Macar Kültür Merkezi ve Mimarlar Odası Bodrum Temsilciliği’nin iş birliği ile gerçekleşen “Macar Mimarların Tasarımları Türkiye’de” sergisi 10 Eylül 2021 tarihinde Oasis Bodrum’un ev sahipliğinde ziyarete açılıyor.
“Macarların Tasarımları Türkiye’de, Geç Osmanlı’dan Erken Cumhuriyet Türkiye’sine Macar Mimarların Gerçekleştirilmemiş Projeleri” sergisi Türkiye, Macaristan, İtalya ve Almanya’da titiz bir arşiv taraması sonucu hazırlandı. Osmanlı İmparatorluğu’nun 19. yüzyıldaki son döneminden 20. yüzyılın ilk yarısındaki Türkiye ile yeni başkent Ankara'nın inşası başta olmak üzere modernist hareketin yaratıcılarının profilini yansıtırken, son dönem mimari anlayışına ışık tutuyor ve ortak kültüre katkı sağlıyor.
Sergi, ünlü Macar mimarlar tarafından tasarlanan fakat hayata geçmemiş bina projelerini, birbiriyle iletişimli bir şekilde görmeyi ve yorumlamayı mümkün kılıyor. Cumhuriyet’in ilk döneminde çok sayıda Alman, Fransız ve Avusturyalı mimarın çalışmalar yaptığı biliniyor. Araştırmalar, Macar bilim insanı ve profesyonellerinin çalışmalarının da hayli etkili olduğunu ortaya koyuyor. Serginin bir başka amacı ise projelerin, tarihi bir çerçeve içerisinde dönemin Alman-Türk mimarlık ilişkileriyle de karşılaştırılmasını sağlıyor.
Kavala Oteli
Sergi ayrıca ziyaretçilerin, İstanbul ve Ankara'nın önemli bölgeleri için tasarlanan binaların çizimlerine baktığında bu projeler eğer gerçekleştirilmiş olsaydı nasıl dururdu diye hayal etmelerine de imkan sağlıyor. Bunu canlandırmak içinse, Gül Baba Türbesi Mirasını Koruma Vakfı’nın desteğiyle hazırlanan bir dizi video sergi mekanında ekranlarda dönüyor. Ayrıca bir anket sayesinde ziyaretçiler, bir mimari proje jürisindeymiş gibi hayata geçmesini istediği yapıya oy verebiliyor.
Tüm bu eserlerin yanı sıra, Mimar Kemaleddin Bey, Sedad Hakkı Eldem, Zühtü Başar, Ekrem Hakkı Ayverdi gibi dönemin önemli Türk mimarlarının projeleri de sergide yer alıyor.
Karaköy Limanı
Serginin hazırlık aşamasına Budapeşte Teknik ve Ekonomi Üniversitesi Mimarlık Tarihi ve Tarihi Eserlerin Koruması Anabilim Dalı, Macar Kültür Merkezi İstanbul, Yıldız Teknik Üniversitesi ve Türk Mîmârîsi Araştırma Merkezi‘ni temsil eden; Dr. Gergő Máté Kovács, Dr. Gábor Fodor, Prof. Dr. Nur Urfalıoğlu, Dr. Zafer Sağdıç, Mehmet Emin Yılmaz, Orkun Dayıoğlu ve Dr. Péter Rabb gibi alanında önemli isimlerin yoğun katkıları bulunuyor.
Yüz yirmi beş yıllık geçmişe sahip Tungsram Elektrik ve Aydınlatma’nın desteğini yanına alan, İstanbul, Ankara ve Budapeşte’de pandemi koşulları altında sergilenmesine rağmen ilgiyle karşılanan ve meraklılarını günümüzden alıp tarihi bir yolculuğa çıkaran serginin yeni durağı ise Bodrum oluyor.
Macar mimarların sergide yer alan, proje olarak sunulmuş fakat hayata geçmemiş tasarımları:
1856 - Imre Henszlmann: Kırım Savaşları'nda hayatını kaybeden İngiliz askerlerini anmak üzere İstanbul'da kurulacak bir kilisenin proje yarışmasına teslim edilmiş olan tasarımı, Soli Deo Gloria takma ismiyle – Beyoğlu, İstanbul
1937 - József Vágó: TBMM binası tasarım yarışması – Çankaya, Ankara
1937 - Alfréd Bardon ve Károly Dávid: Karaköy’deki Uluslararası Liman Ziyaretçi Salonu proje yarışması için teslim edilmiş olan, ‘Yelken’ isimli proje – Karaköy, İstanbul
1938 - Ferenc Hillinger: İstanbul Boğaziçi’nde bir konutun taslak krokisi – İstanbul
1956 - LAKÓTERV (István Janáky, József Körner, Péter Molnár, Antal Vass ve István Zilahy): Kavala Oteli projesi – Fenerbahçe, İstanbul
1957 - LAKÓTERV (István Janáky, György Jánossy, Olga Mináry, Lajos Zalaváry): İşhane (apartman ve ofis binası) – Ulus, Ankara