Yapı Tasarım Yarışması 2021, Eşdeğer Mansiyon: Kentsel Arayüz DAM

DAM Kolektif Yaşam Birimi

Çok katlı kolektif konutlarda, ortak yüzeylerin ayırdığı hacimlerde birbirlerinden bağımsız olarak yaşayan insanların, günümüz pandemi koşullarının etkisiyle neredeyse biten sosyal ilişkilerini yeniden canlandırmak amacıyla; kullanılmayan veya çeşitli öğelerle kullanımı sınırlanmış damları çok fonksiyonlu ve çevre dostu kamusal mekanlara dönüştüren DAM Kolektif Yaşam Birimi tasarlanmıştır. Damda yaratılan yeni mekânlar, aynı zamanda yeni toplumsal ilişkiler oluşturmaktadır. DAM, ev ve dış ortam arasında iletişime kolaylık sağlayarak daha samimi komşuluk ilişkileri ve kültür aktarımı sağlar. 

Dam kullanımı şehir hayatında bahçeli evlerden apartmanlara geçişte bir ara evredir. Proje, damları kamusal arayüz olarak kullanmak amacıyla açık ve yarı açık mekanlar oluşturarak yüzyıllardır süregelen dam kültürünü günümüzün farklı sosyal ihtiyaçlarına göre yeniden kurgulayarak gelecek nesillere aktarmayı amaçlar.

Üretilen birimler geleneksel dam kültüründe gerçekleştirilmekte olan yiyecek kurutma, hazırlama, yemek yeme, depolama, halı yıkama, çamaşır kurutma, sebze-meyve yetiştirme, hayvan besleme, toplanma ve uyuma işlevlerini devam ettirmeyi sağlarken, aynı zamanda kullanıcıların sosyal aktivitelerini gerçekleştirebilecekleri kamusal alanlar olarak yeni işlev önerileri getirmektedir.

Tamamen atık malzemeler kullanılarak üretilen beton modüller çevreye duyarlı bir yaklaşım önerirken, hafif ve ekonomik olmaları sayesinde, beton üretim maliyetini ve yapıya gelen yükleri azaltmayı da amaçlamaktadır.

DAM Kolektif Yaşam Birimi; tekil, lineer ve küme olmak üzere 3 farklı biçimde düzene sahip damda kurgulanabilir. Hafif beton modüller amaçlanan işlevlere göre kolaylıkla birleştirilerek tekil düzenli damda yeni mekanlar oluşturabilirken, istenirse çeşitli yönlerde büyüyerek-eklemlenerek damlar arasında birleştirici bir eleman (köprü) görevi de görmektedir. Farklı kotlardaki damlar arasında, basamaklar şeklinde kurgulanabilen modüller rastlantısal olarak oluşmuş kot farklarını heyecan verici yeni mekanlara dönüştürebilmeyi sağlamaktadır. DAM hafif beton modülünün yönü değiştirilerek, modüle parça eklenip çıkarılarak veya katlanarak; aynı modül oturma birimi, yemek birimi, oyun birimi, sinema birimi, saksı birimi gibi farklı işlevlerde kullanılabilir.

Amaçlar

- Kullanılmayan damlara yeni bir işlev kazandırmak

- Sıcak iklimlerde dam kültürünü canlandırarak sürdürmek

- Yeni sosyalleşme mekanları oluşturmak

- Komşuluk ilişkilerini güçlendirmek

- Modüler elemanlar sayesinde farklı işlevleri bir arada gerçekleştirilebilmek

- Aktif ve pasif sistemlerin entegrasyonu ile enerji korunumu ve üretimine katkı sağlamak

- Kentsel ısı adası etkisini azaltmak

- Atık PET şişe, atık araç lastiği, atık beton ve atık kiremitleri beton üretiminde değerlendirmek

- Atık PET agrega kullanarak hafif, ısı iletkenliği düşük ve çekme dayanımı yüksek beton elde etmek

- Atık malzemeleri kullanılarak beton maliyetini düşürmek

- Atık PET agrega kullanarak doğal agrega kullanımını azaltmak

- Atık lastikten elde edilen çelik lif kullanarak betonun mukavemetini artırmak

DAM Kolektif Yaşam Birimi Elemanları

- Oturma modülü

- Yatma modülü

- Yemek modülü

- Gölge elemanı modülü

- Saksı modülü

- Hobi bahçesi modülü

- Oyun alanı modülü

- Açık hava sineması modülü

Damdaki Mevcut Elemanların DAM Hafif Beton Modüller ile Entegrasyonu

Damlarda mekânsal organizasyonu engelleyen, tesadüfi olarak konumlanmış ve görüntü kirliliğine sebep olan güneş kollektörleri, uydu alıcıları vb. elemanlar, DAM hafif beton modüller sayesinde uygun yerlere toplanır, gizlenir ve üretilen yeni mekanların bir parçası haline gelir.

Güneş kollektörü entegrasyonu

Katlanarak oluşturulan hafif beton modüllerin kapalı bölümüne su depoları yerleştirilir. Modülün diğer bölümü ise oturma/toplantı/yemek birimi olarak kullanılır. Modülün üst yüzeyleri eğimli olarak yapılır ve üzerine kollektörler yerleştirilir. Böylece su depoları gizlenir, kollektörler bir araya toplanarak görsel kirlilik azaltılır ve damda kullanım alanı artırılır.

