Onaranlar Kulübü ve Kalamış Parkı Kolektif Dönüşüm Projesi

Aytekin Gezici - Ufuk Emin Akengin - Doğukan Güngör - Nilüfer Aksu

Sizi tanıyabilir miyiz? Onaranlar Kulübü’nü kurmaya nasıl karar verdiniz? Kulübün faaliyetlerinden, ekibinizden bahseder misiniz?

Onaranlar Kulübü, çevreye karşı hissettiğimiz sorumluluk, elimizdeki teknolojik güç ve sosyal sorumluluk geçmişimizin ortak paydada buluşmasıyla ortaya çıktı. Yaşadığımız bölgede yaptığımız birkaç gerilla projeyle sokaklardaki eksikleri tamamlamaya, bozuk ya da kırık yerleri esprili tasarımlarla onarmaya başladık ve Onaranlar Kulübü hayat buldu. Fikrin arkasında ben (Doğukan Güngör), Ufuk Emin Akengin ve Furkan Bakır olsa da bugüne kadar yaptığımız açık çağrılara cevap veren onlarca farklı disiplinden gönüllünün fikir, deneyim, hayaliyle yoluna devam ediyor. Belli operasyonel süreçler, iletişim, işbirlikleri, proje yönetimi gibi konularda kuruculara ek olarak Aytekin Gezici ve Nilüfer Aksu ile birlikte aktif olarak çalışan 5 kişilik bir ekibimiz var. Ancak oluşturduğumuz gönüllü ağına kayıt olmuş 1000’i aşkın gönüllü üyemizi de unutmamak gerek.

“Gönüllüler Kulübü” olarak işler nasıl yürüyor? Projeleri nasıl hayata geçiriyorsunuz?

Onaranlar Kulübü olarak 21. yüzyıl becerilerini kullanarak yaşadığımız alanlara, sokaklara, parklara müdahalelerde bulunuyoruz. Bunu yaparken de bizimle birlikte hareket etmek isteyen gönüllüleri de projelere dahil ediyoruz. Kısaca gönüllülerin kendi kentleri için katılımcı rol üstlenmesini sağlamaya çalışıyoruz. Bir projeye karar verdiğimiz andan itibaren gönüllü üyelerimizi projede bir araya getirerek kolektif şekilde hareket ediyoruz.

Kent Hackleme Atölyesi

İçinde yer alacağınız projelere karar verme kriterleriniz neler? Projelerin yer alacağı mekânları nasıl belirliyorsunuz?

Bizim için en önemli kriter yaptığımız işin kente ve kentliye fayda sağlaması aslında. Attığımız her adımın anlamlı olmasına çok önem veriyoruz. Bu bağlamda artık Onaranlar Kulübü’yle özdeşleşen “atma, onar”, “tüketme, üret” ve “saklama, paylaş” mottolarının altını dolduracak işler yapıyoruz. Projelerin yer alacağı mekanların seçimi ise genelde fiziksel ya da farkındalık yaratma ihtiyacı dahilinde oluyor. Örneğin, Beşiktaş sokaklarında gördüğümüz kırık bir kent mobilyasını saptıyor ve çalışmalarımızı bu konumda gerçekleştirme kararı alıyoruz.

Kent Hackleme Atölyesi, Bomonti 2019

Projelerinizde kullandığınız malzemelerde ve ekipmanlarda öncelikleriniz nelerdir?

Çoğu zaman malzeme ve ekipman kullanımında sınır tanımamakla beraber önceliğimiz her zaman sürdürülebilir, çevreye duyarlı ve ulaşılabilir olanlardan yana. Bu elbette yaptığımız projenin kapsamına göre değişiklik gösterebiliyor. Örneğin, yaptığımız sokak işlerinde 3D yazıcılardan yararlanarak çeşitli müdahaleler yaparken evden katılım ile gerçekleştirdiğimiz dijital atölyelerde atık kumaşları, eski gazete ve dergileri değerlendirip ortaya yeni üretimler çıkarabiliyoruz.

