"Kent Kurucu Sistem Olarak İstanbul Cendere Vadisi | Sürdürülebilir Bir Metropol için Coğrafyayı Yeniden Canlandırmak"
İstanbul, Grenoble, Nancy, Atina, Porto ve Torino kentlerindeki mimarlık ve şehircilik okullarının işbirliğinde oluşturulan ve her sene belli bir tema çerçevesinde atölye çalışmaları düzenleyen 'Uluslararası Proje Atölyesi', 17-21 Ekim 2011 tarihlerinde 'Kent Kurucu Sistem Olarak İstanbul Cendere Vadisi: Sürdürülebilir Bir Metropol için Coğrafyanın Yeniden Canlandırılması' temalı bir atölye çalışması gerçekleştiriyor.
Grenoble, İstanbul, Nancy, Torino kentlerinin katılımıyla gerçekleşen 2011 atölye çalışmasının programı ise şöyle:
17 Ekim Pazartesi
9:00 - 16:00 Proje alanı gezisi / kalkış: MSGSÜ, Fındıklı
16:00 - 19:00 Konferanslar / İstanbul Metropoliten Planlama (İMP) Merkezi, Tepebaşı
- Esra Şahin, Ekonomiyle politika arasında "Büyük Projeler"
- Haluk Gerçek, İstanbul'da ulaşım: Metropolün bugünü ve yarını
18 Ekim Salı
09:00 - 15:00 Kağıthane ilçe gezisi / kalkış: MSGSÜ, Fındıklı
15:00 - 19:00 Konferanslar / İstanbul Metropoliten Planlama (İMP) Merkezi, Tepebaşı
- Jean-François Pérouse, Kağıthane, yadsınan vadi, unutulan coğrafya
- Metin Gülenç, Ormanlar ve su havzaları, nazik zenginlikler
- Hüseyin ırmak, "Adım adım Kağıthane", film - tartışma
- Hüseyin Karagöz
- Korhan Gümüş, Kamu yararı için potansiyel olanaklar
19 Ekim Çarşamba
09:00 - 20:00 Çalıştay / Mimarlar Odası İstanbul Büyüykkent Şubesi, Karaköy
20 Ekim Perşembe
09:00 - 24:00 Çalıştay / Mimarlar Odası İstanbul Büyüykkent Şubesi, Karaköy
21 Ekim Cuma
09:00 - 14:00 Çalıştay / Mimarlar Odası İstanbul Büyüykkent Şubesi, Karaköy
15:00 - 19:00 Jüri / Kağıthane Belediyesi Meclis Salonu, Kağıthane
'Uluslararası Proje Atölyesi: Kentler, Yerler, Toplumlar' (Atelier Européen: Villes, Territoires, Sociétés) Hakkında
2005 yılından bu yana farklı ülkelerin çeşitli kentlerinde çalışmalarını sürdürmekte olan Uluslararası Proje Atölyesi; İstanbul / İKÜ, İTÜ, MSGSÜ ve YTÜ Mimarlık ve Şehircilik Bölümleri, Fransa / Grenoble ve Nancy Ulusal Yüksek Mimarlık Okulları, Yunanistan / Aristoteles Üniversitesi Mimarlık Okulu, Portekiz / Porto Üniversitesi Mimarlık Okulu ve İtalya / Torino Mimarlık Okulu öğretim üyeleri ve öğrencilerinin katıldığı geniş bir yapıya sahiptir.
Disiplinlerarası nitelikte, 'Ölçeklerarası Kentsel Projeler' çerçevesinde yapılan bu akademik çalışmanın önemli bir ayağını da yerel yönetimler oluşturmaktadır. Yerel yönetimler, her yıl çalışmanın teknik ve organizasyonel kısmına destek oluştururken, projelerin tartışılması aşamasında da sürece katılarak tamamlayıcı bir rol üstlenmektedir.
6 yıllık süreçte yukarıda adı geçen üniversiteler ile birlikte;
- 2005'te Strasbourg ve İstanbul Galata'da 'Liman alanlarında Kentselliği Yeniden Oluşturma'
- 2006'da Grenoble - Secteur Sud ve İstanbul Topkapı'da 'Yeterli Kent / Sürdürülebilir Kent'
- 2007'de Kasımpaşa'da 'Eşitlikçi Kent / Sürdürülebilir Kent'
- 2008'de Beykoz'da 'Doğa – Kültür – Kent : Sürdürülebilirlik için Dengeler' temalarında çalışmalar gerçekleştirilmiştir.
2009'da her atölye ayrı çalışırken, 2010'da atölye ortakları Grenoble'da tekrar bir araya gelerek Grésivaudan Vadisi'nde 'Sürdürülebilir Bir Metropolün Birleştirici Yapısı Olarak Açık Alanlar' temasında kısa süreli bir atölye çalışması gerçekleştirmiş, daha sonra ise kendi ülkelerinde başka bir alanda aynı temayı kullanarak çalışmışlardır.
Projenin Genel Çerçevesi
'Uluslararası Proje Atölyesi'; dönüşüm sürecinde olan bir bölgede, kentsel sorunları içeren bir projenin çevresinde örgütlenen, değişik mimarlık okullarıyla eş zamanlı yürütülen disiplinlerarası ortak bir proje çalışmasıdır. Her yıl farklı mimarlık okullarının aynı tema ve yer üzerindeki çalışmaları, farklı yaklaşım ve eğitim yöntemlerinin karşılaştırılması fırsatına olanak tanır. Bu deneyim, oluşturulan sorunsal ve bölgeye ait kazanımların tartışılmasını sağladığı gibi aynı konuda çalışan tüm okullar arasında ortak bir bilgi ve yaklaşım zemini oluşturmayı da hedefler. Amaç hiç kuşkusuz tek ve ortak bir tutum yaratmak değil, birbirini tamamlayan ve farklılıklarla zenginleşen bir bütün oluşturmaktır. Seminer ve atölye çalışmalarından oluşan ders, grup ve bireysel çalışmalarla alanın tümü üzerinde gelişir.
