İdealKent Kitap Bölümü Yazı Çağrısı

İdealKent Kitap Bölümü Yazı Çağrısı

İnsan ve mekân ilişkileri süregelen topluluklardan bugünlere çözümlenmeye çalışılan alan olmuştur. Mekânların zaman içerisinde değişimleri sosyal, ekonomik, kültürel ve siyasi kararlarla mümkün olmaktadır. Her bir değişim mekân örüntüsünde belirginleşebilmekte ve mekânı karakterize etmektedir. Mekân kimliği bu yönde gelişmekte ve uzun vadeli dönüşümlerde kimlik algısı bireylere göre değişmektedir. Mekân birey ilişki düzeyi kimlik kazanımına etki edebilmektedir ve mekânın anlamlandırılması; mekân okuması birden çok yöntemle mümkün kılınmaktadır. Bireylerin mekâna yüklediği anlam, kimlik kazanımı ve tespiti, mekânın gelişim yönü ve sebepleri, gelişim boyutu, nedenselliği, mekândaki kazanımlar gibi mekân örüntüsünde öne çıkan değişkenlikler bir dizi farklı ölçütle tespit edilebilmektedir.

Mekânın okunması ve geleceğe yönelik öngörüde bulunmak mekân okumaları ile mümkün olmaktadır. Yersel ölçütler soyut ve somut faktörler doğrultusunda değişebilmektedir ve fiziksel olan mekânın okunması ancak sayısal analizlerle kanıtlanabilir; anlamlı sonuçlar şeklinde analiz edilebilmektedir. Her bir öngörü mekâna yönelik çıkarımlarla yol gösterici olabilmektedir. Mekân okumaları karmaşık mekânsal problemlere bir bakış açısı sağlamaktadır (Yamu, 2014). Mekânın hareketlilik kapasitesi ele alınarak belirli yöntemlerle mekân etkileri değerlendirilebilmektedir. Kent dokusuna etki eden her bir ulaşım kurgusu mekânların yoğunluk kapasiteleri; yoğunluk algısı ve merkezin yönelimi mekân okuması yöntemleri ile analiz edilebilmektedir. Mekânlardaki bu değişkenlikler sözel anlatımlarla yeterli olamamaktadır ve belli zaman içinde belli kestirimlerle sayısal verilere (matematiksel/istatiksel/görüntüleme yöntemleri ile elde edilen) ihtiyaç duyulmaktadır.

Mekân algılanmayı ve çözümlenmeyi bekleyen dinamik yapıdadır. Her bir algılama yöntemi her bir mekâna ayrı özgünlükle yapılmaktadır. Kentlerin zaman içerisinde geçirdikleri fiziksel, sosyal ve ekonomik dönüşümler mekânın anlamlanmasını sağlamaktadır. Mekânı anlamak, anlamlandırmak ve kimliklendirmek ancak mekân okumaları ile mümkün kılınmaktadır. Kentleri tasarlarken, planlarken ve gelişim süreçlerini gözlemlerken mekân ihtiyaçlarını irdelemek ve mekân organizasyonunu etkin kullanmak gereklidir. Kentlerde mekân okuma, kentsel planlama, İ tasarım ve yönetimde önemli bir rol oynayan bir süreçtir. Kentsel alanlardaki fiziksel mekânları, kullanımı, özellikleri ve potansiyelleri anlamak için yapılan bir analiz türü olarak öne çıkmaktadır. Bu sürecin uygulanması, kentin geleceği için bir dizi fayda sağlamaktadır. Sürdürülebilirlik ilkelerine uygun kentsel gelişim stratejileri belirlemeye yardımcı olur ve kentlerin doğal kaynakları daha etkili kullanması, enerji verimliliğini artırması ve çevresel etkileri azaltması için uygun alanları tanımlamak sürdürülebilirlik açısından önem kazanmaktadır. Mekân okuması kentsel alanlardaki toplulukların ihtiyaçlarını ve tercihlerini anlamak için kullanılır. Bu, planlama sürecine daha fazla toplumsal katılım ve isteklilik sağlamakta ve toplulukların kendi çevrelerini anlamalarına ve planlama süreçlerine daha fazla dahil olmalarına olanak tanımaktadır.

