"Komşular - Türkiye ve Çevresinden Güncel Anlatılar"
İstanbul Modern, kuruluşunun 10. yılı kapsamında "Komşular - Türkiye ve Çevresinden Güncel Anlatılar" başlıklı yeni sergisiyle, Türkiye'nin içinde bulunduğu geniş coğrafyadaki güncel sanat çalışmalarından kapsamlı bir seçki sunuyor.
Sponsorluğunu Eczacıbaşı Topluluğu'nun üstlendiği sergi, 17 ülkeden 35 sanatçının yapıtlarıyla Türkiye'nin ve çevresindeki bölgenin görsel kültürüne yönelik ortak yaklaşımları araştırıyor. Komşular, Türkiye'nin yanı sıra birbiriyle tarihi, siyasal ve kültürel bağları olan Balkanlar, Kafkasya ve Orta Doğu gibi komşu coğrafyalardan günümüz sanatının öncü sanatçılarını ve yapıtlarını bir araya getiriyor. Günümüz sanatı ve sanatçılarını sadece bölgesel ya da ulusal kimlikler üzerinden tanımlamanın geçersizliğinden yola çıkan sergi, sanatçıların bu bölgeye özel deneyimlerine çalışmalarında nasıl yer verdiğiyle ilgileniyor.
Küratörlüğünü İstanbul Modern'den Çelenk Bafra ve Paolo Colombo'nun üstlendiği sergiye bölge sanatının önemli uzmanlarından Negar Azimi, Zdenka Badovinac ile Magda Guruli danışmanlık yaptı.
Göçmen, Hayv Kahraman (Irak)
Sergi, günümüz sanat pratiğindeki dilleri, özellikle de anlatı, sözlü gelenek ve halk tiyatrosu gibi formları kullanan veya onlarla ilişki kuran çalışmalara odaklanıyor. Toplumsal etkileşimin merkezinde yer alan bu formlar, kamusal alanda bireyin sesini ortaya koyuyor. Komşular, bölgenin toplumsal yaşamında karşımıza çıkan gösteri, tiyatro, seyahat ve kutlamalar gibi köklü adetlerin görsel sanatlara yavaşça nasıl sızdığına ve bu farklılaşmış fakat tarihsel açıdan ilişkili bölgede çalışan güncel sanatçıları günümüzde nasıl etkilediğine yoğunlaşıyor.
Kültür ve medeniyetin en önemli unsurlarından biri olan anlatı ya da hikaye anlatımı, insan yaratıcılığının ve sanatın her biçiminde görülebiliyor. Komşular sergisinde de genellikle çeşitli alanlarda araştırma yapan ve üreten sanatçılar, yapıtlarında çoğul anlatı ruhuna ve anlatanlara odaklanan "çok sesli bir anlatılar kumpanyası ya da orkestrası" sunuyor. Sanatçıların gezgin ve göçebe doğasının yapıtlara yansıması ve anlatıların gezici ve yer değiştirici özelliğiyle bölge kültür ve toplumlarının genel olarak kaderi yolculuklarla çizildiği için yolculuk, serginin temalarından biri.
Komşular sergisi için, bölge kültür ve sanatına dair gösterim, performans, panel, söyleşi ve atölye çalışmalarından oluşan kapsamlı bir etkinlik programı da hazırlandı. Sergideki 13 sanatçının çalışmaları asistan küratör Birnur Temel'in hazırladığı "Tekrarlar mısın?" adlı programla ana serginin bir bölümü olarak kurgulanan özel bir video odasında yer alıyor.
Karalar İçinde, Eteri Chkadua (Gürcistan)
"Komşular - Türkiye ve Çevresinden Güncel Anlatılar" sergisi, 9 Ocak - 8 Haziran 2014 tarihleri arasında İstanbul Modern'de gezilebilir.