Atölyenin Hedefleri
• Kentsel ve bölgesel ölçekte günün gerçeklerinin, kazanım ve sorunlarının araştırılıp, seçilen bölgede alanın kent içindeki konumunun, yakın çevre ve kent bütünü ile ilişkilerinin sorgulanması
• Kentsel proje kavramı çerçevesinde dönüşüm, sürdürülebilirlik ve kültürel miras konularının tartışılarak soruna üst ölçekten bakabilme yeteneğinin kazandırılması
• Projenin müdahale alanının tarihi, coğrafi, siyasal, ekonomik ve sosyo-kültürel gerçekliği üzerine dayandırılması zorunluluğunu yerleştirmek
• Düşünce ve uygulama ölçeklerini birbiriyle ilişkilendirmeyi öğrenmek
• Ortak Avrupa okulları tarafından getirilen çeşitli görüş ve kültür çokluğuna uymak
Ortak Yaklaşımlar
• Kentin bütünü ile ilişkileri sorunlu, çağdaş kent ve kültürel miras kavramı içinde yer olma özelliği zedelenmiş, mekânsal ve sosyal anlamda bölgeye katkısı üzerinde çalışılabilir bir alanın potansiyelleri üzerinde yoğunlaşmak, alanın kent ile ilişkilerinin güçlendirilmesi ve sürdürülebilirlik kavramı kapsamında yeniden kazanımı üzerinde düşünmek,
• Çalışma disiplini içinde büyük ölçek kavramının, yalnız büyük proje tasarlamak veya geniş kapsamlı kararlar almak olarak varsayılmayacağı, küçük bir projenin de çalışma alanı içinde çok önemli etkiler yaratabileceğini anlamaya çalışmak,
• Çalışma alanının mekânsal ve sosyal oluşum mantığını, eş ve art zamanlı okumalarla ortaya koymak,
• Alan kullanımlarında farklılıklarının gözetilmesini sağlamaya çalışmak,
• Toplu ulaşım ağlarının salt ulaşım planlaması kapsamında değil mekânsal planlama ile ele alınmasının gerekliliğini anlamak,
• Kamu mekânlarının aynı zamanda kent içinde çevre dengesi oluşturacak mekânlar da olabileceği bilincini kazandırmak.
Yöntem
Farklı okullardan gelen yüksek lisans ve master öğrencileri yöntem olarak bir dönem boyunca atölyelerinde projelerini çalışırken, dönemin başlarında on gün boyunca yerinde çalışma yapmaktadırlar. Bu süreçte bilgi toplama, gözlem ve saptamalar yapma, konuyla ilgili düzenlenen konferanslara katılma, farklı okulların öğrencilerinden oluşan karma gruplarla alana yönelik bir atölye çalışmasına katılarak kısa sürede çözüm oluşturma gibi etkinlikler gerçekleştirilmektedir. Daha sonra öğrenciler kendi okullarına geri dönerek proje çalışmalarına devam etmekte, dönem sonunda ise tamamladıkları projeleri ortak jüri tarafından değerlendirilmek üzere ikinci kez çalışmanın yapıldığı ülkeye gelerek yerel yönetim temsilcilerinin de katıldığı bir platformda sunmaktadırlar.
Projenin alanı için öğrenciler kendi ülkelerindeki atölyelerinde çalışmalarını sürdürürken alana özgü şu amaçları da dikkate almaktadırlar:
• Endüstri yapılarının yenilenmesi ve önerilecek yeni fonksiyonlar ile bölge halkının kültürel ve ekonomik yaşantısına girdi sağlamak,
• Mevcut endüstri alanlarının yeniden işlevlendirilerek kentle bütünleşmesini sağlamak,
• Endüstri mirasının korunarak gelecek nesillere kültürel yolla bilgi aktarmak,
• Kırsal üretim biçimleri ile sosyal ve fiziksel çevrenin verilerini birlikte koruyarak geliştirmek,
• Kentsel gelişim süreciyle koruma süreci dengelerini kurup, sürekli kılabilmek,
• Mekânsal yapıyı oluşturan ilişkiler sistemini ve özgün nitelikleri tanımlayıp uygulamaları bu çerçevede sürdürülebilir hale getirmek,
• Açık alanları mekânsal düşünce ve üretim stratejilerinin birleştirici ve bütünleştirici temeli olarak ele almak.
Bu ilkeler çerçevesinde bir dönem boyunca devam edecek olan çalışma, "kentsel proje" yaklaşımı içinde farklı sorgulamalar yapmayı ve sonuçta hem akademik ortama hem de kentle ilgilenen çevrelere bir katkı yapmayı hedeflemektedir. Böylelikle bu çalışmanın; planlama süreçlerine bilimsel katkı sağlamak, bölge sakinleri, üniversite çevresi ve yerel yönetimler arasında iletişim süreçlerini geliştirmek, bölge halkının yaşadığı yere ilişkin potansiyeller konusunda "farkındalığını" sağlamak gibi yararları bulunmaktadır.
(Kaleme alan: Aysegül Cankat, Gülşen Özaydın)