Koruma: Geçmiş, Bugün, Gelecek Arasındaki Diyalog

2005 yılında kaybettiğimiz Prof. Dr. Gönül Tankut anısına; TMMOB Şehir Plancıları Odası Ankara Şubesi, TED Üniversitesi Mimarlık Fakültesi ve ODTÜ Kültürel Mirası Koruma Lisansüstü Programı işbirliğinde düzenlenen "Koruma: Geçmiş, Bugün, Gelecek Arasındaki Diyalog" temalı sempozyum, 26-27-28 Ekim 2017 tarihlerinde TED Üniversitesi'nde gerçekleştirilecek.

Etkinliğin çağrı metni şöyle:

Diyalog: Karşılıklı taraflar arasında çatışmaları çözmeye, anlaşmaya, uyum sağlamaya yönelik çalışma.

İnsanın çevresi ile kurduğu ilişki, belirli bir zaman ve mekan algısı çerçevesinde şekillenir. İnsanın geçmişten geleceğe uzanan zaman algısı ise yalnızca bilgi birikiminin aktarımı ile değil, aynı zamanda doğal ve yapılı çevre deneyimleri aracılığıyla da kurulur. Geçmişle gelecek arasındaki bağın kurulması ve toplum bilincinin oluşması ancak bu deneyimlerin aktarımı ile mümkündür. Modern insan, kimi zaman bunun bilincine varmış ve geçmişten gelen izleri bir değer olarak korumuş, kimi zaman da geleceğin tasarımı için bir engel olarak görmüş ve tahrip etmiştir. Doğal ve yapılı çevreye ait değerlerin aktarımı ya da aktarılamaması koruma kuramında ve uygulamalarında farklı diyalog biçimleri üzerinden tartışılmış ve tarihsel süreçte yerlerini almışlardır. 

Günümüzde, ekonomik faydacılığın değerleri arka plana atması ve etkin diyalog kanallarının kurulamaması neticesinde ortaya çıkan engeller, mekan deneyiminin geleceğe aktarımında problemlere yol açmaktadır. Bu süreçte, mekana ilişkin tarihi, kültürel ve çevresel değerler hızla metalaştırılmakta ve ardından tüketilmektedir. Terkedilen geçmişin mekanları ise yıpranarak bağlamından kopmakta, ‘bize ait olmayan’ mekanlar halini almaktadır.

Buna karşın ‘koruma’ geçmiş, bugün ve gelecek arasındaki diyaloğun inşasında bir fırsat olarak ortaya çıkmaktadır. Korumada diyaloğun kurulabilmesi ise ancak, bilimsel ve etik ilkeler ışığında demokratik, etkin ve katılımcı süreçlerin inşası ile mümkündür. Bu nedenle korumada diyalog, üzerinde dikkatle durulması ve tüm boyutlarıyla disiplinlerarası bir yaklaşımla ele alınması gereken bir konu olarak önümüzde durmaktadır. 

Şehir Plancıları Odası Ankara Şubesi, TED Üniversitesi Mimarlık Fakültesi ve ODTÜ Kültürel Mirası Koruma Lisansüstü Programı işbirliğinde 2005 yılında kaybettiğimiz Prof. Dr. Gönül Tankut anısına gerçekleştirilecek olan bu Sempozyum, korumada diyalog arayışları üzerine odaklanmaktadır. Tarihsel süreç içerisinde “koruma”nın felsefi, hukuki, sosyolojik, politik ve ekonomik pek çok boyutu çerçevesinde süreç, sınır, ölçek, çelişki, araç, paydaş, müdahale ve mücadele kavramları üzerinden kurulmuş ya da kurulamamış diyalog örneklerinin ve geleceğe yön verecek diyalog arayışlarının ortaya konması amaçlanmaktadır. Bu doğrultuda sempozyumda tartışılmak üzere aşağıdaki konu başlıkları belirlenmiştir;

1. Habitat İçinde Diyalog
Yaşam için gereken tüm ilişkilenmelerin zemini olan “Habitat”ın tüm bileşenleri ile ele alınması ve bütüncül,  sürdürülebilir bir koruma çerçevesi çizebilmek adına bu bileşenlerin aralarındaki diyaloğun irdelenmesi gerekmektedir. Bu kapsamda doğa, yapılı çevre ve insan arasında oluşan gerilim alanlarının çevresel boyutlarının incelenmesi amaçlanmaktadır. Kapitalizmin girdiği ekonomik krizler, doğal ve kültürel varlıkların tehdit altında kalmasına ve ardılı olarak ekolojik krizlerin ortaya çıkmasına neden olmaktadır. Daha çok güncel tartışmalar özelinde 1970 sonrasında ülkemiz ve dünya ölçeğinde ekonomik alanda yaşanan tartışmaların karşısında ekoloji alanında ortaya çıkan hassasiyetin ve bunun neticesinde de idari, politik ve ideolojik alanda ortaya çıkan tartışmalar eşliğinde koruma kavramına bakışın ortaya konulması ve günümüze etkilerinin tartışılması gerekmektedir. Bu kapsamda, ekonomik fayda ve ekolojik değerler arasında dengeyi kuracak “sürdürülebilir” etkin koruma yaklaşımlarına ilişkin olarak yaratılabilecek diyalog kanallarının tartışılması hedeflenmektedir. 

