Vehbi Koç’un ailesiyle birlikte uzun yıllar yaşadığı Sarıyer’deki Büyükdere Evi özel bir sergi ile kapılarını ziyarete açtı. Anadolu’nun son gezginleri arasında gösterilen ABD’li fotoğraf sanatçısı ve koleksiyoncu Josephine Powell’ın 2007 yılında Vehbi Koç Vakfı’na bağışladığı kilim koleksiyonundan bir seçki Vehbi Koç Büyükdere Evi’nde sergileniyor.
Koç Holding’in kurucusu Vehbi Koç’un, yaz aylarında ailesiyle birlikte ikamet ettiği Sarıyer’deki Büyükdere Evi ilk kez bir sergi ile ziyarete açıldı. Anadolu’nun son gezginlerinden Josephine Powell’in 1970-1990 yılları arasında oluşturduğu ve 2007 yılında Vehbi Koç Vakfı’na bağışladığı kilim koleksiyonundan oluşan sürekli sergi, Vehbi Koç Büyükdere Evi’nde ziyaretçilerini bekliyor.
1920’li yıllardan itibaren yazları Ankara’dan İstanbul’a gelerek Büyükdere İkbal Otel’de tatil yapan Vehbi Koç, Büyükdere Evi’ni arkasındaki koruyla birlikte 1938 yılında Frenkyan Ailesi’nden satın almış, büyük bir bahçesi olan evi 1996 yılındaki vefatına kadar ailesiyle birlikte yazlık olarak kullanmıştı.
Dokumacılık tarihine yolculuk
Cumhuriyet’in kuruluşundan sonra Türkiye'nin dört bir yanını dolaşmasına izin verilen ilk yabancı olan gezgin Josephine Powell’ın, Anadolu’ya pek çok kez seyahat ettiği, göçebe kamplarına katıldığı, halı ve kilim satıcılarının dükkânlarını ziyaret ederek çok sayıda fotoğraf çektiği biliniyor.
Vehbi Koç Büyükdere Evi’nde süresiz olarak sergilenecek Josephine Powell koleksiyonunda, Osmanlı döneminde 18. yüzyıl ile 20. yüzyılın başı arasında dokunmuş olan ve günümüze ulaşabilen seçkin örneklerden oluşan 36 kilimin yanı sıra 6 çuval, 1 dokuma tezgâhı ve 73 dokuma aleti yer alıyor.
Özel koleksiyona, özel sergi tasarımı
Müze ekibi ile yaklaşık bir yıl süren detaylı hazırlık sürecinin ardından bu özel koleksiyonu Vehbi Koç Evi’nde ziyaretçilerle buluşturmaktan duydukları memnuniyeti dile getiren Sadberk Hanım Müzesi Müdürü Hülya Bilgi, sözlerine şöyle devam etti: “Koleksiyondaki kilimleri ve dokuma aletlerini en uygun koşullarda sergilemek üzere, sergi tasarımcımız Metin Deniz’in projelendirmesi sonrasında önemli bir hazırlık süreci geçirdik. Vehbi Koç Büyükdere Evi’nde iklimlendirme ve ışıklandırma dâhil pek çok tadilat çalışması yapıldı. Geçtiğimiz Temmuz ayında ise kilimler ve dokuma aletleri evin 5 odasında sergilenmeye başlandı.”
Yer yaygısı, çuval, heybe, çadır, beşik örtüsü, duvar örtüsü, deve yükü örtüsü, cenaze sargısı, çeyiz örtüsü gibi kullanım alanlarıyla Türklerin yerleşik ve göçebe yaşamının önemli parçası olan kilimler; yüzyıllarca pek çok araştırmacı ve koleksiyoneri etkileyen eli belinde, mihrap, hayat ağacı, çengel, koçboynuzu, altıgen ve eşkenar dörtgen gibi motifleriyle, ziyaretçileri keyifli bir gezintiye çıkarıyor.
Vehbi Koç Büyükdere Evi, çarşamba hariç haftanın her günü 10:00-17:00 saatleri arasında ücretsiz olarak ziyaret edilebilir.
* * *
Josephine Powell kimdir?
15 Mayıs 1919’da New York’ta doğan Josephine Powell, II. Dünya Savaşı’ndan sonra, 1946 yılında Amerika’dan ayrılıp Avrupa’ya gitti ve 1952 yılına kadar Birleşmiş Milletler’in Uluslararası Mülteci Örgütü bünyesinde çeşitli görevlerde bulundu. 1952’den itibaren serbest fotoğrafçı olarak çalışmaya başlayan Powell, mimarlık ve sanat ağırlıklı fotoğraflar çekerken zamanla insan fotoğrafları çekmeye yöneldi. Çektiği fotoğrafları çok sayıda kitapta yayımlandı ve bu bölgelerdeki yapıların görsel belgeleri haline geldi.
Amsterdam’daki Tropenmuseum başta olmak üzere çeşitli müzelerde sergilenen koleksiyonlar üretti. Fotoğrafları ve koleksiyonları ve dokuma sanatına katkıları nedeni ile pek çok ödüle de layık görülen Powell 19 Ocak 2007 tarihinde vefat etti ve İstanbul Protestan Kabristanı’na defnedildi.
Josephine Powell, Anadolu’dan topladığı düz dokumaları, etnografik obje koleksiyonunu ve tüm fotoğraflarının kopyalarını 2007 yılında Vehbi Koç Vakfı’na bağışladı. Fotoğraf arşivi, Koç Üniversitesi Anadolu Medeniyetleri Araştırma Merkezi (ANAMED) Kütüphanesi tarafından, dokuma ve etnografik eser koleksiyonu ise Vehbi Koç Vakfı tarafından muhafaza edilmektedir.