Kenti Paylaşarak Keşfetmenin Yepyeni Bir Yolu: HEY!

mimarizm.com / 15 Kasım 2018

ŞANALarc tarafından ilham verici ve teşvik edici bir ‘kart destesi’ olarak hazırlanan HEY! Hayal Edilebilir Tasarım Kılavuzu, kenti farklı bir şekilde keşfetmek isteyenlerin beğenisine YEM Yayın etiketiyle sunuluyor.

fotoğraflar: Ali Taptık, ONAGÖRE

HEY! Hayal Edilebilir Tasarım Kılavuzu şehir planlama süreçlerini keşfedip öğrenebileceğiniz, kamusal alan tasarımı hakkında tartışıp bilgi paylaşabileceğiniz, kentiniz için harekete geçebileceğiniz ve tüm bunları yaparken eğlenebileceğiniz bir deneyim sunuyor.

Açık çağrı, kart oyununa dönüştü

Gündelik hayatımızda kamusal alanda pek çok deneyim yaşar, pek çok sorunla karşılaşırız. Yaşamımızın bizi tümüyle saran önemIi bir parçası olarak kamusal alan katkıya ve değişime açık da olabilir. Tasarımcılara ve tüm kentlilere, yaşanılabilir, sevilebilir ve yürünebilir kentler ortaya koyabilmeleri için kentin geleceğine dair ortak tasarımlar hayal edebilme, keşfedebilme, tartışabilme ve paylaşabilme imkanı sunmak amacıyla, herkesin katkısına açık bir çağrı olarak başlatılan HEY! Hayal Edilebilir Tasarım Kılavuzu, YEM Yayın etiketiyle yayımlanan kart destesinde hayat buldu.

Profesyonel bilgi kentsel hayallerin hizmetinde...

HEY! Hayal Edilebilir Tasarım Kılavuzu, kullanıcıların, şehirlerin nasıl tasarlandığını keşfetmelerine imkan tanıyan bir kart oyunu. İstanbul’daki uzmanlar, tasarım aktivistleri, STK’lar ve sanat profesyonelleri tarafından oluşturulan kart içerikleri; anlamlı ve zamana dayanıklı bir kent tasarımının yeşermesi için gerekli olan analitik, pratik ve yaratıcı zekâları bir araya getiriyor.

Oyunun yaklaşımı, her katılımcıya şehir tasarımı gibi karmaşık bir alanın içerisinde dinamik bir yol sunuyor. Yazarak, tartışarak ve düşünerek katılım gösteren oyuncular, kartları, kendi tasarım önceliklerini ve isteklerini göz önünde bulundurarak yeniden düzenleyip yeni bir tasarım kılavuzu oluşturuyor.

Hayal gücü başrolde!

Komşuları gerçek kararlar almak için bir araya getiren bir bilgi kaynağı niteliğindeki Hayal Edilebilir Tasarım Kılavuzu, kentin sağladığı olanakları keşfetmeye yarayan bir tasarım aracı sunuyor. Ayrıca, sağladığı kentsel tasarım bilinci ve bilgisi ile vatandaşların kendi adlarına verilen kararları hayal edip keşfetmelerine yardımcı oluyor.

Canlı kamusal hayatı besleyen ve mahalle birlikteliğini öne çıkaran kendiliğinden örgütlenmiş bir kent tasarımını gerçekleştirmek amacıyla 'kent kurma' konusunda disiplinler ötesi bir metodoloji ile hazırlanan kılavuz; 6 kategori altında toplanan 101 konu başlığı ile kamusal alanın temel bileşenlerini içeriyor. Uzman desteği, iyi uygulama standartları ve başarı parametrelerine öncelik veren kılavuz, bunu müzakere yoluyla prova ederek, kent tasarımı girişimlerinde hayal gücünü öne çıkarmada vazgeçilmez bir referans olma işlevini görüyor.

Hayal Edilebilir Tasarım Kılavuzu, tasarımcılar, kentliler ve yerel yönetimlerin elini güçlendiren, 150’den fazla katılımcının sanat işleri ve tasarım fikirleriyle oluşturulmuş bütüncül bir tartışma platformu sağlıyor. Hararetli konuşmalar, öncelikler üzerine yapılan tartışmalar, paydaşların hesap verebilirliği, fiziki, toplumsal ve ekonomik konularla ilgili açık uçlu öneriler de bu oyunun bir parçası niteliğinde.