2. Paydaşlar Arası Diyalog
Günümüzde koruma, yerelden ve ulusaldan küresele, farklı sınırlarda ve ölçeklerde ele alınması gereken bir kavram haline gelirken korumaya değer varlıklara ilişkin müdahale ve mücadelelerde değişen ölçeklerde farklı paydaşların bir araya gelerek ortak karar alma mekanizmalarını geliştirmesi ve bunun için gereken katılımcı düzlemin oluşturulabilmesi için yasal ve yönetsel düzenlemelerin yapılması büyük önem arz etmektedir. Bu kapsamda korumada değişen ölçeklerde paydaşlar arası diyalog arayışlarının tartışılması amaçlanmaktadır. Bunun yanı sıra, koruma alanında paydaşlar arası diyaloğu düzenliyor olması gereken ulusal/uluslararası mevzuatın son yıllarda yapılan değişikliklerle birlikte kazandığı yeni içerik ve anlam da tartışılması gereken bir diğer güncel konu olarak ön plana çıkmaktadır. Korumaya ilişkin mevzuat ve uygulamaların tarafı ya da uygulayıcısı olan ve kimi zaman yetki karmaşasının görüldüğü kurumlar arası diyaloğun geliştirilmesi tartışılacak olan bir diğer güncel meseledir. 

3. Disiplinlerarası Diyalog
Korumanın değişen sınırlarındaki ve ölçeklerindeki tartışmalarda ve uygulama pratiklerinde farklı meslek gruplarının görüşlerine ve çalışmalarına yer verilmektedir. Çok disiplinli bir alan olarak karşımızda duran koruma deneyiminde disiplinlerarası diyaloğun araştırılması, yeniden kurulması ve artırılmasının yolları aranacaktır. Bu kapsamda disiplinlerarası diyalog kanallarının önündeki engeller ve diyaloğu güçlendirecek olası mekanizmaların tartışılması hedeflenmektedir. 

4. Toplumlar, Kültürler Arası Diyalog 
Ulaşım ve iletişim ağlarının genişlemesiyle gönüllü olarak ve savaş, mübadele, zorunlu göç gibi nedenlerle zorunlu olarak birbirine karışan, etkileşim içinde bulunan toplumların ve farklı sosyal grupların doğal ve yapılı çevre içerisinde yaşam alanlarının ve ortaklaşma alanlarının oluşturulması ve güçlendirilmesi günümüz koşulları içerisinde bir problem alanı olarak durmaktadır. Toplumlar ve kültürler arası diyaloğu özellikle kamusal alanlarda güçlendirecek araçların araştırılması ve geliştirilmesi hedeflenmektedir. Ayrıca, farklı toplumların/kültürlerin tarih içinde bir araya/karşı karşıya geldikleri mekanların araştırılması, aynı mekanı paylaşan farklı kültürlere ait yapılar/yaşam biçimleri üzerinden diyalog kanallarını kurgulamaya ve geliştirmeye ön ayak olacak örneklerin incelenmesi amaçlanmaktadır. 

5. Diyalog Arayışı Olarak Koruma Mücadeleleri
Ülkemizde özellikle son yıllarda, kentte moderni kırda doğayı korumak mekana ilişkin yaşanan mücadelelerin başat konuları haline gelmiştir. Yaşanan bu mücadele pratiklerinde kullanılan yöntemlerin ve karşılaşılan sorunların kayıt altına alınması ve gelecekte yürütülmesi olası mücadelelere yol göstermesi bağlamında önem kazanmıştır. Bu doğrultuda, özellikle ulusal ölçekte ortaya konan güncel koruma mücadelelerinin tartışılması hedeflenmektedir.

6. Korumada Bir Diyalog Aracı Olarak Tasarım
Yaratıcı süreç ve mekanın “fiziksel” olarak tasarımı farklı sınırlarda ve ölçeklerde geçmiş, bugün ve gelecek arasında etkin bir diyalog aracıdır. Tasarımı, korumada bir diyalog aracı olarak irdelerken korumanın sürecini, ölçeğini, sınırlarını ve araçlarını mekanın fiziki boyutları içinde tartışmak gerekmektedir. Çevre sorununun küresel ölçekte geleceğimizi tehdit eden boyutlara ulaşması, dünya üzerinde ortak kültür mirası sayılan alanların sayısı her geçen gün artarken yapılı çevre ve kültürel bağlamda korumaya yönelik ölçek sorununun tıpkı çevre alanında olduğu gibi küresel ölçeği kapsayacak şekilde genişlemesi ve bu sebeple korumaya ilişkin etkin sınırın nasıl ele alınacağı, farklı sınırlarda ve ölçeklerde kullanılan korumaya ilişkin tasarım yöntem ve yaklaşımlarının değerlendirilmesi temel hedeflerden biridir. Özellikle planlama, mimarlık ve peyzaj alanlarında karşımıza çıkan mekansal yaklaşımları irdelemek ve diyaloğu güçlendirecek ortaklaşmaların mekanını tasarlayabilmek temel hedeflerden biridir.

7. Diyalog Aracı Olarak Koruma Uygulamaları
Korunmaya değer görülen tarihi, kültürel ve çevresel değerler dönemlerinin ekonomik, sosyal ve siyasal koşullarına göre belirlenirken, koruma uygulamaları da yine dönemin sanatsal ve estetik anlayışının yaklaşımları temelinde şekillenir. Eski ile yeniyi, doğal ile yapayı ve tüm bu yaratılan değerler ile insan arasındaki diyaloğu kurma çabası içerisinde koruma uygulamalarının tartışılması amaçlanmaktadır. 

Sempozyum Takvimi
Bildiri özetleri son teslim: ​19 Haziran 2017    
Kabul edilen bildirilerin duyurulması: 21 Temmuz 2017    
Genişletilmiş özet son teslim: 11 Eylül 2017        
Sempozyum: 26-27-28 Ekim 2017     

Detaylı bilgi için tıklayın.