Yumurta ve Pelerin: Zaha ile Gaga Arasındaki 7 Benzerliği Bulalım

E. Seda KAYIM / 22 Temmuz 2011

Zaha Hadid ve Lady Gaga; Lady Gaga Thierry Mugler kostümü ile.

Her şey, The New Yorker mimarlık eleştirmeni Paul Goldberger'in aktardığı bir Zaha Hadid anekdotu ile başladı. Goldberger, ismini vermediği "ünlü bir müze direktörü"nün Hadid hakkında "mimarlığın Lady Gaga'sı" benzetmesini yaptığını anımsıyordu. Goldberger "Lady Zaha" başlıklı bu yazısında, uzunca bir aralıkta Birleşik Krallık'ta hiçbir üretimde bulunmayan Hadid'in iki taze planına, Glasgow'daki Riverside Museum ve Brixton'daki Evelyn Grace Academy projelerine referans vererek mimarın -aynı Lady Gaga gibi- "gösterişli ‘cephelerden' daha fazlası" olduğunun Britanya coğrafyasında yeni kavrandığına değiniyordu.

Web'in muziplik dolu dünyasında hızlıca bir tür "internet meme" (internet üzerinden yaygınlaşan ve yinelenen konsept) halini alması muhtemel bu yakıştırma, elbette kendine yeni mecralar buldu; ertesi gün Artinfo sayfalarında kısaca "Zaha vs. Gaga" olarak adlandırılabilecek karşılaştırma maddeleri arz-ı endam etti.

Safsataya kayıtsız kalamayan Mimarizm için, hem bu tuhaf ikilinin benzerliklerini derleyelim hem de "çorbada tuz" mahiyetinde kendi yaftalarımızı yapıştıralım dedik.

Zaha Hadid ve Lady Gaga; Lady Gaga Thierry Mugler kostümü ile.

Zaha ve Gaga: İki Popüler Kültür İkonu

Belki de her türlü hicivli sözden evvel, konumuz olan her iki figürün de modern medyanın ürettiği birer "star" olduğunu kabul etmek gerek… Nasıl ki Lady Gaga bir güncel müzik eğilimleri manipülatörü olduğu oranda bir pazarlama mucizesi ise, Zaha Hadid'in de uluslararası medyadaki görünürlüğünün mevcut şöhretini inşa etmedeki payı yadsınmamalı. Olağandışı görünüm ve kişilikleri ile tanınırlıklarını pekiştiren bu iki aktörün, günümüz medyasının kurallarını iyi bellediği ve hatta onları dönüştürerek yeniden tanımladığı da unutulmamalı.

Lady Gaga'nın yeni yüz implantları; Hadid'in Dubai Opera Evi tasarımı.

Örneğin Gaga, hayranları –onun deyimi ile canavarları- ile kurduğu bağımlılık mertebesindeki ilişki, androjen yönelimleri ve cinsiyetler arası özgürlük söylemleri ile medyanın dikkat çıtasını yükseklerde tutadursun, Hadid de eksantrik olduğu oranda egosantrik tavırları, çoğu zaman "gerçek üstü" olarak değerlendirilip tartışılan mesleki yönelimleri ve elbette ünlü tasarımcılar ve markalar ile işbirlikleri ile güncel mimarlık medyası odağından disiplinler arası medyanın odağına terfi ediyor.

Kısacası, söz konusu iki aktör de, doğrudan eklemlendikleri alanlar –yani müzik ve mimarlık- ile sınırlı sayılamayacak bir üretim potansiyeline sahipler.

"Star"lığın Anatomisi?

Zaha Hadid ile Lady Gaga'nın kafiyeli ilk adlarına dikkat çeken Artinfo, bu iki popüler kültür ikonunu kişisel tarihçelerine, ilginç kişilik özelliklerine ve tarzlarına göre kıyaslıyor. Örneğin her iki figürün de "zengin mahalle kızları" olduğuna dikkat çekiliyor; mimarın İngiltere ve İsviçre'de yatılı okullarda, şarkıcının ise Manhattan'da bir Katolik kız okulunda eğitim gördüğü aktarılıyor.

