Aslıhan Demirtaş'ın SALT desteğiyle akademik çalışmadan popüler sergiye dönüştürdüğü Türkiye barajları incelemesi, erken Cumhuriyet döneminden günümüze, nehirler üzerinde üretilen doğa-devlet ilişkisini tartışmaya açıyor.
Türkiye'deki baraj göllerinin coğrafi, kültürel ve toplumsal etkilerini mercek altına alan "Aşı" sergisi, İstanbul'un ardından Ankara'ya konuk oluyor. Mimar Aslıhan Demirtaş'ın, SALT desteğiyle akademik çalışmadan popüler sergiye dönüştürdüğü Türkiye barajları incelemesi, erken Cumhuriyet döneminden günümüze, nehirler üzerinden üretilen doğa-devlet ilişkisini tartışmaya açıyor.
Çubuk Barajı ve Atatürk Orman Çiftliği(AOÇ) havuzları ile başlayıp, 90 yılda ülkenin dört bir yanına yayılan su odaklı altyapı faaliyetleri, son dönemde ciddi artış gösteren hidroelektrik santral (HES) projeleri ile çevre kuruluşlarının birincil gündem maddeleri arasına yerleşti.
Bugün sayıları 700'ü geçen baraj göllerini, sergi alanının merkezinde yer alan büyük Türkiye maketinde dramatik bir şekilde ortaya koyan "Aşı", Aslıhan Demirtaş'ın deyişiyle, sözel ve sayısal verileri fizikselliğe dönüştürmek suretiyle bir tartışma ortamı yaratmayı amaçlıyor.
Sergiyi hazırlarken benimsedikleri stratejinin, bir mesajı beslemek yerine o mesajın dallı budaklı bir şekilde ortaya çıkmasını sağlamak olduğuna dikkat çeken araştırmacı, "Doğa ile modern insan arasında belgeleştirdiğimiz durum sadece su pratiklerinde değil, bütün çevre ve kent politikalarında tekerrür ediyor. Amacımız, bu bazda eleştirel altyapıyı kurup soru sordurabilmek." diyor.
Baraj ile aşının ne ilgisi var?
Ankara'da başlatılan modern mühendislik projelerine baktığımızda, bu eserlerin sadece yarar için yapılmış altyapı projeleri olmadığını görüyoruz. Ortada çok katmanlı bir mekân var. Çubuk Barajı'na "Ankara'nın Boğaziçi'si" deniliyor. Restoranı, yapay adası, fıskiyeleri, içinde her daim bulunan kayıklarıyla tamamen başka bir yerden getirilip buraya aşılanmış bir coğrafya, bir topografya, bir peyzaj söz konusu.
Aslıhan Demirtaş arşivi
Aynı şekilde Atatürk Orman Çiftliği'ndeki Karadeniz ve Marmara havuzlarına baktığınız zaman da mayolu insanlar, yüzme yarışları, kayık sefası gibi Ankara'da alışık olmadığımız görüntüler ile karşılaşıyoruz. Kendi peyzajıyla birlikte başka sosyal pratikleri de buraya getirip aşılayan bir durumla karşı karşıyayız.
Aslıhan Demirtaş arşivi
"Barajlar Kralı" Süleymen Demirel ile yapılan röportaj videosunun; sanat objesi zarafetindeki baraj maketlerinin; sosyal yaşama yapılan aşının tanığı baraj gölü fonlu aile fotoğraflarının; Osmanlı'dan günümüze su politikalarını yöneten kurumların aile ağacı ile barajların şeceresini kayıt altına alan veri tabanının ; dünyadaki baraj yapma pratiklerini ilginç tarihsel bilgiler ve görseller eşliğinde sunan "Barajlar Kitabı"nın yer aldığı sergi, düşündürürken keyifli vakit geçirmeyi de vadediyor.
"Modern Denemeler 5: Aşı" sergisini, Guilo Mongeri imzalı SALT Ulus binasında 30 Kasım 2013 tarihine kadar ziyaret edilebilirsiniz.