Batıya Açılan Pencere: Galatasaray Lisesi’nin 150 Yılı (1868-2018)

İstanbul Araştırmaları Enstitüsü’nün “Batıya Açılan Pencere: Galatasaray Lisesi’nin 150 Yılı (1868-2018)” sergisi, bir eğitim kurumunun nadir rastlanır özerk kurumsallaşma öyküsünde saklı olan ilhamı paylaşma amacı güdüyor.

Tevfik Fikret tarafından “Batıya açılan pencere” olarak nitelendirilen mektebin tarihsel öyküsünü ve vizyonunu gözler önüne seren sergi, Galatasaray Üniversitesi Kültür ve Sanat Merkezi Koleksiyonu ve Galatasaray Üniversitesi Galatasaray Lisesi Arşivi ile mezunların koleksiyonlarından derlenen fotoğraf, film, efemera ve mektebin farklı dönemlerinde kullanılmış objeler gibi çeşitli orijinal malzemelerden oluşuyor. Serginin küratörlüğünü İzzeddin Çalışlar üstleniyor.

Galatasaray Lisesi mezunu, okulda Fransızca öğretmenliği ve müdürlük de yapan Fethi İsfendiyaroğlu derste öğrencileriyle, 1928 / Galatasaray Üniversitesi Kültür ve Sanat Merkezi Koleksiyonu

GS logosunu tasarlayan Ayet Emin'in çizimlerinin yer aldığı, el yazması Kara Kedi dergisi / Galatasaray Üniversitesi Kültür ve Sanat Merkezi Koleksiyonu

Pera Müzesi’nde aynı gün ziyarete açılan ve küratörlüğünü Çelenk Bafra’nın yaptığı “Mektep Meydan Galatasaray” sergisi ise, kuruluşunun 150. yılında on güncel sanatçının bu ikonik eğitim kurumuna bakışını yansıtıyor.

Semte adını veren saray mektebi

15. yüzyılın sonlarından itibaren İstanbul’a dair kayıtlarda bir saray mektebi olarak adı geçen Galata Sarayı, kentte ibadethaneler dışında işlevi değişmeden günümüze kadar gelebilmiş tek kuruluş olarak öne çıkıyor. II. Bayezid’e dayanan kuruluş hikâyesinden bu yana aynı adla anılan yapılar bütünü, zamanla merkezinde bulunduğu semte de adını verdi. 19. yüzyılın ortalarına kadar saraya ve orduya vasıflı insan yetiştirme amaçlı kullanılan, 19. yüzyılın ortalarından itibaren ise Batılı eğitim standartlarının benimsendiği askeri ortaokul ve tıbbiyeye dönüşen yapı, Fransızca öğretim ve Batı normlarının eğitim sistemine eklemlenmesi gibi öncü denemelere sahne oldu.

Kütüphane / Fotoğraf: Jean Weinberg

Doğa Tarihi Müzesi / Fotoğraf: Jean Weinberg

1868 yılında Mekteb-i Sultani’ye dönüşen kurum, Avrupa’nın en ileri standartlarına sahip orta öğretim kurumu olarak hayat buldu ve 1871 yılından itibaren verdiği mezunlarla yenilikçi bir eğitim geleneği oluşturdu. Günümüzden 150 yıl önce Mekteb-i Sultani’yle yaşanan dönüşüm, gerek Osmanlı Devleti’nin son döneminde, gerekse 1923 yılında Galatasaray Lisesi adını aldıktan sonra kurumun simgeleşip, öğrenci ve mezunlarına sosyokültürel bir üst kimlik sağlamasına yol açtı. Erken dönemlerinden itibaren kendi mezunları tarafından yönetilmesinin tercih edilmesi, sporun eğitime katılmasının sonucu olarak kulüpleşmeyi teşviki, mezunlar arası ve kurumla ilişkilerin dernekleşerek sürdürülmesi, entegre öğretim arayışları sonucu kurulan üniversite ve ilkokul, sürdürülebilir bir camia dayanışması, genellikle yaşam boyu süren kurumsal aidiyet ve tüm bunların özeti niteliğindeki “Galatasaraylılık” kavramını doğurdu.

