Robotik Üretim ile Tonoza Yeni Yorum

Bu yılki atölyenin temasını nasıl belirlediniz? Fikir nasıl doğdu?

Architectural Association (AA) ile İstanbul Bilgi Üniversitesi ortaklığında gerçekleştirilen AA İstanbul Visiting School, mimarların yenilikçi tasarım ve üretim süreçleri ile ilişki kurmasına dayanan, uygulamalı öğrenim deneyiminin öne çıkarıldığı bir eğitim merkezi ve araştırma platformu olarak işlemektedir. Dolayısıyla, 2016'nın temasını belirlerken geçtiğimiz yılki atölye çalışmasının tasarım, üretim ve yapım aşamalarında elde ettiğimiz deneyimler doğrultusunda hareket ederek araştırma konularımızın sürekliliğini sağlamaya ve farklı bir mimari konsept ve üretim teknolojisi araştırmaya çalıştık. Algoritmik yöntemlerle çeşitli biçim-bulma (form-finding) tekniklerinin geliştirilmesi, bu tekniklerin malzeme davranışı ve üretim teknolojileri ile ilişkilerinin araştırılması ilgilendiğimiz konuların başında geliyor. Tasarım sürecinde, dijital ortamdan fiziksel ortama doğru ilerleyen lineer bir süreç yerine, malzeme ya da üretim teknikleri gibi fiziksel koşulların dijital ortama veri olarak aktarılmasıyla tasarımın ilk aşamalarından itibaren sonuç ürüne dair bilgi akışının elde edildiği, alışılagelen dijital tasarım ve üretim süreçlerinin yeniden tanımlandığı metodlara ağırlık veriyoruz.

Fotoğraf: Elif Erdine

2015’te gerçekleştirdiğimiz cephe enstalasyonu İstanbul Bilgi Üniversitesi Mimarlık Bölümü giriş cephesine parazitik olarak eklemlenen, sıcak vakumlama tekniği ile üretilmiş kompleks bir bölümlenme sistemi idi. Süreçte büyük ölçekli üretim tekniklerinin, başka bir deyişle prototiplemenin, tasarım – üretim – yapım aşamalarını deneyimlemek, prototipi “analog makine” olarak değerlendirip salt sonuç ürün olarak ele almamak yürütücüler için çok önemli bir girdi oldu.

Fotoğraf: Aslı Ersan

Bilindiği gibi özellikle son 10 yıldır mimari araştırma ve yapım teknolojilerinde robotların rolü hızla yaygınlaşmakta. Robotların ilk kullanım alanları daha çok mimari otomasyona ve doğrudan üretime dayalıyken, zamanla robotik üretim teknolojilerinin tasarım sürecinin parçası haline geldiğini gözlemliyoruz. Bu noktalardan yola çıkarak, bu seneki atölye çalışmamızda robotik tasarım ve üretim metodlarına odaklanarak bu tekniklere eleştirel bir gözle mimari bir sorunsal çerçevesinde bakmaya karar verdik. Mimari üretimde robotların kullanımının öne çıkardığı en önemli değişikliklerden birisi 2 boyutlu panellemeden uzaklaşarak 3 boyutlu / hacimsel yapı elemanlarının tasarımına ve yapımına olanak sağlaması. Bu nedenle bu seneki atölye çalışmamızda robotik sıcak tel kesimi (Robotic Hot-Wire Cutting) ile çalışmaya karar verdik.

Fotoğraf: Dilara Hadroviç

Fotoğraf: Elif Erdine

Fotoğraf: Aslı Ersan

Bu senenin öğrenci profili nasıldı? Daha çok kimlerden oluşuyordu?

AA İstanbul Visiting School’a geçmiş senelerde olduğu gibi, yine farklı altyapılara ve eğitim durumlarına sahip yerli ve yabancı 45 kişi katıldı. Birinci sınıf mimarlık öğrencilerinden profesyonel hayata atılmış mimarlara uzanan, aynı zamanda mimarlık / iç mimarlık / endüstri ürünleri tasarımı gibi tasarımın farklı alanlarında ilerlemekte olan büyük bir gruptu. Katılımcıların farklı kültür, eğitim alanı ve seviyesinden gelmeleri her zaman yaratıcılığı ve iletişimi olumlu yönde geliştiren bir etken. İnsanın güvenli bölgesinden dışarıya adım atarak daha önceden tanımadığı bir grup içinde kısa sürede fikir üretme, tasarım geliştirme ve tartışma süreçlerinden geçmesinin hem eğitimde hem profesyonel hayatta büyük getirilerinin olduğuna inanıyorum. 