Sergide çalışmaları bulunan sanatçılar:
Abdülcanbaz (Turhan Selçuk), Furat al Jamil, Mounira Al Solh, Maja Bajevic, Sonia Balassanian, Vesna Bukovec, CANAN, Eteri Chkadua, Ana Cigon, Rena Effendi, Nezaket Ekici, Cevdet Erek, Adib Fattal (Yerleştirme: The Museum of Everything), Mona Hatoum, Hamlet Hovsepyan, Gül Ilgaz, Babak Jalali, Lamia Joreige, Hayv Kahraman, Hatice Karadağ, Sevdalina Kochevska, Pavlos Nikolakopoulos, One Square Meter (NPAK Bir Metre Kare Festivali), Fahrettin Örenli, Adrian Paci, Michail Pirgelis, Younès Rahmoun, Yehudit Sasportas, Wael Shawky, Slavs and Tatars, Aslı Sungu, Nasra Şimmes, Burcu Yağcıoğlu, Nil Yalter, Zivadinov::Zupancic::Turšic
Sergideki ilkler:
• Slavs and Tatars sanatçı kolektifi, Komşular için İstanbul'da yaptığı araştırmanın sonucunda sergiye özel bir proje önerdi ve İstanbul Modern'in davetiyle yeni bir çalışma yaptı. Rüştü Asyalı'nın bir ses kaydına da yer veren Burun Bükücü adlı yerleştirme aynı zamanda izleyicilerin yararlanabileceği bir oturma alanı. Uzun yıllardır Avrasya bölgesindeki dil politikalarını inceleyen, Sincan, Çin ve Türkiye gibi bölgelerdeki Türki dillerle ilgilenen Slavs and Tatars, bu yapıtıyla Türk dilinin doğudaki kökenlerini anımsatıyor.
• CANAN, sergiye özel hazırladığı İstanbul'da yaşayan genç bir kadının kendi iç yolculuğunu yine kendi sesiyle masalsı biçimde aktardığı Hezeyan adlı yeni video çalışmasında Türkiye ve çevresindeki sözlü geleneğe sonu delilikle biten bir aşk hikayesiyle yanıt veriyor.
• Cevdet Erek'in Akla Kara adlı yeni yapıtı, merkezi İstanbul, durakları Amsterdam, Kahire, Antwerp, Beyrut, Pori ve başka yerler olan sanatsal bir serüvende ortaya çıkan çalışmaların yeni bir anlatıyla ele alınması niteliğinde.
• Eteri Chkadua'nın ilk kez Komşular'da sergilenen resminin kavramsal çerçevesi 2008 yılında Gürcistan ile Rusya arasında yaşanan beş günlük savaşın hemen öncesinde ortaya çıkmış. Karalar İçinde, Kafkaslar'da bir ölümün 40. gününde Ormotsi (40) ismiyle verilen büyük bir yemek sofrasını resmederek, bir geleneğin günümüzde nasıl dönüştüğünü ve bu değişimin içinde geçmişin nasıl korunduğunu gösteriyor.
Sergi etkinlikleri:
• Komşular sergisinin projelerinden biri, One Square Meter ya da Türkçe adıyla Bir Metrekare adlı bir festival konsepti. Ermenistan'ın Erivan kentindeki NPAK- Deneysel Güncel Sanat Merkezi tarafından yaratılan bu festival, her şeyin bir metrekarelik bir sahnede gerçekleştirildiği, 45 dakikayı geçmeyen gösteri ve performanslardan oluşuyor. Düzenlenen performans ve etkinlikler mekanın kısıtlayıcı olmasına karşın, görsel, edebi ve işitsel alanlardaki sözel ve bedensel ifade biçimlerinin sınır tanımazlığına ve yaratıcılığına işaret ediyor. İstanbul Modern bu konsepti, Komşular boyunca sergi salonunun tam ortasına aynı bir metrekarelik sahneyi kurarak ödünç alıyor.
