do[x]architecture tarafından yeniden işlevlendirilen Cerrahi El Aletleri ve Sağlık Müzesi, toplumsal belleğin müze işlevinde benimsenen tasarım yaklaşımı aracılığı ile hayata geçirildi.
Samsun’un İlkadım ilçesinde yer alan, erken Cumhuriyet yapılarından TCDD’ye ait Lokomotif Bakım Onarım Atölyesi restore edilerek yeniden işlevlendirilmiştir. Cerrahi El Aletleri ve Sağlık Müzesi olarak dönüştürülmesi kararlaştırılan yapının sergi senaryosunun oluşturulması ve yönetimi, mekan ve sergi tasarımı projelendirilerek hayata geçirildi ve Müze 3 Aralık 2021’de ziyarete açıldı.
Lokasyon
1980’lerden itibaren cerrahi alet üretimi yapılan Samsun, günümüzde Türkiye’nin medikal ve cerrahi alet üretim merkezi konumundadır. Sergi içeriğinin bu bağlamda oluşturulması ve tarihten bugüne cerrahi aletlerin gelişiminin ziyaretçiye aktarılması amaçlanır. Sergi içerik bağlamı oluşturulurken tıp ve anatomi bilgileri, cerrahinin tarihteki gelişimi ve cerrahi el aletlerinin teknoloji ile birlikte gelişim ve dönüşümünün anlatılması hedeflenir. Sergi tasarımında ise restorasyon kararlarına uygun olarak yapının tamir atölyesi olarak kullanıldığı dönemden günümüze ulaşan bağlamsal ve yapısal verilerinin korunması ve ön plana çıkarılması, toplumsal belleğin müze işlevinde de benimsenen tasarım yaklaşımı aracılığı ile ziyaretçiye aktarılması amaçlanır.
Yapı toplamda 1200 metrekare alana sahiptir, zemin kat ve restorasyon kararı ile eklenen asma kattan oluşur, sirkülasyon çelik merdivenler ile sağlanır. Sergi bölümleri, kafe, müze mağaza ve ıslak hacimler zemin katta, yönetim birimleri/ofisler ve atölye/söyleşi alanları ise asma katta konumlanır.
Mekanda, korunan vagon tamir aksı serginin ana bölümünü oluşturacak şekilde kurgulanır. Yapının geçmişi ile bağ kurarken günümüzdeki işlevin de omurgasını oluşturan sergi sistemi, tek hat boyunca devam eder ve aktarılacak bilginin içeriğine uygun şekilde değişip dönüşür. Üzerinde, sergilenecek objelerin yer aldığı vitrinler, kaideler, bilgi panoları ve interaktif bilgilendirme noktaları olan ekran yüzeyler yer alır. Cerrahinin temeli olan anatomi ve cerrahi el aletleri bölümleri bu omurga boyunca devam ederken, tıp tarihinde cerrahinin yeri, cerrahi ameliyat canlandırması ve Samsun’da üretilen cerrahi aletler bölümleri ise çeperlere yayılır ve zemin katın tamamını sergi alanına dönüştürür.
Asma katta, sergiye paralel olarak düzenlenecek atölye, söyleşi ve etkinlikler için kullanılabilecek bir alan ve fuaye yer alır. İdari bölümler ve ofisler ise yine asma katta yer alır ve bağımsız bir merdiven ile ulaşım sağlanır.
Zemin Katı Planı
Birinci Kat Planı
Kesit/Görünüş