4. İstanbul Tasarım Bienali Sona Erdi

Öğrenme ve tasarımla ilişkimizi sorgulayan bir bienal: Okullar Okulu

Tasarım eğitiminin nasıl farklı olabileceği, eskiden ve yeniden neler öğrenilebileceği, gelenekselle teknolojinin nasıl bir araya geleceği, farklı ağlar içinde nasıl farklı üretilebileceği ve nasıl alternatifler yaratılabileceği gibi soruları merkezine alan 4. İstanbul Tasarım Bienali’nde, haritalardan yiyeceklere, ölçüm birimlerinden zamana, zanaattan yapay zekâya, resimden uzay istasyonuna kadar tasarımı ve öğrenme biçimlerimizi farklı açılardan inceleyen projeler yer aldı.

Jan Boelen’in küratörlüğünü yaptığı bienalde Vera Sacchetti ve Nadine Botha yardımcı küratör olarak görev aldı.

Küratör Jan Boelen ile bienal turundan.

Mekanlâr sınıflara, sokaklar koridorlara dönüştü

4. İstanbul Tasarım Bienali, ücretsiz sergi ve etkinlikleriyle Beyoğlu’nda yer alan altı mekâna yayılırken, her mekân tasarımı farklı bir açıdan sorgulayan bir okula dönüştü. Akbank Sanat’ta Bozum Okulu, Yapı Kredi Kültür Sanat’ta Akışlar Okulu, Pera Müzesi’nde Ölçekler Okulu, Arter’de Dünya Okulu, SALT Galata’da Zaman Okulu ve Studio-X Istanbul’da Sindirim Okulu yer aldı.

Bienalin uyduları

Bienal projeleri mekânların dışına taşarak uydu mekânlar aracılığıyla İstanbul’un farklı noktalarına da yayıldı. SO? Mimarlık’ın çeşitli kurumlarla beraber olası bir İstanbul depremi sonrası Haliç’e yerleştirilebilecek yüzen evlerden oluşan projesinin gerçek boyutlu bir prototipi, Dünya Okulu Uydu Mekânı Rahmi M. Koç Müzesi’ne yerleştirildi.

Naho Kubota’nın İstanbul ve Ankara'da bulunan beş mimarlık okulunda çektiği fotoğraflardan oluşan Mimarlık Okulları adlı fotoğraf serisi iki hafta boyunca Taksim Meydanı’nda sergilendi.

Tasarım kolektifi AATB’nin Eyess Isstanbul projesi kapsamında ise Uluslararası Uzay İstasyonu’nu (ISS) takip eden iki devasa göz, Ölçekler Okulu Uydu Mekânı The Marmara Pera’nın tepesindeki YAMA ekranına yerleştirildi.

AATB'nin The Marmara Pera'nın çatısındaki işi.

Sayılarla bienal

200.000 ziyaretçi
6 mekân
6 hafta
38 gün
21 ülkeden
200’ün üzerinde katılımcı
120 proje
148 etkinlik
59 panel, 137 konuşmacı
46 performans, 173 performansçı
35 atölye, 64 yürütücü, 418 atölye katılımcısı, 49 öğrenici
50 film gösterimi
1 fotoğraf sergisi
3 dilde çocuk kitabı
26 paralel etkinlik

Bienalden ne öğrendik?

“4. İstanbul Tasarım Bienali bize bir kez daha tasarım alanının muazzam bir potansiyel taşıdığını ve geniş kitlelerin ilgi alanına girdiğini gösterdi. Ben bu bienalden farklı yönleriyle tasarımın bugüne dek hayatımızı nasıl dönüştürdüğünü ve geleceğimiz üzerinde ne kadar büyük bir etkisi olacağını öğrendim. Dahası, tasarımdan ve öğrenmekten öğrenmenin sonunun olmadığını öğrendim!” - İKSV Yönetim Kurulu Başkanı Bülent Eczacıbaşı

“Tasarımın, insanların bilgi ve cehaletlerini, deneyim ve meraklarını paylaşabilecekleri cesur bir alan hâline gelebileceğini öğrendim.” - Bienal sponsoru VitrA’yı temsil eden Eczacıbaşı Yapı Ürünleri Grubu Başkanı Ali Aköz

