SALT tarafından Garanti Mortgage desteğiyle hazırlanan Perşembe Sineması, dünya fuarları ve kupaları ile olimpiyatların, düzenlendikleri şehirlere geçici ve kalıcı etkilerinin izini sürüyor.
görsel: "Modern Ruin: A World’s Fair Pavilion" filminden bir kare, ©Aquarela Pictures
Perşembe Sineması bu yıl, devasa ölçekte uluslararası organizasyonlar olan dünya fuarları, dünya kupaları ve olimpiyat oyunlarının şehirlere etkilerine odaklanıyor. Kurgu ve belgesel 24 filmden oluşan program, Nisan-Haziran ve Eylül-Aralık aylarında SALT Galata’daki Oditoryum’da gerçekleştirilecek.
İlki 1851’de Londra’da “Büyük Sergi” adıyla düzenlenen dünya fuarları, başlangıçta tarım, endüstri ve sanat alanındaki gelişmelerin bir arada sunulduğu sergilerdi. Özünde ilerleme fikrine dayalı fuar temaları, zaman içerisinde ulaşım, iletişim, enerji ve uzay gibi yenilik ve gelişime açık alanların yanı sıra barış, çevre ve gıda gibi aciliyet arz eden konulara eğildi. Tarihi dünya fuarlarının çok öncesine, Antik Yunanistan’a uzansa da, modern olimpiyat oyunları ilk kez 1896 baharında Atina’da yapıldı. Olimpiyatların manevi gücü, yoğun bir rekabet sonucu kazanılan başarıların ülkelere saygınlık kazandırmasından gelir. 1930’da olimpiyat oyunlarından ayrılarak bağımsız bir organizasyona dönüştürülen Uluslararası Futbol Federasyonları Birliği (FIFA) Dünya Kupası ise, kitlelerin futbol tutkusundan beslenir.
Dünya fuarlarının geçmişte gözleri kamaştıran başarısı, yarattıkları yeni gelecek umuduna; olimpiyatların evrenselliği, ulusların karşılaşma arzusuna; dünya kupalarının heyecanı, ezelî rekabete dayanır. Bu organizasyonların yüzyılı deviren devamlılıkları, kuşkusuz çeşitli politik ve ekonomik motivasyonlara bağlı. Ancak, 21. yüzyıla gelindiğinde, geçici etkinliklerin şişirilmiş maddi imkânlarla, düzenlendikleri şehirleri hızla ve haksızca biçimlendirmesi fikrine karşı sesler yükselmeye başladı. Demografik açıdan kırılgan çeper mahallelerinde, mevcudu silerek geliştirilen planlar ve kâr beklentisi karşılığında yapılan yatırımların gerçekte topluma yüklenen ekonomik zararı güncel tartışmaların başını çekiyor.
"No Boston Olympics" [Boston Olimpiyatlarına Hayır] adlı aktivist oluşum, şehrin 2024 Yaz Olimpiyatları adaylığından çekilmesiyle sonuçlanan etkili bir kampanya yürüttü. Pyeong Chang’in kazandığı 2018 Kış Olimpiyatları yarışında da, Almanya Yeşiller Partisi Münih’in adaylığını desteklememişti. “Feeding the Planet, Energy for Life” [Gezegeni Beslemek, Hayata Enerji] temasıyla Milano’da düzenlenen EXPO 2015’in açılışı, 30 bin kişinin katıldığı bir yürüyüşle protesto edildi. Uluslararası basında, 2022 Dünya Kupası için Katar’da yaptırılan inşaatlarda yılda 400 ila 600 işçinin öldüğüne dair haberler çıkıyor. Perşembe Sineması programındaki filmler, söz konusu güncel tartışmalar kadar, şehirliler için bir mücadele alanına dönüşen bu büyük organizasyonların tarihsel arka planını ve popüler kültürdeki yerini inceliyor.
Perşembe Sineması, Garanti Mortgage tarafından desteklenmektedir. Program kapsamındaki belirli gösterimler, British Council ve Goethe-Institut İstanbul’un işbirliğiyle gerçekleştirilmektedir.
Katılımın ücretsiz olduğu gösterimlere rezervasyon yapılmamaktadır. Tüm gösterimler 19.00'da başlamaktadır.
Nisan-Haziran Programı:
7 Nisan
Matthew Silva | Modern Ruin: A World’s Fair Pavilion [Modern Harabe: Bir Dünya Fuarı Pavyonu], 2015
14 Nisan
Paul Weiland | Sixty Six [Altmış Altı], 2006
21 Nisan
Fatima Geza Abdollahyan | Kick in Iran [İran’da Tekme], 2009
28 Nisan
Katsuhiro Ôtomo | Suchîmubôi [Buhar Çocuk], 2004
5 Mayıs
Victor Buhler | The Beautiful Game [Güzel Oyun], 2013
12 Mayıs
Paul Kelly | What Have You Done Today Mervyn Day? [Bugün Neler Yaptın Mervyn Day?], 2005
19 Mayıs
Raynal Pellicer | Paris Belle Époque, 2004
26 Mayıs
Charles Walters | Walk, Don’t Run [Koşma, Yürü], 1966
2 Haziran
Scott Huegerich ve Bob Miano | The World’s Greatest Fair [Dünyanın En Harika Fuarı], 2004
9 Haziran
Debs Gardner-Paterson | Africa United [Birleşik Afrika], 2010
16 Haziran
Miao Wang | Beijing Taxi [Pekin Taksi], 2010
23 Haziran
Yakında duyurulacak.