AA Istanbul Visiting School bu yıl "Tectonic Symbiosis" teması çerçevesinde, robotik üretim tekniklerine odaklanıyordu. Yazılım teknolojisinin mimarideki öneminin altını çizmek ne derece önemli? Yazılım teknolojisi geleceğin mimarisini şekillendirecek diyebilir miyiz aynı zamanda?

Robotik tasarım ve üretim teknolojilerinin elbette geleceğin mimarisinde yer alacağı tartışmasız bir gerçek. Özellikle mimarı yüksek öğrenim kurumlarında gerçekleştirilen araştırmalar ile bu tip teknolojiler gün geçtikçe ilerliyor, yeni metodlar geliştiriliyor. Dijital simülasyon ve robotik üretim teknoljilerinin ilerlemesi mimarlık ile uygulamalı bilimler arasındaki ilişkileri de kuvvetlendiriyor, mimarlık bu açılardan bilimsel yaklaşım ve metodlarla geliştiriliyor. Bahsettiğimiz teknolojilerin geleceğin mimarisini ne kadar şekillendireceği hem ekonomik olarak ulaşılabilir olmalarına, hem de büyük ölçekli bina üretim/yapım süreçlerine ne derecede yön verebileceklerine bağlı. Günümüzde yapılan robotik araştırmalar çoğunlukla hala mimari laboratuvarlarda, yani kapalı ortamlarda hayata geçirilebiliyor. Robotlar kapalı ortamlardan inşaat alanlarına geçebildiği zaman kullanımlarının oldukça yaygınlaşacağını düşünüyorum. Diğer yandan robotların ‘akıllı’ bir biçimde mimari tasarım ve üretimin parçası haline nasıl gelebileceğinin sürekli olarak eleştirel ve yapıcı bir bakış açısıyla sorgulanması gerekiyor.

Fotoğraf: Aslı Ersan

Öğrencilerin robot ve 3D teknolojisine yaklaşımları nasıldı? Bu kadar kısa bir sürede bu programlar (Rhino, Grasshoper, RhinoVault ve Kuka Prc) konusunda deneyim kazanılabilir mi?   

Dünya genelindeki bu tip kısa süreli yoğun eğitim programlarına bakıldığında günümüzde hala dijital tasarım araçlarının öğretilmesine ağırlık verilen, adeta bir yazılım kursu olarak işleyen örnekler görülmekte. AA İstanbul Visiting School yürütücüleri olarak atölye çalışmasını kurgularken, eğitim verdiğimiz algoritmik tasarım ve dijital prototipleme teknolojilerinin tasarım araçları olduğuna vurgu yapmaya, araçları ‘amaç’a dönüştürmemeye özen gösteriyoruz. Bu tip teknolojiler önceden belirlenmiş bir mimari sorunsal çerçevesinde irdelendiği zaman, öğrenciler bu araçların kullanımını mekan kavramları üzerinden düşünmekte, böylece mimari tasarım ile dijital araçlar arasında sistematik bağlar kurabilmektedir. Böylece kullandığımız araçlar, tasarım sürecine yardımcı olan, süreci besleyen, yeni düşünce sistemlerinin, yeni ilişkilerin ortaya çıkmasını sağlayan birer uzantıya dönüşmektedir. Dolayısıyla amacımız katılıcımcıları bu tekniklerde uzman yapmaktan öte, sayısal ve bilimsel bir yaklaşımla tasarım sürecinin kendisini bir sistem olarak tasarlamaya vurgu yapmaktan geçiyor.

Fotoğraf: Dilara Hadroviç

İlk aşama, prototiplerin seçim aşaması nasıl gerçekleşti? Nasıl örnekler ortaya çıktı?

Programın ilk aşamasında öncelikle katılımcılara atölye çalışması boyunca irdenelenecek araştırma konusu ve tasarım parametreleri açıklandı. Kendi ağırlığını taşıyabilen, bağımsız bir strüktürün elde edilmesi ve strüktür tasarımının robotik sıcak tel kesim yöntemi ile oluşturulacak yapı elemanlarından oluşturulması ana hedeflerdi. Katılımcılar bir yandan atölye boyunca kullanacağımız algoritmik araçlar ve robotik fabrikasyon yöntemleri ile ilgili eğitim görürken, bir yandan da tasarım grupları halinde verilen mimari sorunsalı eskizler, diyagramlar ve gitgide daha detaylı çizimler çerçevesinde düşünmeye başladılar. Bu anlamda, global form, yapı elemanları, yapı elemanlarının global form içinde çeşitlenmesi, elemanların birbirine ve yere bağlantısı, gündüz ve gece elde edilen aydınlatma ve ışık etkileri gibi verileri düşünerek her grup bir tasarım önerisinde bulundu. Boyut, biçim, yapı elemanlarının boyutları ve birleşim detayları, strüktür ile kullanıcı arasındaki ilişki açılarından farklılaşan örnekler ortaya çıktı. Tasarım parametleri detaylı olsa da tasarım gruplarının araştırma konusunu farklı bakış açılarıyla ele almaları ve yaratıcı çözümler sunmaları, bu aşamanın sonunda ortaya çıkan önerilerin çeşitliliğine yansıdı.

