Kentsel Materyalite Araştırmaları Sempozyumu ve Atölye Programı

Kentsel Materyalite Araştırma Grubu, İTÜ Mimari Tasarım Doktora Programı’nda Doç. Dr. Funda Uz tarafından yürütülen Mimari Tasarımda Malzeme: Kuram, Eleştiri ve Kültür dersinde temellenen konuları, Türkiye'de mimarlığın düşünsel boyutunu ve biçimsel temsilini hem geleneksel hem de modern perspektiflerden ele alarak derinlemesine incelemeyi amaçlıyor.

Ekip üyeleri arasında Atakan Yolcu, Aygen Erol Çakır, Ayşe Tuğçe Pınar Akın, Kübra Bilge Erdem, Mehmet Ali Gasseloğlu, Melahat Kaya Koç, Oya Yeşim Armağan Atacan, Simge Günöz ve Vahit Türüt’ün yer aldığı ve İTÜ Rektörlüğü Bilimsel Araştırma Projeleri Birimi tarafından desteklenen araştırma kapsamında; yeni yüzyılda, çağlar boyunca farklı uygulamalar kullanılarak oluşmuş, yeni teknolojilerle gelişmiş ve çeşitlenmiş yapı malzemesi repertuarının, antikiteden günümüze taşınan "yer" bilgisi ve yapılı çevrenin materyal kültürü ve malzeme ekolojisinin belgelenmesi hedefleniyor. Proje ile mimarlığı var eden tüm ölçekler ve farklı katmanlara dair kuramsal ve deneysel bir rapor ortaya konması öngörülüyor.

Proje, kentsel materyalite kavramını yalnızca teknolojik yenilikler ve maddi araştırmalarla sınırlamayıp, yeni materyalist okumalarla zenginleştirerek kentsel politika, altyapı, bakım ve sürdürülebilirlik ilişkileri ile immateryal/demateryal boyutlarının da tartışmanın bir parçası olduğu kapsamlı bir çerçevede ele alıyor. Bu bağlamda, materyalite kavramının toplumsal yapıların inşasındaki rolü ve etkili maddesel süreçler üzerine odaklanıyor. Sempozyum kapsamındaki çalışmalar, kentleşme pratiklerine maddesel bir bakış açısının çok katmanlı ve çok yönlü ilişkilerini ortaya koyan bütünsel bir yaklaşım sunmanın yanı sıra kentsel materyalite kavramını insan merkezli olmayan bir bakış açısıyla ele alarak mekansal çalışmalara yeni perspektifler sunmayı hedefliyor. Bu yaklaşımların disiplinlerarası açılımlarıyla birlikte gelecekteki kentsel araştırma süreçlerine rehberlik edecek önemli deneyimler ve çıktılar sağlaması bekleniyor.

Atölye Programı

Kentsel Materyalite Araştırma Grubu, bu doğrultuda araştırmaların paylaşılacağı sempozyuma paralel yürütülecek bir dizi atölyeyi 5-6 Ekim 2024 tarihlerinde düzenleyecek. Hazırlanan program dahilinde 3-4. sınıf mimarlık lisans ve lisansüstü öğrencileri ile mimarlık bölümü mezunlarının katılımına açık olan 3 atölyeye başvurular 2-16 Eylül 2024 tarihleri arasında Başvuru Formu üzerinden yapılacak. Başvuru sonuçları seçilen katılımcılara e-posta yoluyla duyurulacak. Kentsel materyalite kavramını çeşitli yönlerden ve farklı araçlarla ele alacak olan atölyelerin çıktıları, sempozyum ile eş zamanlı olarak İTÜ Taşkışla 109 holünde ziyaretçilere sunulacak. Atölye sergisi 18 Kasım 2024 tarihine kadar ziyarete açık olacak.

Başvuru Formu için tıklayın

Atölye 1: Fani İzler: Kentin Geçici Katmanları I Yürütücüler: Ayşe Tuğçe Pınar, Aygen Erol, Emre Akın

Kentsel materyalite, yalnızca fiziksel unsurların toplamından ibaret değildir; aksine, şehrin derinliklerinde saklı duran geçici katmanların ve onların belirip kaybolan durumlarının izlerini taşır. Bu bakıştan yola çıkan atölye çalışması, kentsel materyalitenin geçici ve kısa süreli katmanlarının izlerini, Karaköy Bankalar Caddesi aksı üzerinde dolaşarak fotoğraf aracılığıyla ortaya çıkarmayı amaçlar. Bu yolla kenti ve kentin materyalitesini hem insanlar tarafından inşa edilen ve kullanılan mekanlar üzerinden hem de insan olmayan varlıkların, maddelerin ve süreçlerin de aktif bir şekilde dahil olduğu karmaşık ve dolaşıklık içindeki dinamik, akışkan ve geçici sistemler olarak okur.