Bir nesne olarak “kart destesi” ile “oyun” konsepti, atölyelerde kullanılabilecek sosyal öğrenme boyutunu temsil ediyor. STK atölyesi kolaylaştırıcıları, yerel yönetimlerin politika üreticileri ve tasarım profesyonelleri; paydaşların görüş birliği, tartışmaları ve öncelikleri ile paralel olarak, keşfe ve stratejik düşünmeye dayanan “kazanan çözüm”ün (bir başka deyişle, özelleştirilmiş kılavuzun) uç vereceği, hayal gücüne dayalı bir rol üstlenme simülasyonu kurabilir.

Harekete geçmenizi sağlayan bir oyun

Kamusal alan tasarımını tartışabilmek için ortak bir dil ve bir dizi çözüm önerisi paylaşmak üzere tasarlanan Hayal Edilebilir Tasarım Kılavuzu'nda, bütün kartlar yeniden düzenlenebilir ve özel, karmaşık durumlar için yazılmış yeni konular üretilebilir. Bu sayede, uzmanlar ve STK’ların da desteğiyle, kolektif hayal gücüne ve sıradışı sorunların çözümüne olanak sağlanmış olur.

Kentsel tasarım sorunlarını şekillendiren, müzakere ettiren, rol oynatan ve tekrarlatan, gözden geçirten ve tartıştıran, çözüm önerileri sunduran proaktif bir oyun aracı olan bu proje; ŞANALarc’ın İstanbul ve başka birtakım şehirlerde, kentleşme üzerine sürdürdüğü araştırma ile yakın bir bağı var.

Taktiksel Kentleşme, Kendin-Yap Kentleşme, Pop-Up Şehirler, Akışkan Kentleşme ve Tabandan Tavana Planlama gibi örneklerle gelişen çağdaş küçük ölçekli müdahale pratikleri, araştırmaya yön ve ilham veriyor. Tüm bu yaklaşımlarda temel öncül, kenti birlikte tasarlamak için yeni tasarım araçlarına ve pedagojik kaynaklara ihtiyacımız olduğu gerçeği. Hayal Edilebilir Tasarım Kılavuzu; farklı yöntemler, kullanıcı katılımı ve daha geniş işbirliklerinin oluşturulabilmesi için ortak bir kentsel tasarım dili ve bilgi tabanını oluşturmayı hedefliyor.

Oyuncuları komşularıyla verdikleri tasarım kararlarını tartışmaya; vatandaşları, tasarımcıları ve şehir plancılarını bir araya getirmeye davet ve teşvik eden kılavuz sayesinde, vatandaşlar yaşadıkları yeri daha iyi ve yaşanabilir kılacak; tasarımcılar ve belediyelerle atölyeler düzenleyebilecek; sevdikleri, bağlanabildikleri ve daha yaşanır buldukları bir şehri hep beraber tasarlayacak adımları atabilecekler.

Beş yıllık çabanın sonuç ürünü 'oyun'a hazır!

ŞANALarc araştırma grubu, 2013 yılında şehrin ortak geleceğine dair yeni hayallerin hangi yollarla ve nasıl inşa edilebileceğini çalışmaya başladı. Öncelikli amaç, şehrin gerçek aktörlerinin (tasarım aktivistleri, vatandaşlar, katılımcı kültürel kurumlar, kentsel tasarım departmanları) elini güçlendirmekti. 2014 ilkbaharında, Studio-X İstanbul’un da desteğiyle HEY! Hayal Edilebilir Tasarım Kılavuzu açık bir çağrıyla katılımcılara resmen duyurdu.

2014 sonbaharında, Studio-X’teki katılımcılar için Açık Çağrı ilanı sonrasında, katılımcılar oyunlaştırma fikrini, insanların bunu nasıl kullanacaklarını öğrenip öğrenemeyeceğini ve doğrusal olmayan formatlamanın aşırı kaçıp kaçmayacağını tartıştılar.

Hayal Edilebilir Tasarım Kılavuzu, 2015’te açık bir marka tasarımına, tavra ve estetik yaklaşıma kavuştu. Eğlenmeyi teşvik etmek için naif, değişimlerin mümkün olabileceğini hayal edecek kadar cesur bir eylem çağrısıydı bu. Atölyeler, editör buluşmaları ve etkinliklerle dört yıl içerisinde olgunlaşan proje, dünyanın dört bir yanında 21. yüzyıl şehirlerinin aradığı yenilikçi, çağdaş ve doğrusal olmayan tasarım odaklı düşünmeyi bünyesinde barındıran bir tasarım aracına kavuştu.

Bu çabaların ve katkıların son ürünü olan HEY! Hayal Edilebilir Tasarım Kılavuzu kart destesi, YEM Yayın etiketiyle hem Türkçe hem de İngilizce olarak kullanıcıların beğenisine sunuluyor.