İzcilik ve müziğin buluşmasından doğan İz-Caz Orkestrası / Galatasaray Üniversitesi Kültür ve Sanat Merkezi Koleksiyonu

Galatasaray Lisesi'nin Ortaköy kampüsünde ilkokul öğrencileri, 1930'lar / Suna ve İnan Kıraç Vakfı Fotoğraf Koleksiyonu

150. yıla özel yayın

Galatasaray Lisesi’nin 150 yıllık serüvenini belgeleyen sergiye kapsamlı bir de yayın eşlik ediyor. Sergi kataloğunda küratör İzzeddin Çalışlar ile Emel Engin, Fethi İsfendiyaroğlu, Köksal Bayraktar, Seza Sinanlar, Tarkan Okçuoğlu, Vahdettin Engin, Yıldızhan Yayla ve Zeynep Karacan’ın metinlerine yer veriliyor. Galatasaray’ın bir eğitim kurumları bütünü ve bir kültür destekçisi olduğunu belirten küratör İzzeddin Çalışlar, kurumun modern eğitimin ülkemize girişinde ve yaygınlaşmasında öncü olduğunu ve benimsediği eğitim modeli ile birçok eğitim müessesesine örnek teşkil ettiğini vurguluyor. Çalışlar, donanımlı yönetici ve hocaların önderliğinde kurumun bugün, edebiyatçılardan ressamlara, gazetecilerden usta aktörlere, müzisyenlerden akademisyenlere, sanayici ve iş insanlarından siyasetçilere göz kamaştırıcı bir mezunlar portföyüne sahip olduğunu vurguluyor.

Atatürk'ün Galatasaray Lisesi'nin ilk ziyareti, 2 Aralık 1930 / Suna ve İnan Kıraç Vakfı Fotoğraf Koleksiyonu

Patates Nazım (Hikmet), Vala Nureddin (Va-Nu), 1914.

Mektebin 1868’den bu yana süren nitelikli insan yetiştirme vizyonundan kesitler sunan Batıya Açılan Pencere: Galatasaray Lisesi’nin 150 Yılı (1868-2018) sergisi 23 Şubat 2019’a kadar İstanbul Araştırmaları Enstitüsü’nde, Mektep Meydan Galatasaray sergisi ise 25 Kasım 2018’e kadar Pera Müzesi’nde ziyaret edilebilir.

Beyoğlu Tepebaşı’ndaki İstanbul Araştırmaları Enstitüsü, Pazar günleri hariç haftanın her günü 10:00 - 19:00 saatleri arasında gezilebilir.

*

İzzeddin Çalışlar hakkında:

İstanbul'da doğdu. Maçka İlkokulu (1975), Galatasaray Lisesi (1984) ve İstanbul Üniversitesi Siyasal Bilgiler Fakültesi'ni (1991) bitirdi. 1986-96 yıllarında kurucu ortağı olduğu reklam ajanslarında reklam yazarlığı, kreatif direktörlük ve ajans başkanlığı yaptı. 1986’dan itibaren sinemada çeşitli dönemler, çeşitli görevler aldı. Reklam ve halkla ilişkiler şirketlerine yazarlık hizmeti verdi. 1996’da serbest yazar olarak çalışmaya başladı, gazete ve dergilerde gezi, sanat, mizah, magazin ve iletişim üzerine yazıları yayımlandı. Yazar, çevirmen ve editör olarak yüzü aşkın kitaba imza attı. Galatasaray Stadyum Müzesi ve Türkiye İş Bankası İftiharla Sunar sergisinin küratörlüklerini üstlendi. Çalışlar, Galatasaray Lisesi 150. Yıl Etkinlikleri Üst Kurulu başdanışmanıdır.