Son ürün için tasarımlar arasından seçim yapma kriterleriniz nelerdi?

Ortaya çıkacak strüktürün kendi kendini taşıyabilmesi önemli bir veri olduğu için global formun geliştirilme metodu bizim için önemli bir etkendi. Bu nedenle 3-boyutlu modelleme programı Rhinoceros içinde tonoz tipi geometrilerin biçim-bulma teknikleri ile oluşturulmasını sağlayan RhinoVault eklentisi ile tasarlanan global formlara ağırlık verdik. Yapı elemanlarının seçiminde ise birimin boyutları, sıcak tel kesici ile üretim zamanı, toplam üretim zamanı, birimlerin birbiri ve zemin ile birleşimlerinin çözüm detayları, aynı zamanda birimler üzerinde yine sıcak tel kesim yöntemi ile elde edilen dokuların ışık, gölge ve farklı aydınlatma biçimlerine göre değişkenliği seçim kriterlerimiz arasında yer aldı.  

Fotoğraf: Foad Sarsangi

Son ürünün ana fikri, teması neydi? Bu ürünü seçmenizde ne etkili oldu?

Programın ikinci kısmında gerçekleştirilen prototipin amacı, Bilgi Universitesi KD4 – CŞM arasındaki alana yerleştirilecek 3 m x 3 m x 2.5 m boyutlarında tonoz benzeri bir strüktür elde etmekti. Bu sürece paralel olarak, robotik sıcak tel kesimi yönteminin prensipleri kavranarak analog bir sıcak tel kesici üretildi. Böylece prototip gelişiminde analog ve dijital üretim tekniklerinin bir arada kullanılması amaçlandı. Son ürünün geliştirilmesinde, strüktürel işleyiş, doku, ışık, gölge, renk  gibi unsurlar da temel tasarım parametrelerini oluşturdu. AA Istanbul Visiting School 2016 boyunca katılımcılar, tasarım, fabrikasyon, üretim, ve inşa süreçlerini bir bütün olarak yaşayarak mimari sürece dair deneyim kazandı.   

* * *

Program Direktörü: Elif Erdine 
İstanbul Bilgi Üniversitesi Koordinatörü: Şebnem Yalınay Çinici
AA Visiting School Direktörü: Christopher Pierce 

Eğitmenler:
Aslı Aydın, Cemal Koray Bingöl, Elif Erdine, Efe Gözen, Gamze Gündüz, Alexandros Kallegias, Benay Gürsoy Toykoç.

Öğrenciler:
Doğukan Aktaş, Mertcan Avcı, Şaziye Lofcalı, Golden Nadimi, İlkan Cemre Acar, Foad Sarsangi, Serkan Burak Can Çangır, Seda Öznal, Batuhan Uğurtan, Berk Ekmen, Yıldırım Erbaz, Özgüç Bertuğ Çapunaman, Nur Horsanalı, Elif Soylu, Marwa Altai, Yağmur Pelin Keleş, Laila Arafeh, Ayşegül Özarmut, Özge Saygan, Eylül Bulgun, Elham Karimi, Aylin Güler, Öznur Akpolat, Ela Bora, Tipp Bongers, Sevim Zeynep Kaçar, Raazia Hasnain Nanjee, Melani Kuruğoğlu, Eda Esen, Kıvılcım Göksu Toprak, Nur Kayalı, Efe İnce, Konuralp Şenol, Öykü Özal, Derya Çiftnamlı, Mehmet Yunus Gümüş, Nur Sipahioğlu, Aslı Ersan, Madeeha Ayub, Dilara Hadroviç, Emil Traian Andrei Pop, Seetharam Venkata Vallabhaneni, Sai Prasad Bakthavalsalan, Omar El Geneidy, Selcen Fidan. 

AA İstanbul Visiting School 2016’da gerçekleştirilen prototipin malzeme sponsorluğu Austrotherm tarafından sağlanmıştır.