Atölye 2: Anıtsal Olmayan Taşlar I Yürütücüler: Vahit Türüt, Yeşim Armağan

Maddesellik ile anıtsallık arasında asılı kalan anıtsal olmayan taşlar, belirli bir materyaliteye gömülü haldeki zaman-aşırılık ve zamana özgülük katmanlarının arasını açan varoluşlara ev sahipliği yapabilir mi? Şimdinin gündelik hayat ve yaşam koşulları içinde işlevsiz hale gelerek değersizleşmelerine rağmen bulundukları yerlerdeki komşularının makro anlatılarına tutunarak varlığını sürdüren, bu ikili karakterleri sayesinde kentte asılı kalan, ve bu süreçte kendi maddeselliklerini, içsel ve dışsal kuvvetlerini müzakere eden bazı zaman-aşırı taşların envanter kaydını tutacağız. Böylece bu taşların sadece biricik insan yapıtları ya da yalın maddesellikler olmaktan öte hem durağan hem de değişken bir çevre olarak ele alındıklarında benzersiz bir eser olmaktan uzaklaşan hallerini ve insan ve insan olmayan kaynaklı kuvvetlerle karşılıklı iklimsel etkileşimleri yoluyla ortaya çıkan çoğulluklarını keşfedeceğiz. Anıtsal olmayan bu taşların, bize hem maddesel hem de toplumsal olarak sundukları litik mikro-anlatıların kaydını tutacağız.

Atölye 3: İstiklal Caddesi’nde Bir Aşağı Bir Yukarı I  Yürütücüler: Melahat Kaya Koç, Simge Günöz

Sosyo-materyal bir asamblaj olarak kentin çok katmanlı materyal yapısı,kentin değişip-dönüşenleri ile direnen-sabit kalanlarını bir arada barındırır.Atölye çalışmasında,İstiklal Caddesi cephelerinin farklı kotlarına bakışla,değişip-dönüşenlerin ve direnen-sabit kalanların keşfine odaklanılacaktır. Bu odak farklı kavram setleri ile genişleyebilir: Eski-yeni, kalıcı-geçici, monoton-hareketli, uhrevi-dünyevi, asil-bayağı, ağır-hafif gibi hem malzemeye hem de gündelik yaşantıya dair izler barındıran kavramlar üzerinden zamanın kentsel materyalite üzerindeki etkileri tartışmaya alınacaktır. Gündelik yaşantının alışkanlığında zemin kotta dolanan bir gözle yapılan yürüme eylemi, yukarıya bakıldığında nasıl değişebilir? Kent dokusunun üst kotları, zamanın akışında kentsel materyaliteye dair ne izler barındırır? Zamanın akışına karşı farklı kotlarda neler çeşitlenmiştir? Atölyede, deneysel bir keşif süreci ile geliştirilen haritalama üzerinden, spekülatif düşünce üretimi amaçlanıyor.

Sempozyum Programı

İTÜ Kentsel Materyalite Araştırma Grubu üyelerinin yürüttüğü çalışmalardan hazırlanan bildirilerin sunulacağı sempozyum ise 18 Ekim 2024 tarihinde dışarıdan katılıma açık olarak İTÜ Taşkışla 109 no’lu konferans salonunda gerçekleşecek. Sempozyumda kentsel materyalite kavramı üç ana tema üzerinden tartışmaya açılacak. Zeminin Materyalitesi başlığı altında ele alınan ilk temada, zemin kavramı, topografya ve jeolojik katmanların kentsel materyalite ile ilişkisi değerlendirilecek. Bu bağlamda, mekan kurulumunun temel aktörleri olarak zemin ve maddeselliğin önemi incelenecek. Materyalin Zamansallığı teması kentin materyal kimliğinin oluşumuna katkıda bulunan süreçler, olaylar, etkileşimler ve dönüşümleri konu edinecek. Bu bağlamada kentsel mekanın kurulumunda rol oynayan materyaller; süreklilikler, farklılıklar ve aktarımlar üzerinden ele alınacak. Gündelik Hayatın Materyalitesi temasında ise, maddesellik bakış açısıyla gündelik hayatın, belleğin ve kültürün mekandaki maddesel birikimi incelenecek. Bildirileri takip eden kapanış oturumunda kentsel materyalite çerçevesinde gerçekleştirilen atölye çalışmalarının deneyimlerine yer verilecek.