Mekân okuma, kentsel alanlardaki yaşam kalitesini artırmak için potansiyel gelişim alanlarını belirlemeye yardımcı olmaktadır. Bu, yeşil alanlar, rekreasyon bölgeleri, kültürel mekânlar ve sosyal alanların daha etkili bir şekilde planlanmasını sağlamaktadır. Kentsel mekân okuma, farklı sosyo-ekonomik grupların kentsel mekânlara erişimini ve kullanımını eşit bir şekilde sağlamak için kullanılabilir ve kentsel alanlardaki eşitsizlikleri azaltarak daha adil bir kentsel gelişim sağlamaya yardımcı olabilmektedir. Kentsel mekân analizi, ekonomik gelişme potansiyeli taşıyan bölgeleri belirleyerek yatırım fırsatlarını artırabilir ve mekânların iş ve ticaret için uygunluğunu değerlendirmek, kentsel ekonominin çeşitlenmesine ve büyümesine katkı sağlamaktadır. Mekân okuma, ulaşım sistemlerini ve erişilebilirliği değerlendirerek trafik akışını yönetmek, toplu taşıma sistemlerini iyileştirmek ve kentsel hareketliliği artırmak için stratejiler geliştirmeye yardımcı olabilir. Mekân okuma, kentsel alanlardaki kültürel mirası anlamak ve korumak için kullanılabilmekte ve tarihi binalar, anıtlar ve diğer önemli kültürel ögelerin korunması, kentin kimliğini güçlendirebilir (Roess ve Prassas 2014). Mekân okuma, kentlerin daha sürdürülebilir, adil, güvenli ve yaşanabilir hale gelmesine katkıda bulunarak, kentsel planlama süreçlerini daha etkili hale getirir. Bu analizler, kentlerin dinamik ve değişen ihtiyaçlara uyum sağlamasına yardımcı olmakta ve bu da kent geleceğini daha olumlu bir şekilde etkilemektedir.

Kitap kapsamında sadece mekânlara yönelik matematiksel yöntemlerle mekân okumalarının analizleri detaylandırılmak istenmektedir. Farklı boyutlarda farklı kapsamlarda yapılan; bina ölçeğinden mekân ölçeğine çalışmaların birlikteliği bütünleşik bakış açısı geliştirmek amaçlı önem kazanmaktadır. Kullanılan mekân okuma yöntemleri ile mekânların özgün süreçleri irdelenmek istemiş ve tek kaynak altında farklı modellerin kullanım alanları da gözlenmek istenmiştir.

Aşağıda, bu çalışmanın çerçevesini belirleyen birtakım temalar yer almaktadır. Bu temalar dışındaki tam metinler değerlendirilmeye alınmayacaktır.

• Mekânsal İstatistik
• Mekânsal Dağılımlar (yakınlık, alan, bağlantı ve/veya diğer mekânsal ilişkiler)
• Mekânsal Veri Altyapılarının Analizi/Zamansal Mekânsal Analiz
• Mekânsal Veri Elde Etme Yöntemleri (Uzaktan Algılama, Fraktal Analiz, Spacesyntax, Fotogrametri, İnsansız Hava Araçları, Yersel Ölçüler, Lazer Tarama Teknikleri vb)
• Mekânsal Verinin Görselleştirilmesi
• Mekânsal Verinin Sanal (VR)/Arttırılmış (AR)/Karma (MR) Gerçeklikle Görselleştirilmesi
• Ulusal Mekânsal Veri Altyapısı
• CBS & R Programı Uygulamaları

Çalışmalar, 25 Kasım 2024 tarihine kadar parlaagunes@gmail.com e-posta adresine gönderilebilir.

Metin hazırlık sürecinde atıf ve kaynak gösterimleri APA 7.00’ye göre yapılmalıdır. Bunun için İdealKent Dergisi’nin yazım kurallarından ( https://www.idealkentdergisi.com/yazim-kurallari/ ) yararlanılabilir. Hazırlanan metinler en fazla 3000-5000 kelime aralığında olmalıdır.

Seçili Kaynaklar:

Cengizkan, A. 2018. Ankara'nın İlk Planı. Arkadaş Yayıncılık. 2. Baskı. Ankara.
Çubukçu, M. 2020. Planlamada Klasik Sayısal Yöntemler. Nobel Akademik Yayıncılık. 5. Baskı. Ankara. Çubukçu, M. 2020. Planlamada ve Coğrafyada Temel İstatistik ve Mekânsal İstatistik. Nobel Akademik Yayıncılık.
Keleş, R. 2019. Eski Ankara`da Bir Şehir Tipolojisi. İdealkent Yayınları.
Kubat, A. S. (2015). Kentlerin Biçimsel Yapısındaki Sayısal Mantık: Space Syntax. Türkiye Kentsel Morfoloji Ağı, (I. Kentsel Morfoloji Sempozyumu Bildiriler Kitabı), 32–58.
Rapoport, A. (1977). Human Aspects of Urban Form: Towards a Man-Environment Approach to Urban Form and Design, Urban and Regional Planning Series 15. Oxford: Pergamon Publishing.
Rapoport, A. 1977. Human Aspects of Urban Form, Pregaman Press, Oxford, New York.
Roess, R. P. ve Prassas, E. S. 2014. The Highway Capacity Manual: A Conceptual and Research. (5). Yamu, C. 2014. It is Simply Complex(ity). Modeling and Simulation in the Light of Decisionmaking, Emergent Structures and a World of Non-linearity. The Planning Review, 50 (4), 43–53.