Maskeli David, Yeldeğirmeni Sokağı, 2020

Kenti aynı zamanda eğlenceli hale getiriyorsunuz; onarılan babalar, saksılı telefon kutuları, bulutlu yağmur boruları… Bu çalışmalarınızdan ve çalışmalara gelen tepkilerden bahseder misiniz?

Aldığımız tepkilerin neredeyse tamamı olumlu. Tabii ki işlerin herkesin zevkine ve tercihine göre yapılması her zaman mümkün olmuyor ancak amacımız daima kenti ve bulunduğumuz çevreyi güzelleştirmek olduğu için aldığımız olumlu ya da olumsuz eleştiriler de yaptığımız işin farkındalığı arttırdığını bize gösteriyor. İşin en keyifli yanlarından biri ise yaptığımız projelerde katılımcılara ek olarak etraftaki gözlemcilerin de bizlere katılmak, o anda yaptığımız projenin bir parçası olmak istemesi oluyor. 

Kent Hackleme Atölyesi, Balat 2018

Son olarak Kalamış Parkı projesini tamamladınız, projede yer alma sebeplerinize de değinerek projeyi anlatır mısınız?

Kalamış Parkı Kolektif Dönüşüm Projesi’ni Nike ve Onaranlar Kulübü'nün ortak felsefesinin bir ürünü olarak tanımlayabiliriz. Nike’ın “Move to Zero” mottosu altında yürüttüğü çalışmalar, Onaranlar Kulübü'nün Türkiye’de gerçekleştirdiği dönüşüm projeleri ile benzer amaçlar taşıdığından, ortak bir çalışma yürütme fikrinde birleştik.

Pandemi öncesi minimum kaynak kullanımı, sürdürülebilirlik ve geri dönüşüm kavramlarını gençlerle paylaştığımız atölyeler düzenledik. Bu sürece paralel olarak da İstanbul’un Kadıköy İlçesi’nde, Kalamış Atatürk Parkı sınırları içinde yaklaşık 1500 m2 lik bir alanı dönüştürme/iyileştirme projemizin çalışmalarına başladık. Hedefimiz alanın mevcut kullanım kapasitesini artırmak, aktiviteleri çeşitlendiren donanımlar eklemek, alanı farklı amaçlar için kullanan kişilerin birbirine engel olmak yerine birlikte olmaktan zevk alacakları bir alan yaratmaktı. Bu noktada, ilk önce yaptığımız açık çağrılarla kullanıcıları dinleyip parka ilişkin geri bildirimler topladık ve parkı hep birlikte tasarladık. Topladığımız bu geri bildirimlerden yola çıkarak kulübümüzün gönüllü tasarımcılarıyla çalıştık ve ortaya bugün çok güzel tepkiler aldığımız Kalamış Parkı Kolektif Dönüşüm Projesi çıktı.

Yeni projeleriniz var mı?

Halihazırda birçok yeni proje üzerinde çalışıyoruz. Uzun ve kısa vadede yepyeni projeler bizi bekliyor. Pandemi sürecinde fiziksel projelerimizi bir süreliğinde durdurma kararı alarak atölyelerimizi dijital ortama taşıdık. Bu da hem kapsamımızı artırdı, hem de bize çok daha fazla hareket alanı sağladı diyebiliriz. Dolayısıyla mevcut durumda fiziksel projelere ek olarak yeni dijital projeler üzerinde de çalışıyoruz. Elbette fiziksel projelerimizi hayata geçirirken yeni gerçeğimizi göz önünde bulunduruyor ve sosyal mesafe kurallarına uygun şekilde planlama yapıyoruz. Çok kısa bir süre sonra gönüllü üyelerimizin ve bizimle birlikte onaran markaların desteğiyle gerçekleştireceğimiz projeler için çok heyecanlıyız.

Onaranlar Kulübü: Aytekin Gezici, Doğukan Güngör, Nilüfer Aksu, Ufuk Emin Akengin