Tasarımın Demokratik Hali: IKEA

Tasarımın demokratik hali: IKEA

Yakın bir geçmişe kadar tasarlanmış mobilya kullanmak için belirli bir beğeni ve maddi güce sahip olmak gerektiği şeklinde yaygın bir kanı vardı. Ancak gittikçe artan iletişim olanakları ve küreselleşme sayesinde pek çok şey gibi tüketim alışkanlıklarımız da değişti. Günümüzde geçerli olan modern anlayış sayesinde tasarımcılar da artık daha yalın ve ulaşılabilir mobilyalar üretmeye başladılar. Böylece toplumun daha geniş kesimine hitap eden, işlevsel ve en önemlisi daha ucuz tasarımlarla tanıştık. Bu anlayışı kurumsallaştırıp tüm dünyaya ihraç eden en bilinen marka ise IKEA.

IKEA tasarımları, artık dünyanın pek çok yerinde, farklı yaşam şartlarına ve beğenilere sahip birçok kişinin evine giriyor. Tasarımcısı belli bir mobilyaya sahip oluyor, evimizi özel bir tasarımcı dekore etmiş gibi hissediyor ve mutlu oluyoruz. Mobilyaların montajını kendimiz yaparak üretim sürecine dâhil oluyoruz. Üstelik IKEA, alışveriş yaparken mağazada geçirdiğimiz her anı eğlenceli hale getirmek için her şeyi düşünüyor. Çocuklar oyun parkında eğlenirken, biz de lezzetli İsveç köftelerinin tadına bakıyoruz.

IKEA gerçekten eğlenceli bir alışveriş deneyimi sunuyor. Ancak diğer taraftan ele alırsak bu durum tasarım kavramının içini boşaltıyor olamaz mı? Ya da standart tasarımlarıyla tüm dünyadaki evlere girerek tekdüze bir hayatı dayatıyor diyebilir miyiz? İşte IKEA tasarımlarını her yönüyle ele alabilmek için İstanbul Teknik Üniversitesi Endüstriyel Tasarım Bölüm Başkanı Prof. Dr. Alpay Er ve Öğretim Üyesi Doç. Dr. Seçil Şatır ile söyleşiler gerçekleştirdik. IKEA'nın tarihçesini ve tasarımın bu sistem içindeki stratejik rolünü araştırdık. Sonuç olarak şunu gördük ki tüketiciler gibi işin uzmanı akademisyenler de IKEA'dan ve geliştirdiği anlayıştan oldukça memnun.

"Tıpkı diğerleri gibi IKEA'nın kışkırtıcı içgüdüsünün kölesi olmaya başladım. Zekice tasarlanmış bir şey gördüğümde, örneğin ying-yang desenli bir kahve masası, dayanamıyorum ve ona sahip olmam gerektiğini düşünüyorum. Katalogların sayfalarına gömülüyorum ve beni en iyi yansıtacak yemek odası setinin ne olacağına merakla bakıyorum." (Fight Club filminden)