İstanbul Araştırmaları Enstitüsü’nün akademik dergisi YILLIK'ın Prof. Doğan Kuban ile Dr. Yavuz Sezer’e adanan üçüncü sayısı basılı ve dijital ortamda okurla buluştu. Yayının bu sayısı, İstanbul’a ilişkin daha önce ele alınmamış konuları ve farklı yaklaşımları bir araya getiriyor.
Kentin geçmişini, bugününü ve geleceğini kayıt altına almak ve tartışmaya açmak üzere çok yönlü çalışmalara ev sahipliği yapan Suna ve İnan Kıraç Vakfı İstanbul Araştırmaları Enstitüsü, akademik dergisi YILLIK’ın üçüncü sayısını yayımladı. ‘Araştırma Makaleleri’, ‘Cabinet’, ‘Meclis’, ‘In Memoriam’, ‘İncelemeler ve İstanbul Kaynakçası’ olmak üzere beş bölümden oluşan derginin Yayın Kurulu’nda M. Baha Tanman, K. Mehmet Kentel, Emir Alışık, Brigitte Pitarakis ve Gülru Tanman yer alıyor.
Mimarlık, yayıncılık, seyahat ekseninde İstanbul’un bilinmeyenleri
YILLIK: Annual of Istanbul Studies 3, İstanbul’un farklı dönemleri üzerine çeşitli perspektif ve metotlarla yazılmış Araştırma Makaleleri ile başlıyor. Bu bölümdeki yazılar, şehrin sosyal ve fiziki yapısının nasıl değiştiğini, iktisadi ve kültürel ortamını gözler önüne seriyor. Ezgi Dikici’nin Erken Kariyer Makale Ödülü’ne değer görülen yazısı, erken modern İstanbul’da saray hadımlarına ait gayrimenkulleri inceliyor. Farklı köken ve kariyer geçmişlerini temsil eden dört ağanın mülklerini haritalandıran araştırma, saray mensuplarının kentle nasıl ilişkilendikleri hakkında yeni bir perspektif getiriyor. Gavin Moulton’ın makalesi, Türkiye Cumhuriyeti’nin ilk camisini tasarlayan Vasfi Egeli’nin, Osmanlı mimari mirasını nasıl yeniden tahayyül edip sahiplendiğini Şişli Camisi örneği üzerinden mercek altına alıyor. Semra Horuz, 19. yüzyıl sonunda Avrupa seyahatine çıkan Osmanlı entelektüellerinin gittikleri şehirlere nasıl İstanbul’u hayal ederek baktıklarını ve Osmanlı başkenti hakkındaki amaçlarını bu şehirlere nasıl yansıttıklarını gösteriyor. İstanbul’un suyla birleşen kentsel çeperinin maddi tarihini inceleyen Gökçen Erkılıç, liman coğrafyasının ve kıyı şeridinin eleştirel bir tasvirini yapıyor. II. Abdülhamid döneminin ünlü matbaacılarından Karabet Keşişyan’ın çalışmalarını inceleyen Muhammed Tatlısu ise, bu ismin 19. yüzyıl sonu 20. yüzyıl başı Osmanlı matbuatındaki kilit rolüne mercek tutuyor.
Suna ve İnan Kıraç Vakfı Koleksiyonu’ndan bir eserin derinlemesine ele alındığı Cabinet bölümünde Alison Terndrup, 18. yüzyılda düzenlenen bir resmigeçidin tasvir edildiği, ondan yaklaşık 100 yıl sonra yapılmış bir gravürü inceliyor.
Başka bir İstanbul tarihi mümkün
Meclis bölümünde bu yıl, Danışma Kurulu üyeleri Koray Durak, Cemal Kafadar ve Christine Philliou’nun editörlüğünde hazırlanan İstanbul Çalışmalarına Müdahaleler yazı dizisi bulunuyor. İstanbul çalışmaları alanındaki dışlayıcı ve ayrımcı yaklaşımlar ile yüzleşmek üzere davet edilen araştırmacılardan Roland Betancourt, Ayasofya’nın “yüceliğinin” ötesine geçen “etik bir Bizans tarihi” yazmayı öneriyor. Zavier Wingham tekinsiz Arap Bacı karakteri üzerinden Osmanlı toplumunda Siyahlık’ı ve literatürdeki temsillerini tartışmaya açıyor. Lerna Ekmekçioğlu ise Ermeni kayıplarının önemini vurgulayabilmek için bugünkünden daha farklı davranan bir Türkiye akademisi düşlüyor. Meclis bölümünde bu özel dosyanın dışında, M. Baha Tanman’ın Haseki Camisi’nin yakın zamanda tamamlanan restorasyonu hakkındaki notları yer alıyor. Yazıda, restorasyonda ortaya çıkarılan ve caminin Osmanlı ve İslam sanat tarihindeki yerine dair gösterdiği yeni ayrıntılara dikkat çekiliyor.
Mimarlık araştırmalarına önemli katkı: Doğan Kuban’ın İstanbul Kaynakçası
In Memoriam bölümünde Zeynep Ahunbay ve Zeynep Kuban, kısa süre önce aramızdan ayrılan değerli mimarlık tarihçisi Prof. Doğan Kuban’ı iki ayrı yazıyla anıyor. Doğan Kuban’ın İstanbul ile ilgili yazılarını derleyen kaynakça da bu bölümde araştırmacıların kullanımına sunuluyor.
Son yirmi yılın mimari pratik ve söyleminden, Justinian’ın meşhur bronz atına kadar farklı konularda dört kitap ve iki sergi incelemesinin bulunduğu YILLIK, önceki sayılarda olduğu gibi İstanbul Kaynakçası’nın en güncel sürümüyle sona eriyor.
Editörler: M. Baha Tanman, K. Mehmet Kentel, Emir Alışık, Brigitte Pitarakis, Gülrû Tanman