"Arşivi Parçalamak: Bir Osmanlı Ailesinde Temsil, Kimlik, Hafıza"
SALT Galata yeni yıla, üç kuşağı kapsayan bir arşiv sergisiyle merhaba diyor.
Said Bey'in oğlu Hakkı Tez tarafından yapılmış bir kolaj (Keçiören, Ankara, 1936)
SALT Araştırma, Said Bey Arşivi
"Arşivi Parçalamak: Bir Osmanlı Ailesinde Temsil, Kimlik Hafıza", yaşamöyküsünün tıpkı arşiv gibi, kimi zaman birbirinden kopuk, rastlantısal, irrasyonel, kurgulanmış ve filtrelenmiş bir olaylar yığını olduğu fikrinden ilerler. Geç Osmanlı döneminden Türkiye Cumhuriyeti'ne üç kuşağı kapsayan ve Hatice Gonnet Bağana tarafından SALT Araştırma'ya bağışlanan Said Bey Arşivi'nin 1900-1940 dönemine odaklanır.
Sergi, karmaşık bir geçiş sürecinde bir ailenin kendisini yazı, fotoğraf, anlatı, müzik ve nesnelerle nasıl ifade ve temsil ettiğini anlamaya çalışır. Aile üyelerinin kendi hafızalarını nasıl oluşturduğu ve sakladığını; bu hafızanın erken cumhuriyetin kurulmakta olan ulusal anlatısıyla nasıl iç içe geçtiğini, kendi sınırlarını çizerek kimliklerini nasıl kurguladığını ve kimleri birer öteki olarak bu sınırların dışında bıraktığını inceleme olanağı sağlar. Ayrıca, biyografi ve tarih yazımının olanak ve engellerini tartışmayı, bunları mümkün olduğunca şeffaflaştırmayı amaçlar. Arşiv ve biyografiye atfedilen bütünsellik, düzen, yalıtılmışlık ve mahremiyetin antitezini "parçalamak" kelimesiyle vurgular.
Said Bey ve Adviye Hanım'ın bir tren yolculuğundan hatıra fotoğrafı
SALT Araştırma, Said Bey Arşivi
Said Bey'in oğlu Hakkı Tez fotoğraf çekerken
SALT Araştırma, Said Bey Arşivi
Maslak Yolu, Temmuz 1932
SALT Araştırma, Said Bey Arşivi
Said Bey kimdir?
Mehmed Said Bey (1865-1928), Mekteb-i Sultânî (bugünkü Galatasaray Lisesi) mezunlarındandır; aynı okulda hocalık yapar, sarayda tercüman olarak çalışır. Evinde bir piyano bulunur, her gün neler yaptığını ajandasına not alır, sinemaya gitmeyi sever, çocukları bir matmazelden Fransızca dersi alır, 1920'lerde ailesiyle Şişli'de bir apartman dairesine taşınır. Fransız tarihçiler François Georgeon ve Paul Dumont'un tanımıyla adeta bir "İstanbullu burjuva karikatürü"dür.
Said Bey 1911 Haziran'ında Berlin'den karısı Adviye Hanım'a mektup yazıyor.
İllüstrasyon: Sait Mingü, Animasyon: Boran Güney (2013)
"Arşivi Parçalamak: Bir Osmanlı Ailesinde Temsil, Kimlik, Hafıza" sergisi, 21 Ocak - 30 Mart 2014 tarihleri arasında SALT Galata'da izlenebilir.