Özlem Olgaç Türker, Münevver Özgür Özersay, Erçim Uluğ, Meserret Ziya, Jasmine Dinand, Serhan Şensoy, Sema Halil Yakar, Hıvsiye Öztoprak Aremek, Aytunç Talu, Umut Türker ve Mukaddes Önen, Şampiyon Melekleri Yaşatma Derneği Melekler Anıtı, Ulusal Mimari, Peyzaj ve Plastik Sanat Eseri Yarışması'nda ikincilik ödülüne değer bulundu.
Mimari Rapor
Mimarlığın mekân tasarımı gücünün yanında, yaşamın her alanına dokunması nedeniyle dönüşüm aracı olma potansiyeli de vardır. Bu düşünceden yola çıkan bu anıt tasarımının, taşıdığı sembolik değerlerle Mağusa Kenti’ne ve Kıbrıs toplumuna güçlü evrensel mesajlar verebileceğine inanılmaktadır.
Anıtta, mimari olarak bilinen anlamda bir kullanıcı olmamasına rağmen, anıtın heykel ve peyzaj tasarımı niteliği taşımasından dolayı bu kavşağa her yolu düşen kentliler ve kentin bu aksını kullanan ziyaretçileri, birer ‘yorumcu-kullanıcı’dır. Farklı tasarım elemanları aracılığıyla üç boyutlu mekânda bir hikâye iletme gailesinde olan bu anıt tasarımının, farklı ortamlar ve kullanıcılar arasında bir bağlantı kurması beklenir. Aynı zamanda bu tasarımın, Mağusa Kenti’nin 6 Şubat depremi sonrası oluşan yeni kimliğine atıfta bulunan yeni bir röper noktası kazandırması hedeflenmektedir.
TEMSİLLER, SEMBOLLER ve ANLAMLARI
‘Meydan’ anıt, ‘meydan okuyan’ anıt (toplumsal birleşimle verilen mücadele)
Gazimağusa İsmet İnönü, Eşref Bitlis ve Topçu Bulvarı’nın kesiştiği “sulu çember” olarak bilinen dönel kavşağın tanımlı bir meydan tadında bir anıt olarak tasarlanması hedefi; toplumsal mücadeleye ev sahipliği yapmış birçok meydanın gücünü sembolik olarak da olsa tasarımın merkezine taşımanın mümkün olabileceği duygusunu odağına alarak tüm sürece yön verdi. Böylelikle, bu tasarım yaklaşımı, birlik ve süreklilik olguları çerçevesinde verilen bir mücadeleyi temsil etmeye de olanak tanımış oldu. Şampiyon Melekleri Yaşatma Derneği liderliğinde, Mağusa kentlilerinin ve onlarla beraber birçok Kıbrıslı’nın da yaşanan acıların derinliğine rağmen oluşturdukları toplumsal hareketin, çetin adalet mücadelesinin ve bireysel anıların onurlandırılması, bu anıt tasarımının kilit noktasını oluşturdu.
SAYILARIN SİMGELEDİKLERİ ANLAMLAR:
Rumuz = 41762 – depremin gerçekleştiği saat, gün ve ay
3 lazer aydınlatma = 3 grup kayıp - öğrenci voleybol takım oyuncuları, eğitmenler, aileler
35 yatay corten levha = İSİAS otelde KKTC’den giden heyetten 35 kayıp
72 dikey paslanmaz çelik taşıyıcı = İSİAS kayıplarının toplam sayısı
ANIT TASARIM YAKLAŞIMI İLE İLGİLİ KARARLAR
Off-center (merkez dışı) konumlanmak
Çağrıştırdığı: toplumsal ve siyasal çeşitlilik, bir arada olma hali, demokrasi
- Off-center (merkez dışı) demokratik sistem merkezi bir otoritenin baskın olduğu bir yapı yerine, çeşitli fikirlerin, kültürlerin ve grupların eşit bir şekilde temsil edildiği bir sistem anlamına gelir;
- Off-center olmak herkesin anayasal haklarına saygı göstermeyi ve karar alma süreçlerinin daha kapsayıcı ve adil olmasını ifade eder.
- Anıt tasarımındaki merkez dışı konumlanma, aslında kendi yeni merkezini, çemberde kesişen ulaşım akslarının kendi ‘Vista’larının buluştuğu noktada tanımlar.
Yuvarlak düzenek
Çağrıştırdığı: adalet ve eşitlik
- Adaletin ve eşitliğin sembolik bir temsilini sunar;
- Toplumsal düzenin ve hukuki sistemlerin adil, eşitlikçi ve sürdürülebilir bir temelde olması gerekliliğini anlatır.
