Yerelde Modernler
Sovyetler Birliği'nin dağılmasının üzerinden neredeyse 25 yıl geçmesine karşın, birliği bir arada tutmuş olan toplumsal doku eski imparatorluğun sınır ötesinde hâlen tanınmıyor. Bir yanda birlik duygusu yaratan, diğer yanda toplumsal çözülmede etken olan mimarlık ve şehircilik, bu dokunun en güçlü bağlarını teşkil ediyor. Tek tip bir mekânda katmanlaşmış iç karşıtlıklardan muzdarip bu mimarlıklar kıtası, günümüzde keşfedilmeyi bekleyen başyapıtlarla dolu. Yerelde Modernler, bu coğrafyaya odaklanarak bütünüyle farklı bir toplum fikri için inşa etme teşebbüsünü inceliyor.
Turist Oteli (Bakü, Azerbaycan). Mimarlar: Vadim Shulgin, E. Melkhisedekov (Bakgibrogor), 1974
Fotoğraf: Markus Weisbeck (Local Modernities projesi kapsamında)
Her şey 1953'te Stalin'in ölümünden sonra, "buzulların erimesi" olarak bilinen Kruşçev devrinde başladı. Ülkenin modernleşmesine yönelik yeni ideolojik çağrı, kent mekânlarının belirgin bir şekilde artmasıyla sonuçlandı. Bu durum, ekonomik kriz ve tükenen maddi kaynaklar nedeniyle darboğaza giren SSCB'nin son yıllarına dek sürdü. Toplumsal Gerçekçi mimarlık reddedildi; bilimsel ve teknolojik ilerleme ideolojisi yeni bir kentleşmeyi beraberinde getirdi. Projeler her bir cumhuriyetteki yerel planlama ofislerince tasarlanarak inşaat endüstrisinin standartlarına göre uygulamaya kondu. Mimarlar, Uluslararası Üslup'un yanı sıra 1920'lerin Sovyet Modernizmi mirasını deneyimlediler. Süratle Geç Modernizm dönemine özgü bir Sovyet dili geliştirildi.
Henüz 1960'larda, mekân ve mimarinin endüstrileşmesine yönelik bu politikaya karşıt, eski tarihî şehri referans noktası alan eleştirel bir hareket yükseldi. Mimarlar ve yerel seçkinler, mimarlığın resmî esaslarına olan mesafelerini, bölgesel -ya da ulusal- kimlik arayışının bir teyidi olarak gördüler. Böylece, merkez Moskova bürokrasisinin baskın politikalarına meydan okuyan mimari bir avangart biçimlendi. Modernizmin her iki versiyonu -yerel modern ve Sovyet melez- farklı konumlanmış modern yaşam tarzlarını yansıttı.
Ustaları ve özgünlükleri, orijinal stilleri ve benzersiz binalarıyla savaş sonrası Sovyet mimarlığına adanmış olan Yerelde Modernler, mimarlık tarihi anlatımlarında eksik kalmış bu kesite dair detaylı bir bakış sunuyor.
Yazarlar Sendikası Dinlenme Tesisi, yemek salonu (Sevan Yarımadası, Ermenistan)
Mimar: Gevorg Kochar (Yerevanproekt), 1965-1969. Yerevanproject CJSC izniyle
Yerelde Modernler, SALT için Georg Schöllhammer tarafından, Ruben Arevshatyan'ın iş birliğinde ve Local Modernities adlı araştırma projesinin temelinde hazırlandı. Schöllhammer ve Arevshatyan'ın, Klaus Ronneberger, Markus Weisbeck ve Heike Ander ile birlikte geliştirdikleri Local Modernities, aynı zamanda Architekturzentrum Wien tarafından 2012'de düzenlenen Soviet Modernism 1955-1991 Unknown Stories adlı serginin yapılmasına vesile olmuştu.
Editör, yazar ve küratör Georg Schöllhammer Viyana'da yaşıyor. springerin adlı güncel kültür ve sanat yayınının kurucu editörü ve yine aynı alanda faaliyet gösteren tranzit.at platformunun başkanı. Schöllhammer, aralarında dOCUMENTA, Manifesta, L'internationale, Former West ve Sweet 60s'in de bulunduğu çeşitli kültür projelerinde uluslararası çalışmalar yürüttü.
Rusya hariç eski Sovyet cumhuriyetlerindeki binaları kapsayan dijital veritabanı "Sovyet Modernizmi 1955-1991", Architekturzentrum Wien'in katkılarıyla sergide incelemeye açılmıştır.