DYO’nun, AURA İstanbul işbirliği ile gerçekleştirdiği, Türkiye’nin Renkleri ile ‘Renkli DYOloglar’ söyleşi serisinin beşincisinin konukları, sanat eleştirmeni-küratör Beral Madra ve ressam Serhat Kiraz’dı.
DYO’nun, AURA-İstanbul işbirliği ile gerçekleştirdiği söyleşi serisinde konuşmacılar; gastronomiden seyahate, felsefeden edebiyata, arkeolojiden çağdaş sanata, müzikten mimariye, kendi disiplinleri içerisinde sahip oldukları özgün bakış açılarıyla “renk” kavramını düşündürücü bir şekilde yeniden tanımlıyor. DYO, proje kapsamında “Türkiye’nin Renkleri” olan çok değerli isimleri, YouTube üzerinden “Renkli DYOloglar” canlı yayın söyleşileriyle bir araya getiriyor.
“Rengin Algımızda Önemli Bir Yeri Var”
Serinin beşinci canlı yayınında, moderatörlüğü üstlenen sanat eleştirmeni ve küratör Beral Madra ile ressam Serhat Kiraz; çağdaş sanat, ışık, bilim, teknoloji, doğa ve rengin felsefesini geniş bir perspektiften yorumladılar. Renklerin çok geniş bir konu olduğuna dikkat çeken Kiraz, renklerin belli bir sistem içindeki algılarımızda önemli bir yeri olduğunu ifade etti. Rengin, bizleri yaşamın temel kaynağına yönlendirdiğini söyleyen Beral Madra, Kiraz’dan “Rengin asıl kaynağı ışıktır. Biz de ışık, bilim teknoloji ve doğa arasındaki bu ilişkiyi tartışabiliriz. Senin işin de doğa, bilim ve teknolojiyi görsel olarak insanlara sunmak, gündeme getirmek. Bunların içerikleri ile günümüz koşullarını tekrardan yorumlamak” diye bahsetti.
Birlikte uzun yıllar çeşitli projelerde çalışan Madra ve Kiraz ortak bir bellek taşıdıklarını ifade ettiler. Bu belleğin gençler için oldukça yararlı olacağını da dile getiren Madra, hakikatin en önemli parçasını bellek olarak nitelendirdi. Bellek olmadan o hakikatleri yorumlamanın zor olduğunu da sözlerine ekledi. Serhat Kiraz ise “Bellek, bizim hem unutmak hem de tekrar hatırlayarak onu yeni bir yapıya uygulamamızla bağlantılı. Newton’a kadar da renk vardı fakat Newton’dan sonra bizim rengi algılamamız farklı oldu. Şimdi teknolojik aletlerle çok uzağı ve uzayı görerek çok daha farklı algılara ulaşıyoruz” diyerek bellek ve renk arasındaki bağlantıya dikkat çekti.
“Renklerin Ne İfade Ettiğini Bilmek Gerekir”
Goethe’nin 1850’lerdeki “Renk Öğretisi” kitabından bahseden Madra, Goethe için “Antik çağlardan beri sürmekte olan renk kuramlarını inceliyor ve kendi yaşadığı dönemdeki koşullara göre yeniden yorum yapıyor” dedi. Ondan bir asır önce de Newton’un Prizma teorisinin olduğunu söyleyen Beral Madra, bunların hepsinin gelip Ludwig Wittgenstein’da kesiştiğini sözlerine ekledi. Herkesin birbirinin belleğinden yararlanarak ve yeni teknolojileri kullanarak ilerlediğini belirten Madra, “Bu renk teorilerinde çok belirgin bir şekilde görülüyor. 21. yüzyılda birden bire karşımıza dijital renk çıkıyor. Bu o kadar özgür bir alan oluşuyor ki renkleri herkes istediği gibi düzenleyebiliyor” dedi. Beral Madra bu renklerin ne ifade ettiğini bilmek gerektiğine dikkat çekti.
“Kırmızı Heyecan, Turuncu Mutluluk Verir”
Madra kırmızı rengini ele alarak, “Kırmızı sıcak bir renk. Ateş, güç, enerji ve heyecan ifade ediyor” diyerek, Mark Rothko’nun “Hayatta tek bir şeyden korkarım, bir gün siyah kırmızıyı yutacak” sözünü hatırlattı. Sanatçıların renkler üzerine söylediği ilginç sözlerden bahseden Madra, “Turuncu, sarı tarafından insanlığa daha yaklaştırılan kırmızıdır” diyen Kandinski’yi örnek vererek turuncunun çok kullanıldığını, mutluluk verdiğini, dışa dönük ve dinamik bir renk olduğunu ifade etti. Madra Van Gogh’un da sarıya odaklandığını, “Sarı ne kadar sevimlidir” dediğini hatırlatarak, sanatçının bu sözü güneşi ifade ettiği için söylediğini sözlerine ekledi. Yves Klein “Mavi”si ile renklerden konuşmaya devam eden Madra, sanatçının pigment yaratarak kendi mavisini, yani “Çivit Mavisi” rengini oluşturduğunu anımsattı. Klein’in “Gördüğüm fiziksel maviyi kapıda, sokakta, dışarıda bıraktım, gerçek mavi içerideydi, mekânın hikmetinin mavisi, benim krallığımın mavisi” sözlerini de dinleyiciyle paylaştı.
"Bütün Renkleri Kullanırım"
Eserlerinde bütün renkleri kullandığını ve renkleri kodladığını ifade eden Serhat Kiraz, renk karışımlarından sıcak ve soğuk renk tonları elde ettiğini, birçok kontrast ve pasajlar (uyumlu renkler) oluşturduğunu ifade etti. Kontrast ve pasajların bir araya geldiği zaman da büyük bir armoni oluşturduğunu sözlerine ekledi. Müzikte de armoninin kullanıldığını söyleyen Kiraz, böylelikle çok sesli müziğin elde edildiğine değindi.
İkili, sanatın tanımından algılara, birlikte katıldıkları bienallere, Kiraz’ın yurt içi ve yurt dışındaki sanat çalışmalarına kadar birçok değerli konuyu irdelediler.
Söyleşinin kayıtları, DYO Boya YouTube kanalından izlemek için tıklayın