Asimetrik spiral yükseliş
Çağrıştırdığı: yas ve ruhsal iyileşme/kurtuluş
- Döngünün tersine çevrilme sürecini temsil eder
- Ruhsal kurtuluşun, iyileşmenin sembolüdür.
- Her adım, içsel dönüşümü, dayanıklılık, bilgelik kazanma ve güçlenme sürecini anlatır.
Geçirgenlik
Çağrıştırdığı: hafiflik, dinamiklik
- Statik, oturan ağır bir kütleden uzak durma ihtiyacını simgeler
- Tek değil de birçok elemanın bir araya gelişi ile şekillenen kurgu-anıt;
Yataya vurgu
Çağrıştırdığı: ataerkil düzene meydan okuma
- Ataerkil düzene, güç dengesizliklerine karşı sembolik bir meydan okumadır
- Ataerkil düzenin neden olduğu görünen veya örtük şiddete de hayır demekle ilişkilidir.
İç-içe geçme
Çağrıştırdığı: birlik olmak, dayanışma
- Yatay levhalarla sağlanan iç içe geçme, voleybol takımının dayanışma, uyum ve güçlü bir birlik oluşturmasını simgeler.
- Takım üyelerinin, yakınlarının ve eğitimcilerin birbirlerine olan bağlılığını vurgular.
İsimlerin kesilerek levhalardan çıkarılması
Çağrıştırdığı: doldurulamaz boşluk, eksilme
- Her levhada özel kesimle bir kaybın isminin boşluk olarak yer alması, onların geride kalanların kalbinde zaman aşımından etkilenmeden yer alacak olan kalıcı varlığına işaret eder.
Çökük zemin
Çağrıştırdığı: derin bir krizle yüzleşmek
- Çöküş karşılaşılan zorlayıcı durumu temsil eder
- Anıt ve çöküş bir araya geldiğinde, acının ve zorlukların bir çöküşle birleşerek kişinin ya da toplumun derin bir krizle yüzleşmesini ifade eder
Tek Ağaç
Çağrıştırdığı: yaşanan durumun her açıdan biricik ama güçlü duruşu
- Tek başına bir ağaç yaşananların benzersizliğini simgeler.
- Tek başına bir ağacın meydanda durması, içsel gücü ve dayanıklılığı temsil eder. O, her türlü zorluğa ve dış etkiye rağmen dimdik ayakta kalabilir ve büyüyebilir.
Zeminde halka halka doğa
Çağrıştırdığı: mevsimsel döngüler
- Tasarımın doğa ile bütünleşik olma gerekliliğine işaret eder.
- Zemindeki bu halkalar, sürekliliğin, dengeyi korumanın ve toplumsal birliğin önemini ve bunu sağlamak için sürekli bir çabanın ve tekrarın gerekliliğini anlatır.
- Her mevsimde beyaz çiçek açan ve mevsimine göre farklılaşan bitkilerden oluşan halkalar yaşamın döngüsel boyutuna vurgu yapar.
ANIT TASARIM ÖĞELERİ ve MALZEMELERLE İLGİLİ KARARLAR
Özel isimler
Çağrıştırdığı: ilk isimle gelen kimlik ve kişisel değerlerin önemi
- Bireyin benzersizliğini ve yaşam deneyimlerini yansıtan güçlü bir sembolik ifade biçimidir
- Kişinin yaşamındaki derin anlamları ve anıları temsil eder.
- Her levhada bir kaybın ilk isminin yer alması her kaybın anısını yaşatmayı anlatır.
3 ışın kılıcı
Çağrıştırdığı: adalet arayışındaki mücadele
- Işın kılıcı güç ve adalet arayışındaki kayıp yakınlarının mücadelesini temsil eder.
- Eğitimin ve disiplinin sembolü
Voleybol topu:
Çağrıştırdığı: Mağusa kenti için voleybolun önemi
- Şampiyon meleklerin voleybol takım oyuncuları oluşuna işaret eder
- Anıtın sadece yoldan / kaldırımdan geçerken değil; Google Maps’tan bakılınca sağlanabilecek görünürlüğü önemser.
Korten Çeliği (Cor-ten) Levhalar
Çağrıştırdığı: yas ve zaman
- Corten çelik, yaşamın ve zamanın etkisiyle doğal bir pas tabakası oluşturarak yaşlanır.
- Corten malzemenin yıpranması, yas tutmanın kaçınılmaz kendine özgü bir pası ve döngüsünü olduğunu anımsatır.
- Her bir paslanma izi, hayatın yıpratıcı etkilerini simgelerken, yas tutma ise bu izlerin üzerine dokunarak, yaşamın anlamını keşfetme çabasını yansıtır.
