Ankara Otizmli Çocuklar Eğitim Merkezi

İller Bankası Genel Müdürlüğü, 2009 yılında eğitime destek kampanyası çerçevesinde Ankara Macunköy’de kendine ait lojman arazisi yanındaki 7.500 m2’lik arsa üzerinde otizmli çocuklara yönelik modern bir eğitim kurumu yaparak Milli Eğitim Bakanlığı’na hibe etmeyi kararlaştırmıştır. 2010 yılında proje çalışmaları tamamlanan yapı, 2012 tarihinde tamamlanmış olup 2013 yılı sonbaharında hizmete açılmıştır. Konunun ülkemizde yapısal bazda çok fazla denenmemiş olmasından dolayı, konsept proje sürecinden önce otizmli çocuklar için dünyada kabul gören güncel eğitim sistemleri araştırılarak idareye konu ile ilgili bir “Proje Araştırma Raporu” teslim edilmiştir. Otizmli çocuklara yönelik alınacak özel tasarım kararları için altyapı oluşturan rapor, hem bu proje için hem de gelecekte ülkemizde yapılması öngörülen benzer projeler için kılavuz niteliği taşımaktadır. Araştırma raporu ışığında hazırlanan iki alternatif idareye ve Milli Eğitim Bakanlığı birimlerine sunulmuş, kabul edilen teklif üzerinden proje çalışmaları tamamlanmıştır.



Arsa konum itibariyle gelişmekte olan toptan ticaret birimlerinin yakınında yer almakta olduğundan çevresel etkileri en aza indirebilmek amacıyla yapısal çözüm içe kapalı bir grafik düzende biçimlendirilmeye çalışılmıştır. Yapı bloğu toplam 6.000 m2’lik inşaat alanıyla alt zemin, zemin ve birinci kattan oluşmaktadır. 150 öğrenci kapasiteli okulda sınıfları alt zemin, zemin ve birinci kata dağılan okul öncesi ve İlköğretim öğrencileri ile daha ileri yaştaki İş Eğitim öğrencilerine yönelik iki ayrı giriş planlanmıştır. Giriş katında kapalı tören alanı, yemekhane, çokamaçlı salon, kış bahçesi, idari bürolar gibi ortak alanlar yer almaktadır. Okul bahçesinde ileri yaş girişinin yanında İş Eğitim uygulama bahçesi ve ana girişe ters yönde bulunan ilköğretim oyun-spor alanları tasarlanmıştır. İlköğretim öğrencileri ile aynı girişi paylaşan okul öncesi eğitim öğrencilerinin sınıfları alt zemin katta yer alırken, sürekli gözlem altında olacakları açık oyun alanları blokların ortasında bulunan avluda düzenlenmiştir. Alt zemin katta sınıflar dışında teknik hacimler, sığınak ve spor salonu yer almaktadır.



Otizimli çocukların özellikleri dikkate alınarak dolaşım alanlarında döşemede renkli yönlendiriciler, sesli uyarıcılar, sakinleşme-gözlem odası gibi özel önlemler alınmıştır. Planda ve sınıf kullanım şemasında görüldüğü gibi her iki sınıfın ortak kullanımına verilen koridor genişlemeleri ve koridor üzerinde ara dinlenme yerleri planlanmıştır. Sınıflar nötr ışık alacak şekilde kuzey ve güney yönlerde düzenlenmiştir. Güney cepheden bahar ve sonbahar dönemlerinde doğrudan ışık girişine karşı güneş kontrolü için saçaklar ve güneş kırıcılar ile gerekli önlemler alınmıştır. Çatı katı tümüyle gezilebilir yeşil çatı biçiminde peyzajın bir parçası olarak tasarlanmıştır. Çatıdan çıkan cam kütle, buraya ulaşmak için kullanılan merdivene ve kış bahçesine doğal ışığın ulaşabilmesini sağlamaktadır. 



Açık alan düzenlemelerinde başka okullarda bulunan spor ve oyun alanlarının dışında, bitkisel hobi bahçeleri, hayvan barınakları, oyun tepeleri, açıkhava derslikleri, boyama duvarları ve seralar düzenlenmiştir. Açık alanlara arsa dışından gelebilecek dış etkileri azaltmak amacıyla arsa sınırı boyunca peyzaj elemanları ile önlemler alınmıştır. Zemin ve alt zemin katta her sınıfın önünde sınırları belirlenmiş oyun bahçeleri çocukların güvenli bir biçimde açık alan kullanımlarına yönelik planlanmıştır. Dersliklerin tasarımında gözlem olanağı sunan bireysel eğitim odaları, her sınıfa özel tuvaletler, atak durumunda kullanılacak sakinleşme köşeleri gibi ayrıcalıklı mekânlar oluşturulmasına çalışılmıştır. Konfor koşullarını sağlarken enfeksiyon riski oluşturmayacak, işletme giderlerini artırmayacak ve az bakım gerektirecek ürünler tercih edilmiştir. Sınıflarda özellikle kış döneminde pencere açmadan doğal havalandırma yapılabilmesi için ortamdaki karbondioksit oranını algılayan sensör kumandalı menfezler kullanılmıştır. Kışın soğuk havanın ortam ısısına çekilebilmesi için menfezden gelen havayı radyatör içinden geçiren özel tasarım radyatörler kullanılmıştır. Güneş kontrolüne dikkat edilerek yapının işletme maliyetinde tasarruf öngörülmüştür. Dış cephe malzemesi olarak cephede “klinker esaslı dış cephe kaplaması”; hem çatı hem de cephede “titanyum alaşımlı çinko kenetli levha” kullanılmıştır. Camlarda ve alüminyum kompozit levha kaplı serbest kolonlarda farklı renkler uygulanmıştır.

*Bu proje YAPI Dergisi'nin 386.sayısında yayımlanmıştır.