MİM-AD Seminerleri'nin 2021-2022 dönemi ilk konuğu, 22 Kasım 2021 Pazartesi akşamı saat 19.00'da "Kültürel Mirası Şehirlerin Markalaşması ile Birlikte Düşünmek: Miras Alanlarının Sürdürülebilir Kalkınması için Bir Olanak" başlıklı sunumuyla Dr. Özgün Özçakır olacak.
MİMAD'ın (Mimarlık Kültürü ve Mirası Araştırmaları Derneği) geçen sene başlattığı çevrimiçi seminerler dizisi 2021-2022 sezonunda da çevrimiçi olarak devm ediyor. Dönemin ilk konuğu, 22 Kasım Pazartesi akşamı saat 19:00'da, "Kültürel Mirası Şehirlerin Markalaşması ile Birlikte Düşünmek: Miras Alanlarının Sürdürülebilir Kalkınması için Bir Olanak" başlıklı sunumu ile Dr. Özgün Özçakır (Hollanda Araştırma Enstitüsü, TED Üniversitesi) olacak.
Webinar, Zoom programı aracılığıyla gerçekleştirilecek, herkese açık ve ücretsiz olan etkinliğe katılım için tıklayın
Konuşma Özeti
Birleşmiş Milletler Dünya Turizm Örgütü tarafından ekonomik kalkınmanın tetikleyicilerinden biri olarak değerlendirilen turizm, kentsel yerleşimler için vazgeçilmez bir gelir kaynağı olup “kültür turizmi”, toplam turizm gelirlerinin neredeyse yarısını oluşturmaktadır (UNWTO, 2018). Bu nedenle kentsel yerleşimler arasında, daha fazla ziyaretçi çekerek kültür turizminden daha fazla gelir elde etmek amacıyla artan bir rekabet söz konusudur. Bu küresel rekabette, yer pazarlaması ve yer markalaşması stratejileri, şehirleri farklılaştırmada ve kültürel turizm pazarındaki "niş" konumlarını belirlemede rol oynayabilmektedir. Somut ve somut olmayan kültürel mirasın yer markalaşması ve pazarlaması ile birlikte düşünülmesi, şehirlerin kültür turizmi için kendilerini konumlandırılması adına yararlı bir araç olarak öngörülebilmektedir (Barrera Fernandez ve Hernandez-Escampa, 2017)
Yer pazarlama ve markalaşma politikaları doğrultusunda ziyaretçi sayılarının artması ve dolayısıyla turizm gelirlerinin de bu artıştan olumlu etkilenmesi beklenebilmektedir. Ancak, gerekli önlemler alınmadığı takdirde kentsel miras alanlarında “bedavacılık [free-riding]” ve kısır bir turist döngüsüne yol açabilecek aşırı turizm riski de vardır (Russo, 2002; Bonet, 2013; Seraphin ve diğerleri, 2019). Kontrolsüz turizmin olası olumsuz etkileri yakın zamanda Birleşmiş Milletler Dünya Turizm Örgütü tarafından tartışılmış ve mevcut risklerle mücadele için ön stratejiler geliştirilmiştir (UNWTO, 2018).
Aşırı turizmin olumsuz etkisinin üstesinden gelmek üzere Birleşmiş Milletler 2030 Sürdürülebilir Kalkınma Amaçları'nda da çeşitli hedefler belirlenmiştir. Hedef 11.4. – en genel anlamıyla – kültürel ve doğal mirasın korunması için çabaların teşvik edilmesini belirtmiş, Hedef 8.9 sürdürülebilir turizmin önemini vurgulamıştır. Hedef 12.B. ise istihdam yaratan ve yerel kültürü/ürünleri destekleyerek sürdürülebilir turizmi teşvik eden politikaların uygulanmasının altını çizmiştir. Birleşmiş Milletler Sürdürülebilir Kalkınma Amaçlarına paralel olarak, miras odaklı yer markalaşma ve pazarlama politikaları ve bu politikaların koruma planlaması ile bütünleşmesi hem kültürel hem de sosyo-ekonomik açıdan kentsel miras alanlarının sürdürülebilir gelişmesi ve korunması için bir fırsat sağlayabilecektir.