Bir Metrekare Tiyatro Festivali, ilk olarak 9 Ocak Perşembe günü saat 18.00 ile 20.00 arasında NPAK'ın sanat direktörleri tarafından Ermenistan'dan davet edilen tiyatro gruplarının dört ayrı gösterisini ağırlayacak. Sergi boyunca Türkiye ve çevresinden özel gösteri ve etkinliklere ücretsiz olarak ev sahipliği yapmaya devam edecek.
• İstanbul Modern Eğitim ve Sosyal Projeler Bölümü, sergiye paralel olarak Eğitim Sponsoru Garanti Bankası'nın katkılarıyla 9 Ocak- 8 Mayıs 2014 tarihleri arasında sergide yer alan sanatçıların çalışmalarından yola çıkarak, çocuklar, gençler ve aileler için hazırladığı Görsel Hikayeler başlıklı özel eğitim programları uygulayacak.
Görsel Hikayeler adlı bu program; çocukları bir sanat çalışmasını yeniden yorumlamaya, rengarenk motiflerle kent manzaraları boyamaya, Abdülcanbaz'ın kuklalarını üretmeye, atasözlerini canlandırmaya davet ediyor. Programda ayrıca, çocuklar aileleriyle birlikte bir masal mekanı yaratabiliyor ya da mendiller boyayıp unutulmaya yüz tutmuş bir sokak oyunu olan mendil kapmaca oynayabiliyor. Görsel Hikayeler eğitim programı Pazartesi hariç hafta içi her gün okul grupları, hafta sonları ise çocuklar, gençler ve aileler için gerçekleştiriliyor.
Görsel Hikayeler eğitim programında yer alan etkinlikler:
Pavlos Nikolakopoulos'un çocuklara özel tasarladığı otuz yap-boz parçasından oluşan bir sanat çalışmasını temel alan 4-5 yaş grubuna yönelik Resim İçinde Resim, Suriyeli sanatçı Adib Fattal'ın eserlerinden yola çıkılarak minyatür sanatından öğelerle kompozisyonlar tasarlanan 6-7 yaş grubuna yönelik Renklerin Şenliği, Turhan Selçuk'un 1950'li yılların sonlarında tasarladığı çizgi roman Abdülcanbaz'ın kahramanlarının kuklalara dönüştüğü 8-10 yaş grubu için Abdülcanbaz'ın Kuklaları, Mounira Al Solh'un on dokuz atasözünün canlandırıldığı Dilsiz Dil adlı video çalışmasına odaklanan 11-13 yaş grubuna yönelik Karalamaca ve 3-5 Yaş grubu Çocuklar ve ailelerine Masal Apartmanı, 6-10 Yaş Grubu Çocuklar ve Aileleri de geleneksel basmacılık sanatının son temsilcilerinden Nasra Şimmes'in yapıtlarından esinlenerek hazırlanan Mendil Kapmaca.
• İstanbul Modern Sinema'da, sergiye paralel olarak Türkiye ve komşularının yer aldığı coğrafi bölgeye ait filmlerden oluşan Komşu Filmler başlıklı bir program Nisan ayında gösterilecek. Ortadoğu'dan Balkanlara, küresel medyanın da etkisiyle kültür tarihine katkıları gittikçe daha görülür hale gelen Komşu Filmleri, yeni dünya düzeninin hızlandırdığı sosyal ve kültürel değişimler, yerel tavırlar, ulusal kimlik, tarih hesaplaşması, çağdaşlaşmak gibi kavramları tartışıyor.
• İstanbul Modern Mağaza'da, Komşular sergisinin temasından ve sergide yer alan sanatçıların çalışmalarından esinlenerek üretilen çeşitli ürünler yer alıyor. Müze mağazasının yanı sıra Point Hotel Barbaros mağazası ve sanal mağazada sergi kataloğu ve sergi temasını yansıtan hediyelik eşyalarının yanı sıra sanatçıların çalışmalarından esinlenen objeler de bulunuyor.