Avrupa Mies van der Rohe 2019 Ödülü’nü ‘Transformation of 530 Dwellings’ isimli 1960’larda Fransa’da savaş sonrası yapılmış üç sosyal konut bloğunun renovasyon projesi kazandı. Konut sakinlerinin günlük yaşam konforunu önemseyen ve yapım sürecini kısa tutmak üzere projelenen ek yapı; kente ait bir değerin sürdürülebilir ve ekonomik olarak dönüşebileceğine dair bir örnek teşkil ediyor.
İkinci Dünya Savaşı sonrası Avrupa’da barınma ihtiyacı sonucu ortaya çıkmış sosyal konut bloklarının günümüzdeki durumu ilk bakışta ihmal edilmiş olmalarıdır. Buna karşılık ödüle layık görülen dönüşüm projesi ile bu yapıların dönemi yansıtan ve kullanıcı odaklı yaşamsal değerinin altı çizilmiş oluyor; üstelik mimarların tasarım yolu ile günümüze daha güçlü şekilde kazandırması takdir ediliyor.
Avrupa’nın en prestijli mimarlık ödüllerinden Mies van der Rohe Ödülü iki senelik döngülerde veriliyor. 2017'de de ödül yine sosyal konut bloklarının renovasyon projelerine verilmişti.
Mies van der Rohe 2019 Ödülü bu sene -383 aday, 5 finalist arasından seçilen- "Transformation of 530 Dwellings" (530 Konutun Dönüşümü) adı verilen renovasyon projesine verildi. Proje, Bordeaux, Grand Parc semtinde 1960’larda yapılmış 15 katlı sosyal konut projesinin G, H ve I olarak adlandırılan üç bloğunun yenilenmesini kapsıyor.
Her üç yapı bloğuna da kış bahçesi ve balkon olacak yeni bir cephe eklendi.
Üç mimarlık pratiğinin işbirliği ürünü olan projenin müellifleri; Frédéric Druot Architecture, Lacaton&Vassal Architectes ve Christophe Hutin Architecture. Tamamıyla iskan edilen bu yapıların yıkılma kararının reddedilmesi sonrası mimarlık stüdyoları, bina sakinlerinin yaşam kalitesini artırmayı amaçlayan müdahalelerden oluşan proje önerisinde; doğal ışığı daha fazla kullanabilmek, servis mekanizmalarını iyileştirmek ve yaşam koşullarını daha iyi kılmak üzere her katta açıkhava alanlarını artırma yoluna gitti.
Konutlardaki yaşam ve mekan kalitesine yeni değerler katmanın yanısıra, titizlikle yapılan ön incelemelerle korunması gereken halihazırdaki niteliklerin de dökümantasyonu yapıldı. Ayrıca zamanla kaybolmuş, eksilmiş veya eskimiş nitelikler de tamamlanmak üzere kayıt altına alındı.
Konutlarda yaşayanların doğal ışıktan daha fazla yararlanmalarını sağlamak, ortak alanlarda daha fazla hareket edebilme imkanı vermek ve manzara alanını artırmak için; mevcut konut bloklarının cephelerine derinliği 3.8 metre olan balkon ve kış bahçesi görevi görecek bir ek önerildi. Eklenen özel yarı açık mekanlara açılan odaların küçük pencereleri, geniş, sürgülü camlarla değiştirildi.
Sürgülü cam kapılar ile galeri ve balkonların bağlantısı sağlandı.
Yeni ek yapıya erişimi sağlamak için döşemeden tavan boyunca yükselecek çift cam giydirme duvarlar planlandı. Orijinal pencerelerin sökümü pervazlardan çıkacak zehirli asbestten dolayı dikkatlice yapıldı. Yeni cephe ise hafif polikarbonat oluklu paneller ve alüminyum doğramalı pencerelerle kaplandı. Pasif iklimlendirme elemanı gibi davranış gösteren kış bahçesi, bina kabuğunun enerji performansını önemli derecede artırdı.
Ek yapının yapımı ve eski cephe duvarlarının yıkımı süresince, blok sakinlerine verilecek rahatsızlık minimum seviyede tutuldu ve projede kararlaştırıldığı üzere çalışma süresince de evlerinde kalmaya devam edildi. Çalışma sürecini kısaltmak için genişletme projesi ön yapımlı modüller aracılığıyla sağlandı. Bağımsız olacak şekilde tasarlanan yeni strüktür, prekast döşeme ve kolonların vinç aracılığıyla kaldırılmasıyla inşa edildi. Yapının cephesini sararak, kurulmuş bir iskele mantığıyla yükselen bu ek strüktürün, yalnızca temelleri yerinde döküm betondan üretildi.
G, H ve I bloklarının yenileme projesinde ekolojik konut ünvanına sahip olmak adına yüksek maliyetli aktif sistemleri seçmekten kaçınılmış. Mimarlar projede yere ve mevcut yapıya özgü; yaratıcı bir yöntemle verimli, sürdürülebilir ve ekonomik bir çözüm üretmiş.
Bu renovasyon projesi konutların daha fazla gün ışığı ile buluşmasını sağladı.
Ayrıca üç bloğa da yeni asansörler eklendi ve erişim holleri onarım çalışmalarından geçti. Her bir dairede yenilenme projesinin uygulama aşaması 12 ile 16 gün arasında değişmek üzere tamamlandı: Yarım gün betonarme döşemenin yerleştirilmesi, 2 gün eski cephenin adapte edilmesi, 2 gün yeni cephenin uygulanması ve 8-12 gün iç mekanların renovasyon çalışmaları. Proje tamamlandığında ise kiralarda bir değişiklik yapılmadı.
Jüri görüşü; “Avrupa’nın savaş sonrası dönemde yapılmış mevcut konut stoğunun sorularına minimum müdahale ile maksimum yeterlilikte cevap veren bu projey ödüle değer görüldü. Önemli miktarda enerji tüketecek bir yıkım işlemi yerine, verilen bu spesifik hususta müellifler mevcut 3 yapıyı dönüştürmenin avantajlarını anladı ve destekledi. Kullanıcıların mekan algılarını ve türlü kullanımlara elverişliliğini temel alan bir hacmin şiirsel bir şekilde eklenmesi ve başarılı bir şekilde hayat bulmasıyla proje, ev sakinlerinin önceki yaşamlarını küçümsemeden yaşam koşullarını daha iyiye dönüştürdü’ şeklinde oldu.
Haber dezeen'den derlenmiştir.