Mimar Lory Zakar tarafından İTÜ Fen Bilimleri Enstitüsü Restorasyon Yüksek Lisans Programı bünyesinde, Prof. Dr. K. Kutgün Eyüpgiller yürütücülüğünde gerçekleştirilen tez çalışmasına dayanan "Mimari Restorasyon Koruma Teknik ve Yöntemleri" kitabı raflardaki yerini aldı.
'Koruma ile İlgili Temel Kavramlar', 'Malzeme ve Strüktürde Bozulmaya Neden Olan Etkenler', 'Yapısal Sorunlar ve Müdahale Yöntemleri', 'Malzeme Sorunları ve Müdahale Yöntemleri' bölümlerinden oluşan kitap, YEM Kitabevi'nin Fulya'daki mağazasından ve internet sitesinden temin edinilebiliyor.
ÖNSÖZ
Mimari restorasyonda koruma yaklaşımı, koruma bilincinin uyandığı ilk günlerden başlayarak, kavramsal ve teknolojik gelişmelerle günümüzdeki halini almıştır. Çağdaş koruma anlayışında, tarihi yapının özgün dokusunun korunması, yapılan müdahalelerin geri dönüştürülebilir, ayırt edilebilir ve yapıldığı dönemin izlerini taşıyan nitelikte olması gibi yaklaşımlar yer almaktadır. Bu yaklaşımların yapı elemanı ve yapı malzemesi bağlamında, nasıl somut müdahalelere dönüştürülebileceğinin sorgulanması, bu çalışmanın ortaya çıkmasına zemin hazırlamıştır.
Kuram, teknik bilgi, teknolojik olanaklar, maddi imkanlar gibi ana parametrelerin yanında tasarım gücü ve psikolojik becerilerin dahi rol oynadığı restorasyon uygulaması sürecinde en doğru ve en iyi müdahale tekniklerinin araştırılması sonsuz, değişken ve dinamik bir döngüdür. Bu çalışma, bu süreci anlamaya ve geliştirmeye yönelik bir merakın ilk adımı olabilecek nitelikte bir araştırmadır.
Bu eser, İTÜ Fen Bilimleri Enstitüsü Restorasyon Yüksek Lisans Programı bünyesinde, Prof. Dr. K. Kutgün Eyüpgiller yürütücülüğünde Mimar Lory Zakar tarafından gerçekleştirilen tez çalışmasına dayanmaktadır. Prof. Dr. Oğuz CEYLAN ve Doç. Dr. Zeynep ERES'in katılımıyla oluşturulan jürinin değerli görüşleriyle zenginleşen çalışma, tarafımızdan yeniden ele alınmış ve kitap haline getirilmiştir.
Özellikle mimari koruma / restorasyon alanında uzmanlaşmak isteyen mimar, inşaat mühendisi, restoratör ve diğer disiplinlerden öğrencilere ve koruma alanına ilgi duyan meslek insanlarına yönelik olarak hazırlanan bu kitap, Türkçe'de mimari koruma teknik ve yöntemleri üzerine bilgilerin bir arada bulunabildiği ilk kapsamlı çalışmadır. Bu kitabın öğrencilerimize ve meslektaşlarımıza yararlı olacağını ve yeni çalışmalara yol açacağını umuyoruz.
Lory ZAKAR - K. Kutgün EYÜPGİLLER
ARKA KAPAK
Farklı disiplinlerin bir arada çalıştığı koruma pratiği, analiz ve sentez yapabilen yaratıcı meslek insanları yetiştirmek için çok yönlü bir eğitim gerektirir. Koruma alanında çalışanların, tarihi yapılara müdahalelerde, yapının çalışma prensiplerini, yapıda oluşan hasar ve bozulmaları tanıyabilmeleri ve müdahale yöntemlerini değerlendirerek uygun çözüme yönelmeleri esastır.
Geleneksel malzemeler ve geleneksel yapım sistemlerine aşina kişilere yönelik bu çalışmada, bozulma nedenlerinin etkisi altında yapı malzemelerinde ve yapı elemanlarında ortaya çıkan sorunlar ve bu sorunlara müdahale yöntemleri tanıtılmaktadır. Bu incelemede, malzemeye veya elemana yönelik her tür müdahale teknik ve yöntemlerine değinilirken, bunların olumlu ve olumsuz yönleri ortaya konmuştur. Müdahale yaklaşımları belirlenirken dikkat edilmesi gereken hususlara değinilmiştir. Kagir, metal ve ahşap yapı malzeme ve elemanları çalışmanın içeriğini oluştururken, taşıyıcı yapay tas malzeme kapsam dışı bırakılmıştır. Metal malzemelere ise kagir ve ahşap sistemlerde kullanılan yardımcı elemanlar ve ince yapı elemanları düzeyinde yer verilmiştir.
