YEM Yayın’ın, Hikmet Temel Akarsu ve Prof. Dr. Nevnihal Erdoğan tarafından yayına hazırlanan, mimarlığın edebiyatla ilişkisini irdelemek ve başta tasarımcılar olmak üzere mimarlığa ilgi duyan tüm okuyucular için yepyeni algı kapıları açmak amacıyla kurgulanan kitabı Edebiyatta Mimarlık’ın geliştirilmiş ve güncellenmiş ikinci baskısı çıktı.
Edebiyatta Mimarlık sözel, düşünsel, kurgusal, estetik, santimantal, insan ruhunu eksen alan yaratıcı dünyasıyla edebiyatın ve aynı amaca farklı yollardan ulaşmaya çalışan mimarlığın iki kadim disiplin olduğunun ve bu ikisinin içinde birbirini besleyen sayısız unsur bulunduğunun bilinciyle kurgulanmıştır. Mimarların, edebiyatın önemli yapıtlarında, önemli yazarlarca yaratılmış mekân kurgusunu içselleştirdikleri takdirde emsalsiz bir imge ve düş dünyasına ulaşacakları ve bu deryada bulduklarıyla yapıtlarını çok daha nitelikli ve değerli bir noktaya taşıyacakları öngörüsüyle hazırlanmıştır.
Mimar, sanatçı, felsefeci ve akademisyenlerden oluşan 50’nin üzerinde önemli ismin katkı koyduğu Edebiyatta Mimarlık, Hikmet Temel Akarsu ve Nevnihal Erdoğan tarafından yaklaşık yedi yıllık bir sürede hazırlanan bir projenin sonucu. Kitapta, dünya ve Türk edebiyatından yaklaşık 100 önemli yazarın mimarlığa vurgu yapan edebi yapıtları; “Mimarlığa Referans Veren Klasikler”, “Mimarlıktan İlham Alan Romanlar/Mimarlığa İlham Veren Romanlar”, “Seyahatnameler ve Biyografik Seyahatnameler”, “Ütopyalar”, “Bilimkurgu ve Distopyalar”, “Fanteziler”, “Mimari Denemeler” gibi kategoriler altında incelendi ve her yapıtın mimari evreni Türkiz Özbursalı’nın çizimleriyle canlandırıldı.
Hikmet Temel Akarsu ve Nevnihal Erdoğan, ikinci baskı için yapılan revizyon ve güncellemelere ilişkin kaleme aldıkları Önsöz’de şunları söylüyorlar:
“...Zorlu, zahmetli, hummalı, heyecanlı, çok sesli ve çok renkli ama hepsinden önemlisi çok zevkli bir serüvendi Edebiyatta Mimarlıkprojesi. Hele hele finalde harikulade tasarlanmış bir kitap ürün olarak ortaya çıkınca bütün yorgunluğumuzu unutmak bir yana projenin bambaşka versiyonları için çalışmak üzere yeniden arzu duymaya başladık.
...Birinci baskının yarattığı iklim bizi bu alanda daha fazla düşünmeye sevk etti. Bunun neticesinde sadece son dönem edebiyatındaki mimarlığı mercek altına alan Çağdaş Edebiyatta Mimarlıkadı altındaki ikinci cildin çalışmalarına koyulduk. Durum böyle olunca, birinci ciltte yer alan ve çağdaşlar arasında sayılması gereken Mario Levi, Aslı Erdoğan, Metin Kaçan gibi bazı yazarların eserlerini ikinci cilde aktardık. Klasikler arasında yer alacağı kesinleşmiş Orhan Pamuk, İhsan Oktay Anar vs. gibi bazı yazarların eserlerine ise dokunmamayı tercih ettik. Birinci ciltte eleştiri almış birkaç yazıyı kitaptan çıkarıp, birkaç yazıyı da yeniden kaleme aldırdık. Benim Adım Kırmızı, Görünmez Kentlerve Yahya Kemalyazıları yeniden kaleme aldığımız yazılardır. Bunun yanı sıra hep eksikliğini hissettiğimiz ve içimizde ukte kalmış bazı önemli yapıtlar hakkındaki kapsamlı incelemeleri de ikinci basıma ekledik. Melling’in İstanbul ve Boğaz Kıyılarına Pitoresk Seyahat’i, Mansell’in Levant’ı, Sterne’nin Duygu Yolculuğu, Károly Kós’un İstanbul Şehir Tarihi ve Mimarisi, İlhami Bekir Tez’in Taşlıtarla’daki Ev’i ve Fuat Sevimay’ın efsane çevirisi ile edebiyat ortamlarına kor gibi düşen Joyce’nin Finnegan Uyanması gibi. Edebiyatta Mimarlık,işbu revizyonlarla güncellenmiş ve daha da doyurucu hale gelmiş oldu ikinci basımında...”
