Nil Bıçak ve ekibinin projesi, Tarsus Şelalesi Turizm Tesisleri Mimari Proje Yarışması'nda birinci ödüle değer görüldü.
Tarsus Şelalesi Turizm Tesisleri Mimari Proje Yarışması Mimari ve Peyzaj Mimarlığı Açıklama Raporu
Kucak
“Akdeniz’e bir kısrak başı gibi uzanan” Anadolu’nun bereketli Çukurova’sını nasıl sarıyorsa Toroslar; bundan ilhamla bina, billurdan bir Şahmeran gibi Berdan Irmağını kucaklar, ondan aldığıyla ona nimetler sunar; şelalenin şarkısına iki baştan ezgiler katar.
Bina
Projenin varlık nedeni Berdan Irmağına atılmış düğümdür: şelale. Yerleşim, şelaleyi odağına alan bir yay şeklinde belirdi. Bu yay ile şelale ekosistemi çevre taşıt yollarından soyutlandı. Su kenarı kendi dinginliğinde saklı tutuldu ve bir iç bahçeyle genişletildi.
Kuzey/Mimar Sinan Bulvarı ve doğu/Şelale Bulvarı yönleri araçlı kamusal gelişler için düzenlendi. Doğu yönünden açık hava sahnesinin, batı yönünde ise çok amaçlı salon, restoran ve açık havuz işlevlerinin servis girişleri sağlandı.
Yay biçimindeki binanın ortasına bir avlu önerildi. Şelale ekosistemi parsele doğru yayılma alanı buldu. Akdeniz meyve ağaçları ile donatılmış bu bahçe ile yeni bir odak yaratıldı. Restoran ve iki adet dükkân avlu etrafında kümelendi.
Hemzemin ilişki isteyen havuz işlevi ile açık hava sahnesi zemin kotta, avlunun iki yakasına, yayın iki ucuna yerleştirildi. Açık hava sahnesinin örtüsü binanın arkitektoniği içinde çözüldü. Havuz, rekreatif amaçlı açık bir havuz olarak tasarlandı. Her iki işlevin servis mahalleri aynı kotta kolay erişilir yakınlıkta çözüldü.
Çok amaçlı salon yapının ortasından giriş almak üzere, yayın havuzun bulunduğu ucunda, bir üst kota yerleştirildi. Salon, fuayesiyle birlikte tekil bir mekâna dönüşecek şekilde çözüldü; bahçe tarafında ve binanın nihayetinde sürekli bir balkonla çevrelendi. İhtiyaç duyulan sahne arkası mahaller bir dizi halinde bina yayının dış çeperi boyunca yerleştirildi. Bu servis aksı üzerinde bir balkon katı çözüldü. Salonun çeşitli işlevlere göre tefriş değişimi için servis aksı çeperince depolama nişi oluşturuldu. Servis asansörü ile bodrum kat deposuna erişim sağlandı. Kulis girişi için bina servis sırtından bağımsız bir giriş düzenlendi.
Kısmi bir bodrum kat yapılarak teknik mahallere yer ayrıldı. Geniş çukur bahçelerle personel hacimlerine temiz hava ve doğal ışık alındı.
Tüm işlevler (havuz, restoran, dükkân, salon ve açık hava sahnesi) bahçeye dönük bir yarı açık revakla birbirine bağlandı.
Taş köprü aksı bina giriş aksı ile örtüştürüldü. Bahçe yolları bu ana aksa eriştirildi. Tarsus kent merkezi yönünden gelişleri taşıyacak bu asal aks, köprü kemerleri ile suyun üzerinden geçer ve kemerli bir revakla çevrili meyve bahçesine erişir.
Açık araç otoparkları alanda üç ayrı yere dağıtıldı, böylece peyzaj lekesi olarak araç kümeleri küçültüldü ve yollara araç yoğunluğu pay edildi.
Seyir Terasları
İlke olarak, halihazır seyir terasları için yapılmış parke taşı döşemelerin kaldırılması ve ırmak yatağındaki adaların doğal örtülerinin açığa çıkarılması benimsendi. Açığa çıkan doğal zemin üzerine daha seyrek olmak üzere hafif, çelik karkasla yükseltilmiş ahşap seyir platformları önerildi.
