Alan Kadıköy

Alan Kadıköy (Kadıköy Tiyatro), 2016 yılında Kadıköy Belediyesi’nin çağdaş bir kültür tesisi yapma isteği ile tasarım çalışmaları başlamış bir tiyatro yapısıdır. Tasarımın zamana yayıldığı ve temel ilkelerin geniş bir katılımla belirlendiği bir sürecin ürünüdür. Projelendirme sürecinde belediye yetkilileri, tiyatro sanatçıları, danışmanlar ve proje ekibi arasında gerçekleştirilen toplantılar ertesinde mekânsal ve altyapısal özellikleri tanımlanmıştır. 

Tasarım sürecindeki ana yaklaşım, hem zaman içerisinde oluşabilecek her türlü değişime ve farklı taleplere kolaylıkla adapte olabilen esnek bir iç mekân düzenine ve buna eşlik eden güçlü bir altyapıya, hem de zamanın etkilerine karşı dirençli ve dayanıklı bir yapı kabuğuna sahip çağdaş bir kültür yapısı elde edilmesi olarak özetlenebilir. Bir anlamda tiyatro binası, dışarıda zamana karşı durabilen, içeride ise zamanla birlikte değişebilen bir karakter sergileyecektir.

Servis yolundan bakış

Yapı zemin üzerinde ve altında üçer kattan oluşmaktadır. Zemin üzerinde; giriş terası ve kafenin yer aldığı kolonad, iki salon (çok amaçlı bölünebilir salon ve kara kutu tiyatro salonu) ve bu salonlara hizmet veren bir yönde salon önü (giriş holü, fuayeler, tuvalet grupları, vb.), diğer yönde ise salon arkası (kulis, soyunma odaları, hazırlık odaları, depolar, vb.) olarak tanımlanabilecek dört ana bileşen yer almaktadır. Zemin katta, total olarak kullanılabilmesinin yanında hareketli katlanır paneller aracılığıyla farklı boyutlarda mahallere de bölünebilen çok amaçlı salon bulunmaktadır. Birinci katta ise yapının ana mekânı olarak tanımlanabilecek çağdaş tiyatro salonu yer almaktadır. Zemin altında ise kapalı otopark, teknik mahaller, servis ve depo hacimleri bulunmaktadır. Salon arkası ile bodrum katlarda yer alan depo hacimlerini büyük hareketli bir yük platformu birbirine bağlamaktadır.

Park tarafından bakış

Park tarafından bakış

Yapının ana mekânı olan çağdaş tiyatro salonunun tasarımında, oyuncu-seyirci-mekân arasında kurulabilecek farklı olası ilişki biçimleri ön planda tutulmuştur. Söz konusu ilişki biçimlerinin sınırlandırılmadan ve tüm potansiyelleri ile yatayda ve düşeyde ortaya çıkarılmasına imkân verilmesi hedeflenmiştir. Bu amaç doğrultusunda, salon kare biçiminde yönsüz olarak tanımlanmıştır. Oyunculara salonun etrafında iki farklı kotta 360 derece dolaşım ve salona erişim imkânı veren bir mekânsal düzen önerilmiştir. Esnek kullanımı destekleyen hareketli koltuk düzeni ve çeperde konumlandırılan depolama hacimleri ile birlikte akustik, sahne mekaniği, ışık, ses ve görüntü konularında farklı seçeneklere bağlı olarak oluşturulmuş güçlü bir altyapısal sistem ile hedeflenen farklı mekânsal düzenlerin kolaylıkla hayata geçirilebilmesine olanak sağlanmıştır.

Giriş holu ve fuaye

Tiyatro salonunun tasarımında iki farklı referans noktası ön plana çıkmıştır. İlki Aykut Köksal’ın 1970'li yıllara kadar uzanan çağdaş tiyatro mekânı üzerine ürettiği veciz metinlerdir (1). Köksal’ın duru ve dolambaçsız metinlerinde aktarılan tiyatro mekânının zaman içerisinde değişimi ve potansiyelleri, bu süreçte tartışma başlıklarını belirlemiştir. Diğer referans noktası ise tiyatral mekânının ve seyirci-oyuncu arasındaki ilişkinin sınırlarını zorlayan ve sorgulayan ünlü İspanyol tiyatro topluluğu La Fura dels Baus’dur (2). Tiyatro yapısına çevirdikleri kuru yük gemisi Naumon’da da zaman zaman oyunlarını sergileyen La Fura, alışılagelmiş tiyatro kavrayışını derinden sarsmakta ve izleyicilerini etkisini uzun zaman hissedecekleri bir deneyime ortak etmektedir. Bir anlamda Köksal’ın metinleri ve La Fura’nın gösterileri birleşerek çağdaş bir tiyatro mekânı tasarımına yön vermişlerdir. Tiyatro mekânının bütünselliğine ve özgürlüğüne odaklanarak tüm olasılıklara ev sahipliği yapabilecek bir boşluğu tanımlama çabası bu noktada belirleyici olmuştur.

Üst salon

Alt salon

Yukarıda aktarılan özelliklerine bağlı olarak tiyatro yapısının, uzun süre birçok etkinlik kapsamında kesintisiz hizmet vereceği öngörülerek; uzun ömürlü ve kalıcı olması yönünde bir anlayış çerçevesinde yapı kabuğu ile ilgili malzeme kararları ve detay ilkeleri belirlenmiştir. Bu bağlamda dayanıklı ve bakım gerektirmeyen malzemelerden klinker pres tuğla, titanyum çinko ve brüt betonu ana yapı kabuğu malzemeleri olarak tercih edilmiş ve detay çözümleri üretilmiştir.

Klinker pres tuğla cephe yüzeyleri mekanik tespitli ve arkadan havalandırmalı olarak tanımlanmıştır. Titanyum çinko cephe yüzeyleri arkadan havalandırmalı ve ahşap latalar üzerinde düşey kenet sistem ile çözümlenmiştir. Tüm cephelerde dil birliğini sağlayabilmek amacıyla brüt beton yüzeyler prekast beton elemanlarla çözümlenmiş ve yapıda iki ayrı şekilde kullanılmıştır. Yapının ön cephesinde yer alan kolonadın yatay ve düşey bileşenleri, yapının strüktürünün devamı olarak prekast beton kolonlar ve filigran döşemelerden oluşturulmuştur. Diğer prekast beton elemanları ise mekanik tespitli cephe panelleri, sokl seviyesi panelleri ve dış mekân basamakları olarak kullanılmıştır.

Vaziyet Planı

İç mekânda öne çıkan hususların başında ise kara kutu tiyatro salonun akustik çözümü gelmektedir. Tiyatro salonunun kare formunda ve yönsüz olması, sabit sahne düzeneğinin bulunmaması nedeniyle tüm kullanım senaryolarına uygun akustik çözüm sağlanabilmesi amacıyla salonun duvar yüzeylerinde içine taş yünü yerleştirilmiş akustik emici briket kullanılması tercih edilmiştir.    

Alan Kadıköy (Kadıköy Tiyatro) özetle, yerel yönetim tarafından üretilmiş, özellikle sahne sanatlarına ev sahipliği yapacak, sanatçılara özgürce tiyatral mekânı düzenleme imkânı veren ve altyapısal anlamda üst düzey donanıma sahip dayanıklı bir hangar yapısı olarak nitelenebilir.