Başta mimarlar, iç mimarlar, tasarımcılar, şehir plancıları, sanatçılar için bir “okuma kılavuzu” olarak da nitelendirilebilecek bu kitabı okumanın kentli bilincine sahip herkes için elzem olduğunun altını çizen Hikmet Temel Akarsu ve Nevnihal Erdoğan, Edebiyatta Mimarlık’ın neden mutlaka okunması gerektiğini şöyle açıklıyorlar:
“Kitapta yer verilen eserler, hayatı en açıklayıcı yönleri ve mimari arka planlarıyla birlikte ortaya koymuşlardır... Edebiyatta Mimarlık’ın yazarları, kitaba konu olan edebiyat metinlerinde yaratılan mimari atmosferi ve mekânları mimarlığa özgü görsel bir dille değil bu defa sözcükler ve onlara eşlik eden illüstrasyonlar aracılığıyla açıklıyorlar. Böylece mimarlık ve edebiyat birlikteliğinin en somut ifadesi olan yazı ile görselliğin işbirliğinin sağlanabildiği gösterilmiş oluyor. Hazırlanan okuma seçkisiyle bu konudaki dönüşümlerin başlatılması hedeflenmiştir. Geleceğin kentlerini sağaltmak, güzelleştirmek ve daha yaşanır kılmak için bu şaheserleri dikkatlice okumak, duyumsamak, özümsemek gerekmektedir.”
Kitapta İncelenen Eserler ve Kategorileri
1. Mimarlığa Referans Veren Klasikler: İlyada, Odysseia – Homeros/ Binbir Gece Masalları – Anonim / Decameron – Giovanni Boccaccio, İlahi Komedya – Dante / Sûrnâme – Vehbî / Notre Dame’ın Kamburu – Victor Hugo/ Beyaz Geceler – Dostoyevski/ Savaş ve Barış, Anna Karenina – Tolstoy/ Kırmızı ve Siyah – Stendhal/ İnsanın Estetik Eğitimi Üzerine Mektuplar – Friedrich Schiller/ Oliver Twist – Charles Dickens/ Robinson Crusoe – Daniel Defoe/ Büyülü Dağ – Thomas Mann/ Ulysses – James Joyce/ Şato - Franz Kafka.
2. Mimarlıktan İlham Alan Romanlar / Mimarlığa İlham Veren Romanlar: Gülün Adı – Umberto Eco/ Benim Adım Kırmızı, Kara Kitap – Orhan Pamuk/ Saatleri Ayarlama Enstitüsü – Ahmet Hamdi Tanpınar/ Üç İstanbul – Mithat Cemal Kuntay/ Araba Sevdası – Recaizâde Mahmut Ekrem/ Çölde Çay (Esirgeyen Gökyüzü) – Paul Bowles/ Yolda – Jack Kerouac/ Açlık – Knut Hamsun/ Hayatın Kaynağı– Ayn Rand/ Yüzyıllık Yalnızlık – Gabriel García Márquez/ Mavi Sürgün – Halikarnas Balıkçısı/ Tatar Çölü – Dino Buzzati/ İskenderiye Dörtlüsü – Lawrence Durrell/ New York Üçlemesi – Paul Auster/ Konstantinopolis Kapılarında – Hikmet Temel Akarsu/ Anayurt Oteli – Yusuf Atılgan/ Güneş de Doğar – Ernest Hemingway/ Esir Şehrin İnsanları – Kemal Tahir/ İstanbul ve Pierre Loti – Abdülhak Şinasi Hisar/ Puslu Kıtalar Atlası – İhsan Oktay Anar/ Masumiyet Müzesi – Orhan Pamuk.
