Edinburgh’un simgesel mekânlarından West Princes Caddesi’ni yeniden canlandırmak amacıyla Ross Development Trust ve Edinburgh Belediye Meclisi işbirliğinde düzenlenen uluslararası tasarım yarışmasında finale kalan yedi ekibin projeleri, 20 Haziran'da görücüye çıktı. Finalistler arasında Adjaye Associates, BIG, West 8, Sou Fujimoto Architects gibi ünlü tasarım pratikleri yer alıyor.
Yarışmaya açma fikri nasıl ortaya çıktı?
Yeni pavyonun yapılacağı alan, Edinburgh Kalesi’nin tam altında yer alması ve şehrin en önemli alışveriş caddesine komşu olması sebebiyle büyük önem taşıyor. Şu an için alanda, yılın büyük bir kısmı insanlara huzurlu bir sığınak sağlayan, aynı zamanda Hogmanay ve Uluslararası Edinburgh Festivali gibi İskoçya’nın önemli etkinliklerine ev sahipliği yapan Ross Bandstand yer alıyor.
Ross Bandstand, West Princes Caddesi Bahçeleri’nin merkezinde, Edinburgh Kalesi manzaralarıyla çerçevelenen bir konuma sahip. Alandaki canlı müzik performansı kayıtlarının 1853’e kadar uzandığı bilinirken, İskoç mimarlık ofisi Kinnear & Peddie tarafından tasarlanan ilk kalıcı yapı 1877 yılında inşa edilmiş. Bu yapı daha sonra, şehrin baş mimarı E. J. Macrae tarafından tasarlanan ve 1935’de inşa edilen günümüzdeki yapı (açıkhava tiyatrosu) ile değiştirilmiş. Binanın aslı şehre, Distillers Şirketi’nin eski başkanı William Henry Ross tarafından armağan edilmiş.
Yirminci yüzyıl boyunca birçok kez yenileme çalışmalarından geçen yapı bugünün ihtiyaçlarını karşılayamazken, konumunun potansiyelini de tam anlamıyla değerlendiremiyor. Kullanılmadığı zamanlarda halkın erişimine kapalı olan yapı aynı zamanda bahçelere geçişi kısıtlayarak şehrin en çok ziyaret edilen yeşil alanları arasında bir boşluk meydana getiriyor. 2003 Hogmanay kutlamaları sırasında yaşanan şiddetli fırtınayla birlikte bu tarz etkilere dayanamayacağını kanıtlayan Bandstand’in yeni bir yapıyla değiştirilme ihtiyacı doğmuş ve Ross Pavyonu Uluslararası Tasarım Yarışması böylelikle açılmış.
Şartnamede yer alan değerlendirme kriterleri
Yarışmada ikinci aşamaya geçmeye hak kazanan katılımcılar için temel tasarım görevi; Bandstand'ı mevcut bağlamının önemine uygun ve örnek teşkil edecek bir tasarım kalitesinde yeni bir pavyon ile değiştirmek şeklinde tanımlanmış. Ayrıca, önerilerin zaman içerisinde Edinburgh ile ilişkilendirilecek bir görüntü yaratarak, uluslararası kalite ve önemde olması bekleniyor.
Ross Pavyonu ve Bahçeleri projesinin, West Princes Caddesi Bahçeleri için entegre bir peyzaj planı bağlamında ele alınmasının şart koşulduğu yarışmada amaç, şehrin diğer alanlarıyla olan bağlantıları göz önüne alarak kentteki en önemli kamusal alanlardan birini yeniden yaratmak ve canlandırmak.
Şartnamede, yeni pavyonun, West Princes Caddesi Bahçeleri'nin mevcut ve potansiyel botanik, kamusal, kültürel, anıtsal kullanımları ile uyumlu olması gerekliliğine dikkat çekiliyor. Çevresindeki kentsel alan için huzurlu bir dinlenme yeri sunması beklenen pavyonun, küçük ölçekli etkinlikler için günlük bir mekan ve 8.000 kişiye varan büyük açık hava etkinlikleri için alan sağlaması gerekiyor.
Ross Pavyonu ve Bahçeleri projesinin dört ana unsuru ise şartnamede şöyle tanımlanmış:
1. Ziyaretçi merkezi (seyir platformu dahil); kapalı ve açık oturma alanlı kafe, küçük ölçekli performanslar, toplantılar, etkinlikler ve atölyeler için esnek alanlar. Ziyaretçi merkezi, Princes Caddesi'nden Bahçeler’e doğru yeni ve serbest geçişli bir kapı sağlamalıdır.