Filmler Hakkında:
Modern Ruin: A World’s Fair Pavilion [Modern Harabe: Bir Dünya Fuarı Pavyonu] (2015)
Yönetmen: Matthew Silva
78 dakika, İngilizce, Türkçe altyazılı
1964-65 New York Dünya Fuarı’nın pırıltılı sembolü New York Eyalet Pavyonu, bugünkü terkedilmiş hâliyle 1960’lardaki iyimserlik anlayışının yıllar içerisindeki dönüşümünün kanıtı gibidir. Bu belgesel film, mimar Philip Johnson’ın tasarladığı pavyonun ihtişamlı fuar günlerinden günümüze, son yarım yüzyıla yayılan çöküşünü anlatır. Filmde, fuar sonrası 60’lara özgü bir konser salonu ve 70’lerde bir paten pisti olarak işlevlendirilen yapının zamanla nasıl ihmal edildiği ve kurtarılıp yeniden kullanıma açılması için giderek artan çabalar ayrıntılarıyla aktarılır.
New York Eyalet Pavyonu’nun inşa edildiği Flushing Meadows Corona Park (Queens), ilk olarak 1939-40 Dünya Fuarı için şehir planlamacısı Robert Moses tarafından bir çöplükten dönüştürülmüştü. New York’un baş mimarı olarak anılan Moses, eyalet genelinde planladığı ağaçlı yollar ve toplu taşıma yerine karayollarını destekleyen planlama anlayışıyla tarihte adından sıkça söz ettirir.
Sixty Six [Altmış Altı] (2006)
Yönetmen: Paul Weiland
93 dakika, İngilizce, Türkçe altyazılı
Dramatik komedi türü bu film, ailesi tarafından fark edilme ümidiyle görkemli bir Bar-Mitzva töreni planlayan yalnız ve tuhaf bir çocuğun, Bernie Reubens’in hikâyesini anlatır. Ne var ki Bernie, tören günü olarak bilmeden İngiltere’nin 1966 FIFA Dünya Kupası final maçını oynayacağı günü seçmiştir; yani, büyük gününde yine görmezden gelinme tehlikesiyle karşı karşıyadır. Yönetmen Paul Weiland’ın kendi hayat hikâyesinden uyarlanan film, bir çocuğun kaygıları üzerinden 1960’lar İngiltere’sine hâkim keyifsiz ve ikircikli ortamı betimler.
Filmden bir kare, ©First Independent Pictures
İngiltere ile Batı Almanya arasında Wembley Stadyumu’nda oynanan final maçını 4-2’lik skorla İngiltere kazandı. Televizyonda son defa siyah-beyaz yayımlanan 1966 kupa maçları, ABD’de düzenlenen 1994 FIFA Dünya Kupası’na kadar aşılamayan rekor sayıda izleyici tarafından takip edildi.
Kick in Iran [İran’da Tekme] (2009)
Yönetmen: Fatima Geza Abdollahyan
82 dakika, Farsça, İngilizce, Mandarin, Türkçe ve İngilizce altyazılı
Tahran’da yaşayan profesyonel kadın sporcu Sara Hoşcamal‐Fıkrî, İran’da bir ilke imza atarak 2008 Yaz Olimpiyatları’na katılmaya hak kazanır. Bu, antrenörü olan tekvandocu Maryam Azarmehr için büyük bir başarı olduğu kadar, İran İslam Cumhuriyeti’nde erkeklerle eşit haklar ve daha fazla özgürlük için mücadele veren tüm kadınlar adına büyük bir adım olur. Sara’nın Pekin’e uzanan zorlu yolculuğunu konu alan belgesel filmde, Sara gibi kadın sporcuların, şeriat yasalarının katı şekilde uygulandığı, erkek egemen toplumlarda kadınlara gitgide genişleyen özgürlük alanları açtığı vurgulanır.
Filmden bir kare, ©Brave New Work
Sara’nın Olimpiyatlar’a katılacak olması, muhafazakâr kesimlerde büyük bir muhalefetle karşılandı, ancak yine de ülke çapında destek gördü ve uluslararası düzeyde ilgi uyandırdı. 20 yaşındaki Sara, TIME dergisinin Pekin 2008 için hazırladığı en ilgi çekici 100 sporcu listesinde 22. sırada yer aldı.
Suchîmubôi [Buhar Çocuk] (2004)
Yönetmen: Katsuhiro Ôtomo
127 dakika, Japonca, Türkçe ve İngilizce altyazılı
Alternatif bir gerçekliğe dayalı 19. yüzyıl Britanya’sında yaşayan genç dahi mucit Ray Steam, buhar gücüyle çalışan mekanik araçlar üretir. Bir gün dedesinden, içinde esrarengiz bir metal küre olan bir paket alır. Ray, tüm ülkeye yetecek kadar yüksek bir enerji kapasitesine sahip bu buhar küresini kullanarak kötülüğe karşı savaşmak, ailesini korumak ve Londra’yı yok olmaktan kurtarmak zorunda kalacaktır.
Filmden bir kare, ©Filmbank Media
Destansı bir animasyon bilim-kurgu filmi olan Suchîmubôi [Buhar Çocuk], ilk dünya fuarı olarak kabul edilen 1851 tarihli “Büyük Sergi” ile düzenlendiği The Crystal Palace yapısını ayrıntılarıyla yeniden canlandırır. Film, Avrupa’daki 1848 Devrimleri’nin ardından ilerlemeye dayalı yeni bir dünya barışının vadedildiği bu tarihî organizasyon aracılığıyla bilimin nasıl iyi ve kötü amaçlar için kullanılabildiğine işaret eder.