James Dyson Vakfı tarafından genç mühendisleri desteklemek amacıyla 29 ülkede düzenlenen ve bu sene ilk defa Türkiye’nin de dahil olduğu uluslararası tasarım yarışması James Dyson Ödülü’nün uluslararası kazananları belli oldu.
Dünyanın dört bir yanındaki genç mühendis ve bilim insanlarının gelecek vaat eden 300'den fazla buluşuna bu zamana dek 1 milyon sterlinden fazla para ödülüyle destek veren James Dyson Ödülü’nün uluslararası kazananlarının açıklanmasıyla son aşama da gerçekleşti. Bu yıl Sir James Dyson, icatlarının sonraki aşamalarını desteklemek üzere her biri 30.000 Sterlin para ödülü kazanan iki uluslararası kazanan ve 5.000 Sterlin kazanan bir ikinci seçti.
2022 Uluslararası kazananı Polonya'daki Varşova Teknoloji Üniversitesi öğrencileri tarafından icat edilen “SmartHEAL” projesi oldu. Yara iyileşmesinde en sık yapılan hata pansumanın çok sık değiştirilmesiyken, bu durum enfeksiyonlara ve doku bozulmasına yol açabiliyor.(1) Buna çözüm sunan akıllı, uygun fiyatlı ve ölçeklenebilir bir pH sensörü olan SmartHEAL; Radyo Frekansı Tanımlama (RFID) iletişim sistemlerini kullanıyor ve bir yaranın pH değerini izleyip, sargıyı çıkarmadan ve dolayısıyla dokuyu bozmadan yaranın durumunu değerlendirebiliyor ve enfeksiyonu tespit edebiliyor.(2)
2022 Sürdürülebilirlik kazananı, Kanada McMaster Üniversitesi öğrencileri tarafından icat edilen “Polyformer” projesi oldu. Filament ithalatının yüksek fiyatlı olması (3) ve plastik şişelerdeki geri dönüştürme altyapısı eksikliği probleminden yola çıkarak tasarlanan makineyle, plastik şişeler geri dönüştürülerek gelişmekte olan ülkeler için uygun fiyatlı 3D yazıcı filamentine çevriliyor. Polyformer ile üreticiler ucuz, yüksek kaliteli 3D yazıcı filamentine daha kolay erişebilip, gelişmekte olan ülkelerde tasarım altyapısının kullanımını ve kariyer düşüncesini teşvik ederken, üreticilerin kendi atıklarını geri dönüştürmelerini ve çıktıları verimli bir şekilde kullanmalarını sağlıyor.(4)
Bu senenin Uluslararası ikincisiyse, Belçika Antwerp Üniversitesi'nden Charlotte Blancke tarafından icat edilen “Ivvy” oldu. Charlotte, evde tıbbi tedavinin giderek arttığını, ancak ev ortamının özellikleri farklı olmasına rağmen evde intravenöz tedaviler için kullanılan ekipmanın hastanelerdekiyle aynı olduğunu, rahatsız edici tıbbi cihazların evde, genellikle uygun olmayan koşullar altında daha sık kullanıldığını (5) gözlemledi. Bundan ilham alarak, hastalar için konforu ve hareketliliği artıran, mevcut intravenöz serum askısı aparatının giyilebilir bir alternatifini tasarladı.
Dyson Kurucusu ve Baş Mühendisi Sir James Dyson bu yılki yarışmayla ilgili olarak yaptığı açıklamada, “James Dyson Ödülü her yıl gençlerin dünyamızı iyileştirme, çevresel ve tıbbi sorunları çözme konusunda ne kadar tutkulu olduklarını kanıtlıyor. Bazı insanlar önemsedikleri konular hakkında sadece tribünlere oynarken, bu genç mucitler daha üretken ve işe yarar şeyler yapıp, mühendislik, bilim ve tasarımı ustaca kullanarak problemleri özenle çözmeye çalışıyor.” dedi.
Türkiye’nin Genç Mucitleri
Başvuruların başladığı Mart ayından Temmuz ayındaki değerlendirme sürecine kadar Türkiye’den 350’nin üzerinde başvuru alarak büyük ilgi gören yarışmanın bu yılki ulusal James Dyson Ödülü sahibi, “PhysioCircle” projesiyle Orta Doğu Teknik Üniversitesi Endüstriyel Tasarım Bölümü mezunu ve aynı bölümde yüksek lisans öğrencisi olan, 27 yaşındaki Selami Erdoğan olmuştu. Göğüs fizyoterapi yönteminin, fizyoterapistler veya hasta yakınları tarafından hastalara doğru ve etkin bir şekilde uygulanmasını sağlayan “PhysioCircle” projesi, 5 bin sterlinle ödüllendirilmişti.
Ulusal Kazananlar
Eylül ayında ulusal kazanan ve ikincilerinin açıklandığı projenin Türkiye ikincileri de yangınları gerçek zamanlı olarak algılayan IoT tabanlı bir sensör sistemi olan, Karbondioksit (CO2) ve sıcaklık seviyeleri yükseldiğinde yetkililere haber vererek yangın yayılmadan önce müdahale etmelerini sağlayan, İstanbul Bilgi Üniversitesi’nden İdil Deniz, Suat Batuhan Esirger, Rana İmam, Rahme Nur Örnek tarafından tasarlanan “ForestGuard” ile gıda işletmelerinin üretim sonrası portakal atıklarını kullanarak, doğa üzerindeki etkisinin azalmasını sağlayan, biyomalzemeleri eklemeli üretimle birleştirerek dekorasyon sektöründe bir çığır açan Orta Doğu Teknik Üniversitesi’nden Açılay İpek, Levent Eldem ve Nihal İrem Bayram tarafından tasarlanan “Kikkis” projeleri olarak açıklanmıştı.
16 Kasım Çarşamba günü İstanbul’da düzenenlenen etkinlik ile uluslararası kazananlar duyurulurken Eylül ayında açıklanan ulusal kazananlara da ödülleri verildi. Etkinliğe yarışmanın Türkiye ayağı için jüri grubunda yer alan Orta Doğu Teknik Üniversitesi Endüstriyel Tasarım Bölümü ve TMMOB Mimarlar Odası Endüstriyel Tasarımcılar Komisyonu Başkanı Prof. Dr. Gülay Hasdoğan ve İstanbul Bilgi Üniversitesi’nde, Pazarlama İletişimi, Reklam ve Dijital Pazarlama dersleri de veren gazeteci Dr. Fatoş Karahasan ve jüri grubunda yer alan Dyson yetkilileri katıldı.
*
(1) www.cornerstoneuc.com
(2) www.ncbi.nlm.nih.gov
(3) www.ic3dprinters.com
(4) www.forbes.com
(5) www.fda.gov