Mühendis-mimar Rafael Alguadiş'in adı, Nişantaşı Valikonağı Caddesi'nin görkemli ikiz apartmanları Sümer ve Marmara'nın cephesine yerleştirilen tabela ile ölümsüzleştirildi. Emek, İpek ve Rüya sinemalarında imzası bulunan Alguadiş, Sebat Apartmanı, Miramar Apartmanı, Mensucat Santral Fabrikası gibi binalarla İstanbul'un kültür varlığına katkıda bulunmuş bir mimar...
Hasan Kuruyazıcı ve Jak Alguadiş
Valikonağı Caddesi üzerinde yer alan, cephesindeki rölyeflerle dikkat çeken Sümer ve Marmara Apartmanları, 81 yıl aradan sonra mimarı Rafael Alguadiş'e saygı duruşunda bulundu.
Rafael Alguadiş'in oğlu Jak Alguadiş'in önerisi üzerine, mimar Hasan Kuruyazıcı'nın desteğiyle, tasarımcı Metin Deniz tarafından hazırlanan isim tabelası, 26 Haziran 2013 Çarşamba günü düzenlenen törenle cephedeki yerini aldı. Törende Alguadiş ailesinin pek çok üyesi hazır bulundu.
Apartmanların girişinde, duvarları süsleyen tablolar dönemin ünlü ressamı Nikolay Kalmikoff'a ait.
Rafael Alguadiş kimdir?
1894 yılında Lüleburgaz'da dünyaya gelen Rafael Alguadiş, Saint Joseph Fransız Lisesi'ni bitirdikten sonra İsviçre'ye giderek, Lausanne Üniversitesi Fen Fakültesi Mühendislik Okulu'ndan 19 Temmuz 1919 tarihinde inşaat mühendisi unvanıyla mezun oldu.
Meslek yaşamına 1923'te başlayan Alguadiş, İstanbul'da betonarme konusunda çalışan ilk yerli mühendislerdendi. İnşaat mühendisliği ile mimarlığın henüz ayrı meslekler olarak yasal tanımlarının yapılmadığı, mesleki uygulamaları belirli bir disiplin altına alan yasa ve yönetmeliklerin henüz bulunmadığı 1920'ler boyunca, İstanbul'da daha başka inşaat mühendisleri gibi tasarımlarını da kendi hazırladığı birçok bina yaptı.
Üç önemli sinema
Alguadiş'in İstanbul'da yaptığı binalar arasında, yapıldıkları dönemdeki adlarıyla Melek (sonra Emek), Opera (sonra İpek, daha sonra Yeni Komedi Tiyatrosu) ve Artistik (sonra Sümer, Küçük Emek, daha sonra Rüya) sinemaları önemli yer tutuyor. Her üç sinema da Grande Rue de Pera (bugün İstiklâl Caddesi) üzerindeki Cercle d'Orient kulübü binasının arkasındaki arsada yer alıyordu.
Apartmanlar
Giriş bölümünün üstünde yükselen Melek Apartmanı'nın, Melek Sineması'yla birlikte, 1923-1924'te Alguadiş tarafından yapıldığını ve onun ilk apartman binalarından biri olduğu söylenebilir. Sinema girişiyle apartmanın cephesi incelendiğinde, apartmanın sonradan yapıldığına işaret eden herhangi bir iz görülmüyor.
Takriben 1920'lerin ortasında yapılmış olan Osmanbey'deki Sebat Apartmanı da büyük olasılıkla Alguadiş'in ilk yapıtlarından.
1929-30'da yapımına başlanan, Nişantaşı'nda Vali Konağı'nın karşısında yer alan Sümer ve Marmara apartmanları da Alguadiş imzasını taşıyor. Apartmanların ikisinin de giriş holünde Nikolay Kalmikoff'a ait duvar resimleri bulunuyor.
1932'de Taksim'deki Miramar Apartmanı'nı yapan Alguadiş orada kendisine de bir daire aldı. Ailenin on yıl oturduğu bu apartman bugünkü AKM'den sonra, Mete Caddesi boyunca aşağıya doğru uzanan bitişik nizam binaların birincisiydi. Daha sonra yıkıldı, bugün yerinden Bostancı dolmuşları kalkıyor.
Başka binalar
Oğlu Jak Alguadiş'in verdiği sözlü bilgilere göre Rafael Alguadiş sanayi binaları alanında da çalışmıştı. Bakırköy'deki Mensucat Santral Fabrikası binası onun yapıtı. Diğer işleri arasında Karaköy Meydanı'ndaki Mongeri'nin binası Karaköy Palas'a eklediği üst kat, Tahtakale'de Prevoyans Hanı'nın ek üst katı ve yine aynı yerdeki Menekşe Hanı'nın tamamlanması da var.
Kaynak:
"Unutulmuş Bir İstanbul Mimarı: Rafael Alguadiş", Y. Mimar, Araştırmacı Hasan Kuruyazıcı
YAPI Dergisi sayı: 373, Aralık 2012