Zaha ve Gaga'nın lisans öncesi yıllarında olağan sosyal çevrelerden "dışlanmış gençler" oldukları ve muhtemelen mesleklerinde en üst mertebelerine çıkma motivasyonlarını bu gerçekten beslediklerine de yer veriliyor: Hadid'in "bir kadın ve bir yabancı" olarak yaşadığı zorluklara, Lady Gaga'nın ise garip ve çirkin olarak etiketlendiği gerçeğine değiniliyor.

Lady Gaga "Monster Ball" dünya turnesi sırasında; Zaha Hadid'in Abu Dabi Performans Sanatları Merkezi ve ayakkabı markası Melissa için yaptığı tasarımlar.

2010 yılında Time Dergisi'nin "Dünyada En Etkili 100 İsim" listesine giren Lady Gaga ve Zaha Hadid'in tüm ortak yanları, elbette "acılı" ilk gençlik yıllarından gelmiyor. Artinfo, her iki ismin de hayır kurumlarına yönelik faaliyette bulunduğuna yer veriyor: UNESCO "Barış Sanatçısı" unvanlı Zaha Hadid'in, Charles Jencks'in kanser yüzünden hayatını kaybeden eşinin anısına kurduğu Maggie's Center sağlık kuruluşuna verdiği karşılıksız tasarım desteği örneklendirilirken, Lady Gaga'nın kozmetik devi M.A.C'in "Viva Glam" serisi üzerinden AIDS bilinçlendirme kampanyası ve New York gençliğine destek sağlayan Robin Hood Vakfı'ndaki desteği vurgulanıyor.

Zaha Hadid'de pelerinler renk renk, çeşit çeşit...

Yumurta ve Pelerin

Tüm bu davranışsal kalıpların ötesinde, Zaha Hadid ile Lady Gaga'nın dış görünüşleri ve tasarımsal üretimleri arasında da ilginç benzerlikler kurmak mümkün gözüküyor. Nasıl ki Gaga androjen, uçlarda dolaşan, kah masalsı kah fütüristik ancak daima radikal moda anlayışı ile, bir zamanlar David Bowie'nin estirdiği türden bir rüzgar estiriyorsa, Zaha Hadid de özgül tasarımsal çizgisini anımsatan –ve genellikle pelerin formatındaki- kıyafet tercihleri ile hemen her zaman sıra dışı görünmeyi başarıyor.

Öte yandan her iki güncel kültür ikonunun da malzeme ile sıkı fıkı bir ilişki kurduğu gözden kaçmıyor. Zaha Hadid, sürekli yenilikçi malzeme teknolojilerinin peşinde koşuyor ve uygulamalarına, tasarımlarından beklenen akıcı, yumuşak ama bir o kadar da sert etkili dokuyu bu malzemeler sayesinde veriyor. Lady Gaga ise et, ayna, pleksiglas ve karbonfiber gibi "giyim" denince akla hayale gelmeyecek türden malzemelerle yapılmış kıyafetler ile etrafta dolaşıyor. Bu ikili bir araya gelse, inovatif malzeme hakkında konuşacak çok şeye sahip olurmuş gibi gözüküyor.

Lady Gaga 2011 Grammy Müzik Ödülleri'nde "Born This Way" performansı sırasında; Hadid'in Chanel gezici pavyonu.

Buna bir diğer güzel örneği, Artinfo'nun da işaret ettiği "yumurta falliği" oluşturuyor. Örneğin Lady Gaga, devasa büyüklükte ve şeffaf bir yumurtanın içinde taşınarak 2012 Grammy Ödülleri sahnesine çıkabiliyor. Gaga'nın yumurtası, Hadid'in kariyeri boyunca sıklıkla karşımıza çıkan ve gerçekten de bir yumurtayı andıran geometrik konseptlerini çağrıştırıyor. Şarkıcının, mimarlık üretimlerinden de ilham aldığı düşünülürse, Hadid'in Chanel veya Burnham Pavyonu projelerine göz kırptığına kanaat getirilebilir.

Bu noktada Lady Gaga'nın –topuksuz ayakkabılar giymeyi bir süreliğine bırakıp- Hadid tasarımı Melissa'ları ayağına takacağı bir kombinasyon yaratması, ya da mimarın kah yarasaları kah Starship Troopers'tan kopup gelmiş can yeleklerini çağrıştıran pelerinlerinden bir tanesini Thierry Mugler parçaları ile birlikte üstüne geçirmesi an meselesidir.

İlişkili Haberler