Özellikle mimari koruma / restorasyon alanında uzmanlaşmak isteyen mimar, inşaat mühendisi, restoratör ve diğer disiplinlerden öğrencilere ve koruma alanına ilgi duyan meslek insanlarına yönelik olarak hazırlanan bu kitap, Türkçe'de mimari koruma teknik ve yöntemleri üzerine bilgilerin bir arada bulunabildiği ilk kapsamlı çalışmadır. Bu kitabın öğrencilerimize ve meslektaşlarımıza yararlı olacağını ve yeni çalışmalara yol açacağını umuyoruz.
Lory ZAKAR, Yüksek Mimar
İÇİNDEKİLER
KISALTMALAR
ÇİZELGE LİSTESİ
ŞEKİL LİSTESİ
ÖZET
SUMMARY
1. GİRİŞ
2. KORUMA İLE İLGİLİ TEMEL KAVRAMLAR
2.1 Koruma
2.2 Bakım
2.3 Onarım
2.4 Bütünleme
2.5 Yenileme
2.6 İyileştirme
2.7 Restorasyon
2.8 Yeniden Yapım
2.9 Taşıma
2.10 Yeniden Kullanım
3. MALZEME VE STRÜKTÜRDE BOZULMAYA NEDEN OLAN ETKENLER
3.1 İklimsel Nedenler
3.2 Biyolojik Nedenler
3.3 Doğal Afetler
3.4 İnsan Kaynaklı Nedenler
4. YAPISAL SORUNLAR VE MÜDAHALE YÖNTEMLERİ
4.1 Zemin ve Temel
4.1.1 Zemin sorunları ve güçlendirme
4.1.2 Temel sorunları ve güçlendirme
4.1.3 Duvarlar
4.2.1 Ağaç ve bitkilerden arındırma
4.2.2 Derz onarımı
4.2.3 Çatlak onarımı
4.2.3.1 Dikiş
4.2.3.2 Kenetleme
4.2.3.3 Enjeksiyon
4.2.4 Gergilerle güçlendirme
4.2.5 FRP çubuklarla güçlendirme
4.2.6 CFRP kumaşla (bantla) güçlendirme
4.2.7 Yeni eleman ile destekleme
4.2.8 Yeniden yapım
4.3 Kemer, Kubbe ve Tonoz
4.3.1 Payandalarla destekleme
4.3.2 Gergilerle güçlendirme
4.3.3 Çelik donatılarla güçlendirme
4.4 Taşıyıcı Ayaklar ve Sütunlar
4.4.1 Çemberleme
4.5 Döşemeler
4.5.1 Kagir döşemeler
4.5.2 Ahşap döşemeler
4.6 Çatılar
4.6.1 Eğimli çatılar
4.6.2 Düz çatılar
5. MALZEME SORUNLARI VE MÜDAHALE YÖNTEMLERİ
5.1 Taş
5.1.1 Bozulma türleri
5.1.1.1 Çürüme ile bozulma
5.1.1.2 Lekelenme ile bozulma
5.1.1.3 Canlılardan kaynaklanan bozulmalar
5.1.1.4 Diğer bozulmalar
5.1.2 Müdahale türleri
5.1.2.1 Temizleme
5.1.2.2 Sağlamlaştırma, estetik ve plastik onarım
5.1.2.3 Yüzey koruma
5.2 Pişmiş Toprak Malzeme
5.2.1 Tuğla
5.2.1.1 Bozulma türleri
5.2.1.2 Müdahale türleri
5.2.2 Seramik ve Fayanslar
5.2.2.1 Bozulma türleri
5.2.2.1 Müdahale türleri
5.3 Kerpiç
5.3.1 Bozulma türleri
5.3.2 Müdahale türleri
5.4 Ahşap
5.4.1 Bozulma türleri
5.4.2 Müdahale türleri
5.4.2.1 Temizleme
5.4.2.2 Sağlamlaştırma ve güçlendirme
5.4.2.3 Koruyucular
5.5 Metal
5.5.1 Bozulma türleri
5.5.2 Müdahele türleri
5.5.2.1 Temizleme
5.5.2.2 Sağlamlaştırma ve Güçlendirme
5.6 Harç ve Sıva
5.6.1 Bozulma türleri
5.6.2 Müdahale türleri
5.7 Yapay Taş
5.7.1 Bozulma türleri
5.7.2 Müdahale türleri
6. SONUÇ
KAYNAKLAR
YAZARLAR