Irmağın proje parseli yakası boyunca süren ve meyve bahçesinin güney ucundan geçecek bir doğu-batı peyzaj parkuru yaratıldı. Seyir terasları örüntüsü bu parkurla ilişkilendirildi. Parkur, batı yönünde sürdürüldü. Karşı kıyıda bulunun Haydar Aliyev Parkına paralel öngörülen peyzaj alanının omurgası olarak çalıştırıldı.
Irmak çevresindeki yeme-içme alanları korunarak, yapı malzemesi niteliklerinin iyileştirilmesi önerildi. Büyük ada parçası üzerindeki kafe yapısı, meyve bahçesi perspektifini şelaleye açmak amacıyla kiosk ölçülerine getirildi. Adadaki Karacaoğlan heykeli yüzü şelaleye döndürülerek adanın kuzey kıyısına taşındı.
Orta Avlu
Bir meyve bahçesi olarak kurgulanan orta bahçe, ilkbahar aylarında açan kokulu çiçekleriyle ziyaretçileri Akdeniz’in geleneksel bahçe kültürüne davet eder. Yürüyüş yolları ve oturma elemanları, bahçenin keşfedileceği ara kesitler sunar. Citrus aurantium (Turunç), Citrus reticulate (Mandalina), Citrus paradise (Greyfurt), Citrus limonum (Limon), Eriobotrya japonica (Yeni Dünya), Punica granatum L. (Nar) ve Citrus sinensis (Portakal) ağaçlarının oluşturduğu bahçe iç mekândan gelen akslarla ziyaretçileri dışarı taşır. Mikro iklimsel konfor ortamı sayesinde yaz aylarının sıcak günlerinde gölgelik bir alan yaratırken aynı zamanda hoş kokulu çiçekleri ve meyveleriyle çeşitli kuş türlerini de bu habitata davet eder. Orta avlunun tasarım kararında belirleyici unsur doğal ve kültürel peyzajı bir arada sunmak olmuş, bu anlamda bitkisel tasarımda doğal bitkilendirme tasarımı tercih edilmiştir. Oturma alanları, yer yer açılan ve gizli bir köşeye dönüşen meyve ağaçlarının arasına yerleştirilmiş, böylece kimi zaman kendi başına kalmayı kimi zamansa grup halinde vakit geçirmeyi olanaklı kılar.
Şelale Ekosistemi
Orta Avlu, konser alanı ve yeme içme alanları arasında köprü oluştururken Tarihi Taş Köprü’ye uzanan ana aksla ziyaretçileri şelale ekosistemini keşfetmeye davet eder. Şelale ekosistemi, bahar aylarında yoğun debisiyle akan Berdan çayı tarafından şekillendirilmiş taşlarla görkemli bir manzara sunar. Günümüzden 23-5 milyon yıl öncesinde oluşan konglemara taşlar, sürekli olarak suyun akışıyla şekillenmeye devam eder. Bitki örtüsünü oluşturan ağaçlar bu şelale ekosistemine uyumlu bir yaşam göstererek kimi zaman taşların arasından kimi zamansa suyun içinde küçük bir toprak yüzeyinde kendini gösterir. Okaliptüs ağaçları ve Çınar ağaçları diğer çalı ve bitki türleriyle şelalenin görsel manzarasını oluşturur. İşte ziyaretçiler, farklı kotlardaki ve yönelimlerdeki ahşap platformlar yardımıyla bu manzarayı izlemeye davet edilir. İkincil bir köprü ve Tarihi Taş Köprü ile şelalenin güney kıyısına geçebilen ziyaretçiler burada, farklı bir perspektiften şelaleyi ve yapıyı görme fırsatı bulur. Oturma ve uzanma birimleriyle seyir terasları, gözlem kulesi, balık tutma birimleri ve ağaç arası yürüyüş yolları burada devam eder.