2. Performans alanı; küçük, daha düzenli gösteriler için kapalı performans ve izleyici alanına dönüşebilen, büyük etkinlikler için ise korunaklı bir sahne. Sahne arkası tesislerinde bir performans soyunma odası bulunmalıdır.
3. Doğal amfitiyatro; sert yüzeyli oturma alanını daha yumuşak peyzajlı bir yüzeye dönüştüren ve West Princes Caddesi Bahçeleri’ne daha çok yeşil alan kazandıran bir oturma alanı. Amfitiyatro, büyük ölçekli etkinlikler için 3000 kişiyi ağırlama kapasitesine sahip olmalı, aynı zamanda 200-1000 kişi arasındaki özel açık hava etkinlikleri için de kullanılabilmelidir.
4. Peyzaj planı; West Princes Caddesi Bahçeleri için peyzaj, erişim, yol ve aydınlatma geliştirmeleri. Peyzaj müdahaleleri, Eski Kent-Yeni Kent ile Bahçeler arasındaki bağlantıları iyileştirmenin yanı sıra, Princes Caddesi ile West Princes Caddesi Bahçeleri arasındaki sınırın gezi koşullarını da iyileştirmelidir. Peyzaj planı içinde özellikle dikkate alınması gereken iki alan: yemek servisi, etkinlik organizasyonu ve kamusal memnuniyet gibi birtakım amaçlarla kullanılan “Blaes” bölgesi ve listeye alınmış 1950'lerin barınma binalarıdır.
İkinci aşamaya geçmeyi başaran tasarımlar
Ross Pavyonu Uluslararası Tasarım Yarışması’na katılan 125 takım arasından ikinci aşamaya geçmeye hak kazanan 7 tasarım ekibinden yeni pavyon için konsept tasarımlar üretmeleri istendi.
İşte finale kalan ekipler ve konsept tasarımları:
Adjaye Associates
[Morgan McDonnell, BuroHappold Engineering, Plan A Consultants, JLL, Turley, Arup, Sandy Brown, Charcoalblue, AOC Archaeology, Studio LR, FMDC, Interserve and Thomas & Adamson ile birlikte]
Adjaye Associates'in yeni Ross Pavyonu ve yeniden hayal edilen West Princes Caddesi Bahçeleri için önerisi, İskoçya'nın kültürel bir başkent olarak kutlanması, arazinin benzersiz topografyasının ve Eski Kent ile Yeni Kent arasındaki yerinin yansımasıdır. Bu konsept, 19. yüzyılın sonlarında bahçelerin kalbi olan ögün sahnenin mirasını ve mimari dilini onurlandırıyor ve çağdaş bağlamda işlevini ve ikonografisini yeniden yorumluyor. Sonuç olarak ortaya çıkan tasarım; günümüz şehrine yanıt veren bir bahçe tapınağı, esnek bir performans alanı, bir topluluk merkezi, Edinburgh için yeni bir simge görevi gören heykelsi bir müdahale olarak düşünülen bir eğlence pavyonudur. Pavyon, peyzaja gizlice gömülmüş taş kaplama açık, kapalı ve kamusal alanların yer aldığı sistemin merkez noktasıdır.
*
Bjarke Ingels Group (BIG)
[JM Architects, WSP Parsons Brinckerhoff, GROSS.MAX., Charcoalblue, Speirs + Major, JLL, Alan Baxter ve People Friendly ile birlikte]
Eski ve yeni arasındaki buluşma olarak niteleyebileceğimiz West Princes Caddesi Bahçeleri, Edinburgh'da coğrafi, tarihsel ve kültürel olarak merkezi bir konumda yer alır. Bahçelerin kalbindeki mevcut sahne, çelişkili bir birleştirmeden ziyade, bölen artık bir mekan hissine sahiptir.
Bu proje, bahçelerin verimli niteliklerini bağlamıyla şekillendirilmiş bir pavyon ile güçlendirip yeniden canlandırmayı öneriyor. Hafif dalgalı kanopi, aşağıda arazinin hareketini ve yukarıda gökyüzünün ışığını yansıtır. Zemin seviyesindeki görsel şeffaflık, bahçelerin keyfini kesintisiz çıkarmanızı sağlar. İçeriden bakıldığında ise, Edinburgh Kalesi'nin bağlamı ve dramatik ortamı çerçeveye alınır.
