"Firmalar, Ödemeyi Göze Aldığımız 10 Kuruştan Ekonomi Yapmak İçin Yerli Hammadde Kullanmıyor"

Ürün tasarımcısı Christien Meindertsma, "ürünlerin nereden geldiği" merakıyla başlayan hammadde inceleme serüvenini bugün FLOCKS adlı özgül tasarım pratiği bünyesinde yürütüyor. Geri dönüşümü önemli ve anlaşılması kolay, malzemenin / hammadenin kaynağına inmeyi ise aynı derecede önemli ve aksine oldukça zor olarak değerlendiren Meindertsma'nın temel eleştirisi, üreticilerin küçük maddi farkları göze almayıp yerel üründen kaçınmaları… Tasarımcı, "Üreticiler, hammadde kaynağına olan mesafeyi hesaba katmak yerine kâr üzerine kurulu bir mantık benimsiyor. Ancak 10 kuruş daha fazla ödedikleri takdirde, tüketicinin de bunu ödeyeceğinin farkında değiller" diyor.



Pratiğine de ismini veren "One Sheep Cardigan" (Tek Koyundan Hırka) projesi kapsamında Meinderstma, Hollanda'da yetişen tek merinos sürüsünden (flock) ve o sürüdeki her bir koyundan, koyunun "yün bütünlüğünü bozmayacak şekilde" bir adet hırka üretiyor. Tasarımcı, dünyanın dört bir yanından farklı koyunların yünlerini bir araya getiren tekstil endüstrisinin tersine koyun ile hırka, yani kaynak ile son ürün arasındaki ilişkiyi yeniden kurmaya gayret ediyor. Bu hırka ve kazaklara, ilk "sahibi" koyunların şecereleri eşlik ediyor. Meinderstma "Flax Project"te ise, bir zamanlar Hollanda'nın en önemli tekstil hammaddelerinden olan "flax" isimli fiberleri keşfe çıkıyor; küçük miktarlarda üretilen ve genellikle Çin'e ihraç edilen flax'i yeniden yerel tarıma sokarak özel ürünlere dönüştürüyor.

EKODesign 2012 konferansı kapsamında Yapı-Endüstri Merkezi'nde konuk ettiğimiz Christien Meindertsma ile, ‘ekoloji' kavramına bakış açısını, hammadde üretim ve tüketim modellerine odaklanan pratiğinin motivasyonlarını ve hammadde ile yüksek teknoloji ürünü arasındaki bağı konuştuk.



Ekolojiye ve hammaddelere olan ilginiz çocukluktan gelen bir alışkanlık mı yoksa mesleki bir tercih mi?

Küçükken ailemle birlikte bir apartman dairesinde oturuyorduk. Ama dadım çiftlikte yaşıyordu. O nedenle her iki dünyadan da haberdardım. Hammaddelere ve ürünlere olan ilgim, dokuz yıl önce tasarım bölümünden mezun olmamla birlikte başladı.

Benimsediğiniz felsefe günlük yaşamınızı nasıl etkiliyor? Beslenmenizde, giyiminizde, evinizin dekorasyonunda bir etkisi olduğunu söyleyebilir miyiz?

Biraz karmaşık bir durum aslında… Ama en azından, tükettiğimiz ürünlerle ilgili çok az bilgiye sahip olduğumuzun farkında olduğumu söyleyebilirim. İyi bir tüketici olmak gerçekten güç… Vejetaryen değilim, ama örneğin kendim et pişirmiyorum. Mümkün olduğunca az et tüketmeye çalışıyorum, çünkü gerçekten çok fazla kirlilik yaratıyor. Kıyafet seçiminde ise konu daha da karmaşık bir hal alıyor. Ucuz bir giysi satın aldığınızda, bunu üreten insanların, hakkı olan maaşı almadığını biliyorsunuz. Pahalısını tercih ettiğinizde ise yine işin arka planında neler döndüğünden emin olamıyorsunuz. Dolayısıyla gerçekten iyi bir ürün bulmanın zor olduğu söylenebilir. Evimse o kadar ilgi çekici değil… (gülüyor)




Tasarım ve araştırmalarınızı yürütürken nasıl bir yöntem izliyorsunuz? "Flax Project"te yüksek teknoloji ile düşük teknolojiyi bir arada kullandığınızı biliyoruz. Bu durumu biraz daha açabilir misiniz?

Hammadde ile yüksek teknoloji ürünü arasında bağ kurmaya çalışıyorum. Geleceğin bu birliktelikte olduğuna inanıyorum. Zanaatkarlar tarafından üretilen ürünleri seviyorum ve onlarla sık sık birlikte çalışıyorum. Ama gerçekten fark yaratmak için, değişimin daha geniş bir ölçekte yapılması gerek. Bunun tek yolu da yüksek teknoloji ile düşük teknoloji arasında bağ kurmak. Kaldı ki bunlar halihazırda birbiriyle ilişki içinde; sadece farkında değiliz. Plastik yağdan üretiliyor ve yağ bariz bir düşük teknoloji ürünü. Yani her şey birbiriyle bağlantılı ama görünür değil. Ben bu ilişkiyi bir şekilde görünür kılmaya çalışıyorum ama şimdilik küçük firmalarla çalıştığım için pek de kolay olmuyor. İlerde daha büyük firmalarla işbirliğine gitmeyi planlıyorum çünkü bu görünürlüğü sağlamanın bir yolu da bu…