Kadıköy Fenerbahçe’deki inşaat alanında Erken Bizans Dönemi’ne ait sarnıç kalıntıları ve 19. yüzyılın sonuna doğru inşa edilen Fransız Mektebi’nin kalıntıları bulundu.
Kadıköy’de yeni tarihi kalıntı bulgular gün yüzüne çıkarıldı. Gazete Kadıköy’den Erhan Demirtaş’ın yaptığı haberde Fenerbahçe’deki iki inşaat alanında Erken Bizans Dönemi’ne ait sarnıç kalıntıları ve Fransız Mektebi’nin kalıntıları ortaya çıkarıldığı bilgileri yer alıyor.
Demirtaş’ın haberi şöyle:
Neolotik Dönem’den itibaren hemen hemen her dönemde yerleşime sahne olan Kadıköy ile ilgili İstanbul’un diğer tarihi semtlerine göre daha az arkeolojik bilgi bulunuyor. Ancak son yıllarda büyük bir hızla devam eden inşaat çalışmaları Kadıköy’de çok sayıda tarihi kalıntıların gün yüzüne çıkmasına vesile oluyor. Bunun en son örneği Fenerbahçe Zühtüpaşa Mahallesi’nde görüldü.
Geçtiğimiz yıl bölgede başlayan inşaat çalışmaları sırasında tarihi kalıntılara rastlandı. İstanbul V Numaralı Kültür Varlıklarını Koruma Bölge Kurulu üyelerinin yaptığı incelemeler sonucunda kalıntıların tabanının ortaya çıkarılmasına ve kazı çalışmalarının yapılmasına karar verildi. Arkeoloji Müzesi’nin Fenerbahçe Zühtüpaşa Mahallesi 91 pafta, 279 ada ve 7 parsel ve 91 pafta, 279 ada 13 parsel nolu sayılı yerdeki başlattığı kazı çalışmaları tamamlandı.
Bizans dönemine ait sarnıç
Yapılan kazı çalışmaları sonrasında söz konusu alanda 19. yüzyıl sonralarından 20. yüzyıl başlarına kadar işlev görmüş Fransız Mektebi’ne ait kalıntılar ile Erken Bizans Dönemi’ne ait bir sarnıcın kalıntıları ortaya çıkarıldı. Arkeoloji Müzesi’nin hazırladığı raporda sarnıç kalıntılarına dair şu bilgilere yer verildi “ Söz konusu duvar, dış yüzeyden tamamıyla taş örgü, iç yüzeyde beş sıra tuğla ve katkılı horasan harçla oluşturulmuştur. İç ve dış duvar oldukça düzgündür ve arası moloz taşlarla doldurulmuş olup sandık duvar tekniği kullanılarak inşa edilmiştir.”
“Yayın taramalarında bölgede St. Augustin Kilisesi ile Fransız Mektebi arasında bir Justinianus Sarnıcı’ndan söz edilmektedir” ifadelerinin yer aldığı raporda, “Justinianus Dönemi’nde Fenerbahçe’de İmparatorun eşi Theodara için yaptırdığı yazlık saray düşünüldüğünde sarnıcın da 6. yüzyılda yapılmış olduğu ve sarnıcın Heraklios Devri’nde (610-641) doldurularak bu alanın sebze bahçesine dönüştürüldüğü de yayınlarda ifade edilmektedir” denildi.
Raporda, Fransız Mektebi’nin ise rahibeler için, Abdülhamit Devri’nde (1886-1890) yıllarında yapıldığı ancak bu okulun 1934 yılında yıktırıldığı bilgisine ulaşıldığı belirtildi.
“Koruma altına alındı”
İstanbul V Numaralı Kültür Varlıklarını Koruma Bölge Kurulu’nun 27.08.2015 tarihli kararı ile 91 pafta, 279 ada ve 7 nolu parseldeki alanda çıkan sarnıç ve mekân kalıntılarının 2863 Sayılı Yasa’nın 6. Maddesi kapsamında kültür varlığı olarak tescillenmesine karar verildi. Bölge Kurulu’nun 01.12.2016 tarihli kararı ile ise 13 nolu parselde ortaya çıkan sarnıç kalıntılarının yine 2863 Sayılı Yasa’nın 6. Maddesi kapsamında tescil edilmesine ve 1. derece koruma grubuna dâhil edilmesine karar verildi.
Kurul ayrıca başka bir karara daha imza atarak, kalıntıların devam etme ihtimali üzerine komşu parsellerde yapılacak inşaat çalışmaları öncesinde İstanbul V Numaralı Kültür Varlıklarını Koruma Bölge Kurulu’ndan izin alınmasına karar verdi.
“Yok olma tehlikesi var”
Arkeoloji Müzesi’nin hazırladığı raporda Kadıköy’ün tarihi geçmişinin önemine dikkat çekilerek, “Bu kazı çalışmasında yer alan kalıntılar, tamamıyla bir şahsın ihbarı değerlendirilerek denetimli bir kazıyla ortaya çıkarılmıştır. Ancak Neolitik Kadıköy İlçesi’nin birçok yerinde sit alanı ilan edilmemesi sebebiyle denetim dışı kazı yapılmakta ve birçok kültür varlığının bilgi edinilmeden yol olma tehlikesi ile karşılaşması riski yaşanmaktadır” uyarısı da vurgulandı.
İmparatorların mekânı
Raporda Fenerbahçe ve Kalamış’a ait tarihi bilgilere de yer verildi. Fenerbahçe’nin Erken Bizans Dönemi’nde Bizans İmparatorları, İmparatoriçeleri ve çevrelerindeki aristokratların sayfiye alanı olarak kullanıldığının belirtildiği raporda; “Fenerbahçe’de Justinianus’un (527-565), karısı Theodara için denizi çok iyi gören bir konumda, yazlık bir saray yaptırdığı bilinmektedir. Sarayın kalıntılarının 1540’lı yıllarda P.Gyllius tarafından görülmüş olduğu da bilinenler arasındadır. Bu sarayın yerinde daha erken dönemlerde de Hera Tapınağı olduğu belirtilmektedir. Bu saraya yakın küçük iki kiliseden ve hamamdan da söz edilmektedir. Kalamış koyuna bakan alanda da üç sıra kürekli gemiler, üç sıra ise kadırgalar için kullanılan iki mendirek yaptırıldığı bilinmektedir. Aynı zamanda yine bölge ile hazırlanan yayınlarda bölgede Bizans Mezar alanın olduğu ifade ediliyor” bilgilerine yer verildi.