Buhara Karışan Tarih, Ten ve Taş: Hamamlar

Kentin Tozu bu defa, bir kültür öznesi olarak kentin belleğine sinmiş güzide alışkanlık, temizliğin olduğu kadar birlikteliğin ve dayanışmanın simgesi, evvel zaman kentlerinin kurucu öğesi ve en nihayetinde oryantalizmin daimi kurbanı olan hamamların buharına karışıyor.

Varoluş öyküsü Antik Roma'ya uzanan hamamlar tarih boyunca, temizlenme ihtiyacının kamusallaştırılmasına tanıdığı olanakla her coğrafyada farklı sirayet eden bir kültür öznesi olarak karşımıza çıkıyor. Osmanlı döneminde kıvamını bulan hamam kültürünün motivasyonu; İslami kültürün temizliğe atfettiği değerin yanı sıra günümüzde anıtsal nitelik taşıyan hamam yapılarının kentin kurucu unsurlarından biri olmasından geliyor.

Osmanlı kentlerinde hamamlar, tıpkı ibadet işlevinin yanı sıra toplanma alanı olarak da kullanılan camiler gibi, çevresinde bulunan yerleşimler için kamusal alan işlevi görüyordu. Mahremiyeti ve kamusallığı bünyesinde bir arada barındıran bu yapılarda, -aslında tam da bu birliktelikten doğan- adabı muaşeret kuralları geçerliydi. Öyle ki; bu adap mefhumu; peştamalıyla, tellağıyla, tasıyla, kurna sırasıyla hamamların duvarları gibi yarı eskiyip yıkılarak günümüze kadar geldi; oryantalist turizmin başköşesine oturdu. Şimdi hamam kültürü "40 tasla" arınan sultan portreleriyle, tarihi hamam yapıları ise çoğu zaman değiştirilen işlevleriyle turistlere göz kırpıyor. Halk hamamları her geçen gün azalıyor, hamama gitmek ihtiyaçtan çok lüks halini almaya başlıyor. Yine de karamsar olmayalım. Anadolu'nun çoğu kentinde hamamlar ve hamam kültürü eski önemini korumaya devam ediyor.

Yazın kavurucu sıcaklarını karşılamaya hazırlanırken hamamların terleten buharını gündeme taşımamızın nedeni ise; işlevini koruyarak gerçekleştirilen birkaç restorasyon projesinin çocukluk günlerimizin defli hamam anılarını çağırması ve gidilecek hamam ararken karşımıza çıkan oryantalist beden-mekan fetişizminin yüzümüzde bıraktığı tebessüm…

Dosyamıza eklenecek güncel içerikler için bizi takipte kalın...