Yenilenen sahne, dikim rejimini güncelleyerek, kilit manzara açıları açarak ve alan boyunca erişim ve bağlantıları geliştirerek bahçeleri yeniden gözden geçirme olanağı sağlıyor. Bu öneriyi, geçmişin mirasında geleceğe kök salan tarihi bahçelerin yenilenmesi olarak da tanımlayabiliriz.
*
Flanagan Lawrence
[Gillespies, Expedition Engineering, JLL, Arup ve Alan Baxter ile birlikte]
Bahçeler, Eski Kent - Yeni Kent arasında topografik ve görsel bir bölünme oluştururken, aynı zamanda insanların toplanması ve şehrin heyecan verici topografyasını takdir etmeleri için bir yer sağlayarak Edinburgh halkını bir araya getiriyor.
Bu öneri, ziyaretçi merkezinde herkes için çarpıcı ve erişilebilir bir varış hissi yaratarak bahçeleri şehre daha fazla bağlı kılmayı amaçlıyor. Eski Kent - Yeni Kent ve onları birbirinden ayıran bahçeler ile, bahçelerdeki sessiz sakin günler ve büyük ölçekli, coşkulu halk etkinlikleri arasında bir tezat projesi. Bu doğrultuda geliştirilen konsept, bu zıt davranış biçimlerinin her biriyle eşit derecede performans gösterebilen bir mimari yaratmayı amaçlıyor. Tasarım çözümü ise, bahçeler sessiz kaldığında ve etkinlikler sırasında, yapılan müdahalelerin nasıl içe/dışa aktarılabileceğini anlamaya dayanıyor.
*
Page \ Park Architects, West 8 Landscape Architects, BuroHappold Engineering
[Charcoalblue ve Muir Smith Evans ile birlikte]
Yeni Kent’i Eski Kent’e bağlayan Princes Caddesi Bahçeleri, muhteşem ortamı seyretmek için bir alan, bir anma bahçesi ve eğlenilecek bir bahçe... Princes Caddesi'ndeki uzun çiçek hattı gerçekten benzersiz. Tasarım ekibinin stratejisi ise bu görüntüyü yalnız bırakmak. Muhteşem yeni girişler, kendiliğinden oluşmuş gibi duran yollar, yeniden elden geçirilen toprak zeminli oyun alanı, birleştirilen ziyaretçi merkezi ve performans alanını içeren yeni Ross Pavyonu'na bağlamsal bir destek sağlıyor.
Klasik bahçe geleneğinde, toplanma, evlilik, şarkı ve dans için pınarlarla beslenen bir mağara tipolojisi vardır: Nymphaeum. Tasarım ekibi de yeni Ross Pavyonu'nu hayal ederken, onu manzaranın içine bir mağara gibi oymuş. Castle Rock'ın eteğinde, eski Nor Loch’un belleğini işaretleyen, modern taş yapıtı anımsatan sıralanmış süslü taş sütunlar, Kraliyet İskoç Anıtı'nı yansıtan ve Ross Çeşmesi’nin ruhunu çağrıştıran altın bakır bir çatıyla örtülü bir sahne...
*
Reiulf Ramstad Arkitekter
[GROSS.MAX., AECOM, Charcoalblue, Groves-Raines Architects ve Forbes Massie Studio ile birlikte]
Ross Pavyonu, sadece Edinburgh için değil tüm İskoçya için dünya çapında yeni bir kültür mekânı sunabilir mi? Edinburgh şehrinin yeni odak noktası olacak Ross Pavyonu, aynı zamanda İskoçya'nın tamamı için de simgesel bir yer olabilir. Bahçelere yapılan müdahale bu nedenle ulusal bir yarar olarak düşünülebilir. Reiulf Ramstad Arkitekter'in projesi, yeni Ross Pavyonu ile yalnızca modern bir performans alanı değil, İskoçya'nın çeşitli alanlarının ve öykülerinin ötesinde bir ziyaretçi deneyimi sunuyor.