PV panel entegrasyonu

Modüllerin eğimli olan üst yüzeylerine PV paneller yerleştirilir. Böylece modüller enerji üretimine katkıda bulunur.

TV/Uydu alıcısı entegrasyonu

Uydu alıcıları bir araya getirilerek modüllerin üst yüzeyinde toplanır. Yeni işlevler için kullanım alanları artırılır.

DAM Hafif Beton Modüllerin Üretimi

Hafif beton modüller atık beton, atık PET agrega, atık lastikten elde edilen çelik lif ve atık kiremit tozu kullanılarak üretilir. İnşaat sahasında kullanıldıktan sonra artan beton karışımları agregadan arındırılarak kullanılır. Atık PET agrega hafiflik ve süneklik sağlarken, atık çelik lifler eğilme dayanımını artırır. Modüllerin renklendirilmesi için atık kiremit tozu kullanılır. Karışımlar metal kalıplara dökülürken birleşim bölgelerine atık lastik şeritler yerleştirilerek modüllerin birlikte çalışması sağlanır.

Atık PET agrega kullanılarak üretilen 15x180x5 cm boyutlarındaki hafif beton modülün ağırlığı 17,11 kg olup bu modüllerin birleştirilmesinden elde edilen yüzeysel elemanlar kolay taşınabilir ve montajı basittir.

DAM Hafif Beton Modüllerin Yeniden Kullanımı

Hafif beton modüller birleşim noktalarındaki yivler ve soketler sayesinde kolayca takılıp sökülebilmekte ve farklı amaçlar için yeniden kullanılabilmektedir. Kullanıcıların değişen ihtiyaçlarına göre mekan biçimlenişindeki farklıklar gözetilerek modüller tekrar tekrar kullanılabilir. Modüller kolayca taşınarak farklı damlarda yeni amaçlara hizmet edebilir.

Hafif Beton Modüllerin Geri Dönüşümü

Ömrünü tamamlamış modüller parçalanarak zeminlerde dolgu malzemesi olarak kullanılabilmektedir.

Dam Hafif Beton Modüllerin Maliyet ve Malzeme Analizi

1. Beton Karışımında Kullanılan Bileşenler

Bileşenler / Kullanım Amacı:

Atık beton: İnşaat sahasında kullanıldıktan sonra artan beton karışımları agregadan arındırılarak hafif beton modüllerin üretiminde kullanılır.

Atık PET agrega: Beton modüllerin ağırlığını azaltmak amacıyla, 1.27 g/cm³ birim ağırlığa sahip olan atık PET agrega kullanılır.

Atık çelik lif: Hafif beton modüllerin üretiminde eğilme ve çarpma dayanımını artırmak, enerji yutma kapasitesini artırmak ve çatlak kontrolü amacıyla atık araç lastiklerinden elde edilmiş atık çelik lifler kullanılır.

Atık kiremit tozu: Çatıların onarımı sırasında ortaya çıkan ve üretim ve nakliye işlemleri sırasında kırılan kiremit atıkları toplanıp öğütülerek beton karışımına renk vermek amacıyla kullanılır.

2. Beton Karışım Oranları

Karışımdaki çimento içeriği 400 kg/metreküp olup su-çimento oranı 0,50 olarak seçilmiştir. Taze beton karışımının yaklaşık hava içeriği %4 olarak alınmıştır. Eğilme dayanımını artırmak amacıyla, atık lastiklerden elde edilen çelik lif toplam hacmin %1’i oranında kullanılır. Modülleri renklendirmek için çimento miktarının %5’i oranında kiremit tozu ilave edilerek karışım hazırlanır. Elde edilen hafif beton modüllerin kuru birim hacim ağırlığı 1268 kg/metreküp olup bu değer yaklaşık olarak normal ağırlıktaki betonun yarısı kadardır.

3. DAM Hafif Beton Modüllerin Üretimi ve Montajı

DAM hafif beton modüllerin üretimi basit ve ekonomiktir. Tekrar kullanılma özelliğine sahip prizmatik çok gözlü metal kalıpların birleşim bölgelerine atık lastik şeritlerinin yerleştirilmesinden sonra, kalıplara dökülen atık beton karışımının sertleşmesinden sonra, kalıplar sökülerek DAM hafif beton modüller elde edilmektedir. Standart modül 12 adet 15x180x5 cm boyutlarındaki temel modülün atık lastikle birleştirilmesinden elde edilir. İki temel modülü birleştirme görevi gören atık lastik parçaları, esnek yapıları sayesinde eğrisel geometrilerin oluşturulmasına da olanak verir. Atık lastikle birleştirilmiş standart modüllerin kenarlarında bulunan yivler sayesinde modüller iki yönde büyüyebilir. Modülleri işlevsel mekanlara dönüştürebilmek için aynı malzemeden üretilen soketler kullanılmaktadır. Böylece tek bir modülden yola çıkarak bütün yüzeylerin işlevsel olarak kullanılabildiği, çeşitli mekan biçimleri elde edilebilmektedir. Hafif beton karışımların kalıplara dökülmesinden sonra yeterli mukavemete ulaşması için 1 haftalık süre yeterlidir. Damda gerçekleştirilecek işlevlere bağlı olarak üretilen modüllerin nakliye ve montajı 1 günde tamamlanabilmektedir.

4. Maliyet Analizi