Dere Koridoru
Dere aksı boyunca doğal peyzaj dokunun yeniden alana kazandırılması amaçlanmış olup ziyaretçilerin ince yürüyüş akslarıyla alanı kullanması sağlanmıştır. Mevcut peyzajdaki parçalanan bitkisel dokunun dere koridoru boyunca yeniden onarımı önerilmiştir. Öte yandan dere koridoru boyunca oyun, kuş gözlem ve küçük ölçekli buluşma istasyonları oluşturulmuştur. Bu istasyonlar, kullanıcıların kontrollü bir şekilde dere koridoruyla etkileşimini sağlarken aynı zamanda buluşma, dinlenme, kuş türlerinin gözlemlenmesi gibi rekreatif ihtiyaçlarını karşılamaya da yönelik tasarlanmıştır.
İnşaat Mühendisliği Açıklama Raporu
Genel Taşıyıcı Sistem
Mimari projenin taşıyıcı sistem prensibi genel kabuk yapıya uygun olarak ve ihtiyaçların özelinde aşağıda anlatıldığı gibi tanımlanmıştır:
Yapı, Mersin ili Tarsus ilçesi 3. derecede deprem bölgesinde yapılacaktır. Ana kabuk taşıyıcısı kemer biçiminde oluşturulmuş çevre yüksek perdeler ve deprem etkisinden oluşacak yatay kuvvetler, merdiven evleri ve asansör kuyuları çevresinde oluşturulan süneklik düzeyi yüksek perdeler ile kolon-nervürlü (kaset)döşeme çerçeve sistemleri tarafından karşılanacak şekilde taşıyıcı sistem kurgulanmıştır. Ağır ve hareketli yük etkisinde olan bölgelerde (çok amaçlı salon) nervürlü(kaset) döşeme düşey yükleri ve deprem yüklerini emniyetle taşıyabilecek kapasitededir. Yapı çatı bölümlerinde açıklık geçilme zorunluluğu nedeniyle çelik sistem çözümler öngörülmüştür. Tüm elemanların boyutlarının seçilmesi ve detaylandırılmalarında yeni deprem yönetmeliğinin öngördüğü şartlar sağlanacaktır.
Yatay Taşıyıcılar
Büyük açıklıkların geçilmesi ve yapıda estetik kaygılara cevap verilebilmesi için çok amaçlı salon döşemesinde yük yoğunluklarını dağıtacak nervürlü (kaset) döşeme sistemleri 60*60*40 cm (20 cm nervürlü) ölçülerinde kasetler düşünülmüştür. Diğer bölgelerde ise 25 cm kalınlığında döşeme ve kiriş sistemler ile oluşturulmuştur. Aks düzeni yapının temelinden, bitişine kadar bozulmadan sonlandırılmıştır. Binanın ana çekirdekleri (yangın merdiveni, asansör) ve dış perdeler betonarme olarak düşünülmüştür. Yapının çatısı yüksek çelik kirişler ile çözümlenmiş, bu sayede geniş açıklıkların geçilmesi amaçlanmıştır.
Düşey Taşıyıcılar
Yapının kabuğunu teşkil eden kemer boşluklu betonarme sürekli perdeler, ana düşey taşıyıcılardır. 50 cm olarak boyutlandırılmıştır. Asansör ve merdiven evleri etrafında bulunan perdeler ise 30 cm kalınlığındadır.
Temel Sistemi
Yapıdan temele aktarılacak yükleri emniyetle taşımak için radye temel sisteminin kullanılması planlanmıştır. Bodrum kat ile zemin kat arasındaki farklardan dolayı 4 aksında(bodrum yapı sınırı)dilatasyon öngörülmüştür. Temel sisteminin boyutlandırılması konusunda kesin bir karar verilmeden önce detaylı bir zemin araştırması yapılması ve bununla uyumlu bir temel mühendisliği raporu hazırlanması gerekmektedir. Bölgenin su seviyesi ve şelale sebebiyle muhtemel yeraltı suyu ve yağmur sularının uzaklaştırılarak yapı bodrumuna gelmesi önlenmelidir. Bu sebeple yapılacak olan drenaj sistemi bodrum perdeleri çevresini ve temel drenajını kapsamalı ve çevre ile uyumlu bir çözüm üretilmelidir.