3. Mimarlık Sosyolojisine Dair Edebi Eserler: Memleket Hikâyeleri – Refik Halit Karay/ Kent ve Köpekler – Mario Vargas Llosa/ Akçasazın Ağaları – Yaşar Kemal/ Alelâdelik Çağı – Hikmet Temel Akarsu/ Muhteşem Gatsby – F.Scott Fitzgerald/ Zorba – Nikos Kazancakis/ Berci Kristin Çöp Masalları – Latife Tekin/ Ayaşlı ile Kiracıları – Memduh Şevket Esendal/ Drina Köprüsü –İvo Andriç / Devlet Kuşu – Orhan Kemal/ Kiralık Konak – Yakup Kadri Karaosmanoğlu
4. Seyahatnameler ve Biyografik Seyahatnameler: Seyahatname – Evliya Çelebi/ Doğu’da Seyahat – Gerard de Nerval/ Mavi Yolculuk – Azra Erhat/ Macellan, Amerigo – Stefan Zweig/ Tournefort Seyahatnamesi – Joseph de Tournefort.
5. Ütopyalar: Devlet – Platon/ Yeni Atlantis – Francis Bacon/ Güneş Ülkesi – Tommaso Campanella / Ütopya – Thomas More/ Ağaca Tüneyen Baron – Italo Calvino.
6. Bilimkurgu ve Distopyalar: Mülksüzler –Ursula K. Le Guin/ 2001: Bir Uzay Efsanesi – Arthur C. Clarke/ Dune – Frank Herbert /Yıldızlardan Dönüş – Stanislaw Lem/ 1984 – George Orwell/ Fahrenheit 451 – Ray Bradbury.
7. Fanteziler: Hobbit,Yüzüklerin Efendisi – J.R.R. Tolkien/ Alice Harikalar Diyarında – Lewis Carroll / 80 Günde Devriâlem – Jules Verne/ Charlie’nin Çikolata Fabrikası – Roald Dahl / Gulliver’in Gezileri – Jonathan Swift.
8. Mimari Denemeler: Beş Şehir – Ahmet Hamdi Tanpınar/ Paris’te Bir Osmanlı Sefiri – Şevket Rado/ Adrianopol’den Edirne’ye – Aziz Nazmi Şakir-Taş/ Mekândan Taşan Edebiyat – Turgay Anar/ Şairlerin Barbar Sofraları – Hikmet Temel Akarsu / Bütün Eserleri – Çelik Gülersoy / Görünmez Kentler – Italo Calvino.
9. Mimari Birer Estet Olarak İstanbul Yazarları: Şehir Mektupları – Ahmet Rasim/ Boğaziçi Şıngır Mıngır – Salâh Birsel/ İstanbul-Hatıralar ve Şehir – Orhan Pamuk / Boğaziçi Mehtapları – Abdülhak Şinasi Hisar/ Eski İstanbul’da Meyhaneler ve Meyhane Köçekleri – Reşad Ekrem Koçu/ Bütün Şiirleri – Yahya Kemal Beyatlı / Bütün Hikâyeleri – Sait Faik/ Memleketimden İnsan Manzaraları – Nâzım Hikmet.
10. Mimarlık ve Sanat Kuramlarına Dair: Mimarlık Üzerine On Kitap –Vitruvius / Leonardo’nun Defterleri – Leonardo da Vinci/ Sanatın Öyküsü – E.H.Gombrich /Bir Mimarlığa Doğru – Le Corbusier/ Tüketim Toplumu – Jean Baudrillard/ Sanatta Ruhsallık Üzerine – Wassily Kandinsky/ Sanatın Gerekliliği – Ernst Fischer/ Van Gogh, Yüzyıl Sonra – Ferit Edgü/ Theo’ya Mektuplar – Van Gogh/ 20. Yüzyıl Batı Sanatında Akımlar – Ahu Antmen.
Dizinin devamı ve tamamlayıcısı olarak planlanan Sinemada Mimarlık ve Çağdaş Edebiyatta Mimarlık kitaplarının da YEM Yayın tarafından 2020 yılı içerisinde yayımlanması planlanıyor. Kitaba tüm seçkin kitap satış noktalarının yanısıra YEM Kitabevi’nin Şişli’deki merkezinden ve www.yemkitabevi.com internet adresinden “Akademik İndirim” fırsatlarıyla ulaşılabilir.