Bu sunuş, şehirler arasındaki küresel turizm rekabeti çağında – kültürel mirasın özgün nitelikleri doğrultusunda bir yeri diğerinden ayırt etmedeki etkin rolü göz önüne bulundurularak – kültürel mirasın yer pazarlaması ve markalaşması politikaları ile nasıl bütünleştirileceği konusunu irdelemektedir. Sunuş kapsamında öncelikle, yer markalaşması ve pazarlaması ile kültürel miras ilişkisi üzerine kuramsal bir tartışma yapılacaktır. Ardından, yer markalaşması ve pazarlamasını kültürel miras ile bütünleştirmede Hollanda deneyimi aktarılacaktır. Sunuşun son bölümünde ise, kuramdan ve uygulamadan öğrenilenler ışığında Türkiye'deki gelecek çalışmalar için yol gösterici olabilecek miras odaklı yer markalaşması ve pazarlaması için politika önerileri sunulacaktır.
*
Özgün Özçakır, kültürel mirasın korunması alanında uzmanlığa sahip bir mimardır. Doktora derecesini, ODTÜ Kültürel Mirası Koruma Lisansüstü Programı'ndan “Koruma ve Ekonomi Arasında: Türkiye'de Kentsel Miras Alanlarının Sürdürülebilirliği için Sosyo-Kültürel ve Ekonomik Ortak Paydada Buluşturma” başlıklı tezi ile almıştır. Özçakır'ın doktora tezi, sürdürülebilir gelişmeye katkısı nedeniyle 2019 yılında ODTÜ tarafından "Yılın Tezi" ödülüne layık görülmüştür. Association of Critical Heritage Studies, Association of Cultural Economics International, BTU Cottbus, Columbia GSAPP ve TU Delft tarafından düzenlenenler de dahil olmak üzere çok sayıda uluslararası bilimsel toplantıya konuşmacı olarak katılmıştır. Özçakır, ICOMOS Türkiye ve ICOMOS Sürdürülebilir Kalkınma Amaçları Uluslararası Çalışma Grubu üyesi olup, araştırma alanları arasında miras değerleri, Türkiye'nin koruma politikaları ve miras etki değerlendirmesi yer almaktadır.
Kaynakça
- Barrera-Fernandez, D., & Hernandez-Escampa, M. (2017). Malaga Versus Picasso: Rebranding a City Through Non-material Heritage. In Going Beyond, 277–293. https://doi.org/10.1007/978-3-319-57165-2_20
- Bonet, L. (2013) Heritage Tourism. In Handbook on the Economics of Cultural Heritage (pp. 386-401). [https://doi.org/10.4337/9780857931009.00032]
- Russo, A. P. (2002) The "Vicious Circle" of Tourism Development in Heritage Cities, Annals of Tourism Research, 29 (1), 165-82.
- Seraphin, H., Zaman, M., Olver, S., Bourliataux-Lajoinie, S., & Dosquet, F. (2019). Destination branding and overtourism. Journal of Hospitality and Tourism Management, 38 (June 2018), 1–4. https://doi.org/10.1016/j.jhtm.2018.11.003
- UNWTO (2018) 'Overtourism'? – Understanding and Managing Urban Tourism Growth beyond Perceptions. [https://www.eunwto.org/doi/pdf/10.18111/9789284420070] adresinden alınmıştır.
Görsel Kaynağı
- Dickinson, G. (2018, December 04). The 'I Amsterdam' sign – a 'symbol of mindless mass tourism' – has been removed. 12 Kasım 2021 tarihinde [https://www.telegraph.co.uk/travel/news/i-amsterdam-sign-removed] adresinden alınmıştır.