“Kültür, eğitim ve ekonomi alanlarında işbirliği yaptığımız herkes ve ziyaretçilerle beraber gelecek için eleştiren ve ilham veren alternatifler inşa edebileceğimizi öğrendim.” - 4. İstanbul Tasarım Bienali Küratörü Jan Boelen

“Farklı alanlar ve oluşumlarla kapsamlı işbirliklerinin, süregelen etkileşimlerin, alternatif deneylerin ve hata yapma özgürlüğünün tasarımın geleceği ve İstanbul Tasarım Bienali’nin erişim alanını genişleterek serginin ötesinde yaşamaya devam etmesi için son derece önemli olduğunu öğrendim.” - İstanbul Tasarım Bienali Direktörü Deniz Ova

“Bienalden imkânsız denilebilecek işlerin ekip gücüyle başarılabildiğini öğrendim.” - Bienal hazırlıklarında ekibin bir parçası olarak çalışan elektrik teknisyeni Erdoğan Morgül

“4. İstanbul Tasarım Bienali'nden tek bir disiplinin insanlığın tüm sorunlarına cevap veremeyeceğini ve sadece ortaya çıkan ürüne degil, üretim sürecine ve bu süreçte ortaya çıkan problematiklere de odaklanılması gerektiğini öğrendim.” - Sergi rehberlerinden Güney Yakar

“Bienal, benim gibi Anadolu'dan gelen, düşünen, kendince sorgulamaya çalışan gençlerin ufkunu açan bulunmaz bir fırsat oldu. Gerek dünyanın farklı yerlerinden gelen sanatçılar gerek ortaya çıkardıkları ürünler, sınırlarımızın coğrafi değil tamamen zihnimizde olduğunu, tasarlama sürecinin kendisinin başlı başına tasarımın parçası olduğunu muhtemelen en tabii yol ile deneyimlememizi sağladı.” - Kayseri’den bienali gezmeye gelen mimar ve sokak fotoğrafçısı Alperen Coşkuner

“Çok fazla şeyi öğrenip pekiştirdim. Organize etmeyi, iş yürütmeyi ve idare etmeyi. Ama en güzeli bu kadar yoğun bir üretim sürecinde tanışmaktan aşırı mutlu olduğum insanlarla ekip olarak çalışmayı öğrendim.” - İstanbul Tasarım Bienali mekân ve kurulum ekibinden Başak Tuna

“Hiçbir şeyin göründüğü gibi olmadığını, daha farklı düşünmenin, farklı açılardan bakmanın gerekli olduğunu öğrendim.” - Bienal ziyaretçilerinden Lale Kart üyesi Rezan Barutçuoğlu

Pera Müzesi'ndeki sergiden

Altı hafta süren etkinlik maratonu

4. İstanbul Tasarım Bienali bu yıl, sergilerin ötesinde sunduğu 150’ye yakın etkinlik ile altı hafta boyunca yaşayan bir üretme, paylaşma ve öğrenme platformuna dönüştü. Bienalin kamusal programı kapsamında söyleşilerden performanslara, yüz yogası egzersizlerinden blockchain atölyesine, koleksiyonerlik sohbetinden yemek atölyesine, kafe sohbetlerinden haritalama çalışmasına çok çeşitli etkinlikler gerçekleştirildi. 

Tematik Tasarım Rotaları

4. İstanbul Tasarım Bienali bu yıl ilk kez, katılımcıların şehre daha önce hiç bakmadıkları bir gözle bakmalarını sağlayan tematik Tasarım Rotaları düzenledi. İstanbul’un dört bir yanında, her birini alanında önde gelen isimlerin anlattığı sekiz özel tur gerçekleşti.

Ahmet Ümit’le 3 Roman 1 Gezi turu; Pedallıyorum ekibi ile Boğaz’da Bisiklet Turu; “Tat Dedektifi” Sinan Hamamsarılar ile Sokak Lezzetleri; Prof. Dr. Murat Güvenç’le Tarih İçinde Kentsel Üretim Mekânları: İstanbul Hanlar Bölgesi Turu, İstanbul Müzik Festivali Direktörü Efruz Çakırkaya ve İstanbul Caz Festivali Direktörü Harun İzer ile Müzik Turu; tasarımcı, küratör, tarihçi ve kuramcı Gökhan Karakuş ile Şimdiki İstanbul’da Ustalar ve Teğet Mimarlık’ın kurucularından Ertuğ Uçar ile İstanbul’un Fenerleri turlarıyla İstanbul adım adım yeniden keşfedildi.

