Yirminci yüzyıl başına damgasını vuran Viyanalı plastik sanatçılar birliği Wiener Werkstätte (Viyana Atölyesi) üyelerinin, ürünlerinin reklamını yapmak amacıyla tasarladıkları, her biri sanat eseri değerindeki harikulade kartpostalların bir seçkisi, Neue Galerie'de New Yorklu sanat severlerle buluştu. Serginin küratörü Christian Witt-Dörring, bu görsel şölene katılamayanlar için, favorisi olan 6 kartpostalı mealleriyle birlikte Metropolis Magazine okurları ile paylaştı. Bu eğlenceli efemeraları Mimarizm okurları da temaşa etsin istedik.
[solda: "Tête-à-Tête on the 968th Floor of a Skyscraper" (Bir Gökdelenin 968. Katında Baş Başa), 1911, Sanatçı: Moriz Jung, The Leonard A. Lauder Collection, New York/courtesy Neue Galerie New York]
Wiener Werkstätte sanatçı kolektifi, plastik sanatlar alanında üretim yapan tasarımcılar arasında güçbirliği oluşturmak amacıyla, 1903 yılında mimar-tasarımcı Josef Hoffmann ve Koloman Moser öncülüğünde kurulur. Dört yıllık kader birliğinin ardından kolektif, elişine hakettiği değeri vermeye hazır ve nazır olan varlıklı kesimin patronajında yola devam edemeyince, ekonomik olarak kendini idame ettiremez duruma gelir. Böylelikle Viyanalı sanatkar-zanaatkarlarımız çözümü, popüler bir değişikliğe giderek, renkli kartpostallar yoluyla müşteri tabanını genişletmekte bulur. Bu değişiklik aynı zamanda; mimarlar, sanatçılar ve tasarımcılardan meydana gelen kolektifin, ana hedefini de doğrular: Herkesin erişilebileceği tasarımlara imza atmak. Sanayileşme döneminde yüksek kültür ile popüler kültür arasında köprü kuran Wiener Werkstätte kartpostalları, güzel olanı kitlelerin hizmetine sunarak bu amacını gerçekleştirir.
Kartpostal açılımı, bir yandan Wiener Werkstätte için yeni bir gelir kalemi yaratırken, diğer yandan da seramik, mobilya, dokuma, takı ve moda gibi farklı tasarım dallarına ait malların reklamını yapmalarına yardımcı olur.
Aradan bir asır geçer ve Wiener Werkstätte'den geriye kalan 500 civarında kartpostal, Christian Witt-Dörring'in küratörlüğünde New York, Neue Galerie'nin geçtiğimiz günlerde son bulan sergisine ilham oluşturur; "Postcards of the Wiener Werkstätte"ye...
Solda: "New Year's Card", 1911, Sanatçı: Mela Koehler
Sağda: "Bar Room, Cabaret Fledermaus, Vienna, Kärntnerstrasse 33", 1907, Sanatçı: Josef Hoffmann
"Bu gayet ucuz ürünler ile 'haute-couture' olarak niteleyeceğimiz diğer ürünlerin bir arada sunulmasının çok modern bir düşünce tarzını yansıttığını ifade etmeliyim" diyen Witt-Dörring, Wiener Werkstätte kartpostallarının resimden ibaret olmadığına dikkat çekerek, bu kartpostalları özel kılan noktanın, resim ve grafik tasarımın bir arada sunulması olduğunu söylüyor.
13 yıl süresince bir düzine sanatçı; bayramlar, kentten manzaralar, kara karikatürler ve stil sahibi kadın figürler gibi çok farklı temalarda illüstrasyonlar üretirler. Sözde sanatçıların resimleri ile çizimlerinin röprodüksiyonunu içeren basit kartpostalların yoğun olarak üretildiği bir dönemde, grafik tasarımları ile dikkat çeken Wiener Werkstätte, özellikle daha küçük ebatlı kartpostalları tercih eder.
Leonard A. Lauder adlı koleksiyonere ait 500 civarında Wiener Werkstätte kartpostalı, Neue Galerie'de 17 Ocak'a dek süren sergide New Yorklu sanat severlerle buluştu. Serginin ardından Metropolis Magazine'de yayımlanan haberde, küratör Christian Witt-Dörring, seçtiği 6 eser ile sergiyi kaçıranlara teselli ikramı sundu. Witt-Dörring'in açıklama metinlerini de içeren kartpostallar 1907-1912 yılları arasında tasarlanmış. Buyurun birlikte gezelim...
"Meat Market: Old Roofs" (Et Pazarı: Eski Çatılar), 1911
Sanatçı: Adalberta Kiesewetter
Kartpostalın teması, "görülmeye değer olmayanın" diğer bir deyişle "bildik olanın" betimlenmesi şeklinde açıklanabilir. Sanatçı, 1910 Viyana'sının hızla kaybolan eski kent atmosferini yakalamaya çalışıyor. Güncel sanatsal ifade nostalji tarafından kucaklanırken, düz plan ile perspektif çizim arasında belirsiz bir oyun göze çarpıyor. Yitirilen bir özelliğin yeniden canlandırılması açısından gelenek kokan bir resim ortaya çıkıyor.