Bu basit ama cesur tasarım, pavyonun çeşitli işlevlere ev sahipliği yapabilecek bir mekâna dönüşmesine olanak tanıyor. Ayrıca, Bahçeler’de insan faaliyetlerinin daha geniş bir yelpazesini sunmak için esneklik sağlıyor ve arazinin Edinburgh'a özgü inanılmaz potansiyelini açığa çıkarıyor. Bu bakımdan; insanlığın sanat, edebiyat, felsefe ve bilim alanlarındaki en büyük başarılarından esinlenen kentin uzun geçmişine dokunabilir.
Tasarım ekibinin mimari ve peyzaj yaklaşımı, Bahçeler’in tarihi dokusuna duyarlı müdahalelerden oluşuyor. Bağlamdan ilham alan elemanlar, nitelikli ve zamansız malzemelerle işlenerek, Nor Loch'u hatırlatan su teraslandırması ile tamamlanıyor.
*
wHY, GRAS, Groves-Raines Architects, Arup, Studio Yann Kersalé, O Street, Stuco, Creative Concern, Noel Kingsbury, Atelier Ten, Lawrence Barth
[Alan Cumming, Aaron Hicklin, Beatrice Colin, Peter Ross, Alison Watson ve Adrian Turpin ile birlikte]
Kelebek / Pavyon
Eski Fransızcada “kelebek” (papillion) anlamına geldiği bilinen ve dilbilgisi bağlamında incelendiğinde son derece süslü bir çadırın resim yazısı karşılığı olarak da karşımıza çıkan "pavyon" (pavillion) kelimesi, doğa ve insanoğlu arasındaki görkemli bağa sahip bir saha mücadelesini ve dalgalanan çadır bezini çağrıştırıyor.
Hatları izlenip takip edilebilen ve hevesli bir anlam ifade eden “Kelebek”, simetri ve organik formun birliği. Ara sıra yere konuyor, havadaymış gibi ama aynı zamanda yere bağlı. Sizi memnun ediyor ve cezbediyor. İşte bu nedenle bu yeni 'pavyon' ile zevk ve sağlamlık, bağlanmak ve geçişten sağlanacak. Tarihten kesitler ve bir performans vaadi sunan Kelebek pavyonda, insanlar ortak hikâyeleri ve paylaşılan şarkılar aracılığıyla birbirlerine bağlanacak. Havada müzik, ışık, boşluk, ses ve şiir var. Kale, taş, bahçe ve çeşme… Doğa olmadan şehir cansızdır. Burası insanlar ve onların ebedi zevkleri için bir yer...
*
William Matthews Associates, Sou Fujimoto Architects
[BuroHappold Engineering, GROSS.MAX., Purcell, Scott Hobbs Planning, Filippo Bolognese ile birlikte]
İnsanlar İçin Bir Yer
Bu dört sözcük, hem şartnamedeki talimatları hem de tasarım ekibinin buna yanıtını tanımlıyor; küresel kültür başkentlerinden birinde insanların toplanmaları ve gösteri sanatlarını kutlamaları için bir yer.
Kelt spiralleri, Orkney'nin taş çemberleri, özgün Ross Bandstand Çeşmesi ve İskoç Kraliyet Anıtı’nın dairesel formları projeye ilham oluşturan öğelerden birkaçı. Tüm bu öğeler, West Princes Caddesi Bahçeleri için yeni bir pavyon tipi ve seyir platformu yaratmak için yeniden yorumlanmış. Projenin temel hedefi; Edinburg'un birliğini, tarihini, özgünlüğünü, sanatını ve kültürünü simgeleyen güçlü bir şehir imgesi yaratmak şeklinde tanımlanabilir.
Halkalar, kentin önemli miras alanlarına bakan panoramik manzaralar sunuyor. Aynı zamanda bahçelerin mevcut eksenlerini bozmadan Yeni Kent’i, Kale’yi ve Eski Kent’i birbirine bağlıyor. Yüzen sarmal formlu ziyaretçi merkezi ve performans alanı bir tarafta Princes Caddesi'nin, diğer tarafta Bahçeler’in kentsel içeriğiyle kaynaşıyor ve Edinburgh'un ünlü kültürel etkinliklerine ev sahipliği yapmak üzere hazır bir şekilde bekliyor.
Finalist projeler, 30 Temmuz 2017 tarihine kadar Edinburgh Sanat Merkezi'nde ücretsiz olarak sergilenecek.