Paslanmaz çelik taşıyıcı
Çağrıştırdığı: ayakta tutan görünmez güç
- Sayısal olarak çoklukları ile bir temsiliyetleri var – bir kümeyi, bir kitleyi temsil ediyorlar, dimdik ayakta duran ve kayıpları taşıyabilecek güçte olan bir kitle.
- Parlak, pürüzsüz bir malzeme oluşu ise saflıkla arka planda duran, kor-ten malzemenin, yani kentin esas kayıplarının önüne geçmeye çalışmayan ve geçmeyen bir malzeme. Neredeyse yok gibi ama var. Kalabalık ve aynı zamanda da taşıyan…
Alev ağacı
Çağrıştırdığı: özel ihtiyaçlara rağmen hayata tutunabilme
- Zorluklar karşısında direnci, dönüştürücü enerjiyi ve değişimi simgeler
- Yaprakları ve rengi, canlı bir enerjiyi yansıtarak canlılık ve güçle ilişkilendirilebilir
- Dayanıklılığı ve zorluklar karşısında direnci temsil eder
- Mağusa kentinin göğsünde ebediyen yanacak olan ateşe vurgu yapar.
Şubat ayında açan beyaz siklamen çiçeği
Çağrıştırdığı: zorluklar karşısında dayanıklılık ve yeniden doğuş
- Güzellikleriyle umut vaat eder. Zarif yapısı içsel güzellik ve sevgiyi simgeler.
- (Bazı kültürlerde) ölüleri anma ve saygı ifadesi olarak kullanılır.
- Diğer mevsimlerde yine beyaz çiçek açan farklı bitkiler, siklamenin rolünü devralırlar.
Çim
Çağrıştırdığı: dinginlik ile huzur
- Yeşil, sağlıklı ve göz alıcı bir görünümü ve yataydaki dinginliği ile huzuru simgeler.
- Yaşam, meditatif etki.
- Akdeniz iklimine uygun olduğu bilinen Zoysia çiminin seçilmesi yerelliğe uygun tasarıma vurgu yapar.
Çakıl taşları
Çağrıştırdığı: zayıflıklardan arınma
- Aşınarak şekil alan yapıları ile zamanın akışı içinde, zayıflıklardan arınmayı, sürekliliği ve yaşamın devamlılığını simgeler.
- Doğadan toplanan bir malzeme olduğu için projenin doğa ile bağlantısını ve çevresel duyarlılığı temsil eder.
Beyaz renk
Çağrıştırdığı: masumiyet
- Tasarım öğeleri seçiminde olabildiğince beyaz rengin kullanılması kayıpların saflığı ve masumiyetine vurgu yapar.
- Kayıpların yarattığı trajik etki karşısında saf ve temiz bir duruş gösteren kayıp yakınlarını anlatır.
ÇAMLIK ALAN İLE İLİŞKİLENDİRME:
- 35 kaybın hikâyelerinin dikey panolarda onları anlatan özet bilgi ve görsellerle sergilenir
- Korten çelik levhaların açık hava sergisine gölge elemanı ve mekân tanımlayıcı elemanlar olarak kullanılır
- Koruluk alandaki açık alan sergisindeki mekân tanımlayan her levhada tüm isim ve soy isimlerin alfabetik olarak yer almasıyla zemine yansıyan dramatik izdüşümleri aracılığıyla kent belleğinde bıraktıkları izlere atıfta bulunur
- Çamlık alan için önerilen ve mevcut topoğrafyadan yararlanılarak, yumuşak peyzaj elemanlarıyla oluşturulan kurgu ile bu proje, unutulmuş doğal bir alanın kente kazandırılmasına olanak sağlar
- Anıttaki halkalara ve alev ağacına atıfta bulunmak üzere özel etkinliklerde kayıp yakınlarının kullandığı meşale ve /veya pankartların yerleştirilebilmesi için alçak zeminde ateş çemberi olarak da isimlendirilebilecek yarım daireyi tanımlayan geometri üzerinde yuvalar yerleştirilerek gözlemlenen bir gereksinime yanıt verilir.
- Çeşitli spor aktivitelerine, satranç gibi aktivitelere ev sahipliği yapabilecek potansiyelde olan bu alanda, yürüyüş aksları tanımlanır.
- Evrensel tasarım yaklaşımıyla alçak kotlara erişim sağlanabilmesi için rampalar önerilir.
- Mevcut yağmursuyu drenaj hatlarının farklı boyutlarda çakıl taşları ile ıslahına yönelik öneriler anıt tasarımı ile uyumlu, işlevsel, hijyenik, ve estetik çözümler sunar.
