sağlayan onlarca halk gelip geçmiş bölgeden. Tarih boyunca en az altı farklı uygarlık Trabzon’u mesken tutmuş. Burada deniz ticareti için koloni kuran Ege’nin denizci halkı Miletliler, kente “masa gibi düz” anlamına gelen Trapezos adını vermişler. 

Evliya Çelebi ise Trabzon adının kökenine ilişkin iki rivayetten bahsediyor. “Azerbaycan sahibi Sultan Hasan, Ceneviz elinden feth edip ismine Tarab-zen dedi. Zira kentin hakimi, zevk ehli bir kraliçe olduğundan ona Tarab-zen (kadın neşesi) adını verdi.”

Çelebi anlattığı ikinci rivayette ise kente adını verenin Fatih Sultan Mehmet olduğunu söylüyor. “Fatih Sultan Mehmet Han denizler gibi asker ile karadan ve denizden Trabzon üzerine çöküp 70 günde 1461 tarihinde feth etti. Suyu ve havasının tatlılığından hoşlandığı için bu şehrin ismine Tarabefzun (eğlencesi fazla) dedi.”

Pek çok antik metinde Trabzon’la ilgili bilgiler olsa da, hiç biri “Onbinlerin Dönüşü” olarak bilinen Anabasis kadar etkili değildir. Sokrates’in öğrencisi Atinalı filozof ve yazar Ksenophon’un kaleme aldığı eserde, Perslere yenilerek geri çekilen on bin paralı Yunan askerinin destansı yolculuğu anlatılır.

Askerlerin, gemilere binerek yurtlarına dönmek için Trabzon’a geldiklerini ve burada bir ay kaldıklarını, yazar epik bir hikaye şeklinde anlatırken dönemin Trabzon’undan da çokça söz eder.

Uzak Asya’dan gelip Anadolu’ya ulaşan İpek Yolu’nun denize açılan kapısı olması ve korunaklı limanı Trabzon’u tarih boyunca önemli kılmış. Bu stratejik konumu kente zenginlik yanında yıkım da getirmiş. Kent, bugün bile tarihsel ve coğrafi özelliklerinin faydalarını ve sıkıntılarını bir arada yaşıyor.

Kentin güçlü tarihsel geçmişinden pek çok eser miras kalmış. Denize akan dağların çevrelediği Trabzon’un doğal güzellikleri de en az tarihi eserleri kadar öne çıkıyor.