Üniversiteler bienalin parçası oldu

4. İstanbul Tasarım Bienali, daha önceki yıllarda olduğu gibi bu yıl da Türkiye’nin farklı kentlerinden ve yurtdışından birçok üniversiteyi bir araya getiren özel bir etkinlik serisi düzenledi. Bienal süresince devam eden Okullar Okulu: Akademi Günleri etkinlikleri aracılığıyla Türkiye çapında 20’den fazla üniversite, bienal teması etrafında gerçekleştirilen 40’a yakın projeyi bienal mekânlarında katılımcılarla paylaştı.

Arter’de yer alan Dünya Okulu’nun tema sponsoru İstanbul Kültür Üniversitesi, Pera Müzesi’nde yer alan Ölçekler Okulu’nun tema sponsoru Yeditepe Üniversitesi ve bienale katkı sağlayan kuruluşlar arasında yer alan İstanbul Bilgi Üniversitesi de bienal süresince bienal mekânlarında ve üniversite kampüslerinde çeşitli paneller, sergiler, atölyeler ve söyleşilerden oluşan bir program sundu.

Studio-X Istanbul'daki sergiden

Bienalden çocuklara eğlenceli bir kitap: Uzun, Kocaman, Çok!

Bienal kapsamında Bernard Van Leer Vakfı’nın katkılarıyla bir de çocuk kitabı yayımlandı. Yekta Kopan’ın yazdığı ve Burcu Ural Kopan’la birlikte tasarladığı, illüstrasyonları Ada Tuncer tarafından hazırlanan UZUN, KOCAMAN, ÇOK! adlı kitap, oyunlar ve hikâyelerle spagetti yapımı üzerinden çocukları tasarım ve ölçü birimleriyle tanıştırdı. Türkçe, İngilizce ve Arapça olmak üzere üç dilde hazırlanan kitap, tüm bienal mekânlarından ve anlaşmalı kitabevlerinden ücretsiz olarak dağıtıldı.

Her yaş için öğrenme programı

Genç ziyaretçiler, 4. İstanbul Tasarım Bienali ve Pera Öğrenme Programları ekibinin işbirliği, Mark Henning’in katkılarıyla hazırlanan bir programla bienalin birer parçası oldu. Farklı yaş gruplarına özel bu programla bienal ziyaretçileri, Ölçekler Okulu’nda yer alan değişik ölçü birimleri ve normlar üzerine sorular sorup tartışmalar yürütme ve kendi tasarımlarını üretme imkânı yakaladı. 

Film Programı

Pera Film tarafından hazırlanan film programı kapsamında bienal süresince eğitim ve öğrenme kavramlarını irdeleyen 50 kurmaca ve belgesel film, 3 farklı tema dahilinde Pera Müzesi’nde izleyicilerle buluştu.

Rehberli turlar ve Sesli Rehber

Bienalde yer alan projelerle ilgili daha fazla bilgi almak isteyen ziyaretçiler bu sene de her yıl olduğu gibi sergileri genç rehberler eşliğinde gezme fırsatı buldu. Tekil mekân turlarının yanı sıra Beyoğlu ve Karaköy bölgesindeki mekânları tek bir tur dahilinde ziyaret etmek isteyen ziyaretçiler için alternatif rotalar gerçekleştirildi. Bu turlar belli tarihlerde Gece Rotaları başlığı altında hava karardıktan sonra da düzenlendi.

Ayrıca İKSV’nin bu yıl hayata geçirdiği “Sesli Rehber” uygulamasıyla, ziyaretçiler sergilenen işlerle ilgili ayrıntıları kendi telefonlarından, kendi kulaklıklarıyla Selma Ergeç, Okan Yalabık, Sema Mağara, Nadine Botha, Filiz Ova ve Deniz Ova’dan dinlediler.

İstanbul Tasarım Bienali web sitesi için tıklayın.