Ahmet Hamdi Tanpınar'ı; M. Can Tanyeli'nin, mimar ve tasarımcıların Ahmet Hamdi Tanpınar'ın Saatleri Ayarlama Enstitüsü'nü çizdikleri "Boş Bir Oda Kendi Fonksiyonunu Yaratır: Tasarımcıların Yorumuyla Saatleri Ayarlama Enstitüsü" sergisi için üretilmiş Enstitü isimli kısa filmi ile anıyoruz.
Sergi fotoğrafları: Poyraz Tütüncü
Bir kitap okursun... Yazar anlatır, okuyucu kendinden katar, farklı şeyler anlar. Üzerinden on yıllar geçse, zaman değişse hâlâ bir şeyler anlatmaya devam eder. Bunun için sadece bir kitap yazmak yeterli olmayabilir. Yeni üretimlere sebep olmak için Ahmet Hamdi Tanpınar olmak gerekir.
Bir kitap okursun ya da bir film izlersin, bir esere bakarsın...Her insanda bıraktıkları, çağrıştırdıkları farklı farklı olur. Bahar Turkay’ın Ahmet Hamdi Tanpınar’ın Saatleri Ayarlama Enstitüsü’nü okuduktan sonra ortaya çıkanları, Tanpınar’ın ölüm yıldönümünde (23 Haziran 1901-24 Ocak 1962) hatırlayalım istedik.
Bahar Turkay'ın Saatleri Ayarlama Enstitüsü macerası, 2018 yılında "Bir Merak Yolculuğu: Saatleri Ayarlama Enstitüsü" başlığıyla Manifold'da kaleme aldığı yazı ile başlıyor. Mimarlar ve tasarımcılar da bu yolculuğa, kitapta yer alan detaylı Enstitü tasvirini çizerek ortak oluyorlar. Sonrasında eserleri, Esen Karol (Manifold Kurucusu) ile sergiye taşıyorlar. Hatta şimdi bu döngüde -kitap, çizim, sergi- yeniden bir kitap süreci söz konusu. Esen Karol, projenin kitabını yayınlamayı planladıklarını belirtiyor.
Afiş: Gökçe Genç, Erman Yılmaz
Kurgusu Bahar Turkay’a, yapımı Manifold’a ait 2019 yılında gerçekleşen “Boş Bir Oda Kendi Fonksiyonunu Yaratır: Tasarımcıların Yorumuyla Saatleri Ayarlama Enstitüsü” sergisinde; Ali Paşaoğlu ve Tomris Akın, Alper Derinboğaz (Salon), Aslıhan Demirtaş (Khora Ofis), Bilge Kalfa, Boğaçhan Dündaralp (ddrlp), Burcu Serdar Köknar, Enise Burcu Derinboğaz (Praxis Landscape), Erdem Akan, Ertuğ Uçar, Gamze İşcan (Hâlükâr Mimarlık), H. Cenk Dereli (NOBON), Hayriye Sözen, İpek Baycan ve Şule Ertürk Gaucher (Slash Architects), kpm kerem piker mimarlık, M. Can Tanyeli, Muğlak Standartlar Enstitüsü, Oğul Öztunç ve Atıl Aggündüz (Piknik Works), Onur Kutluoğlu, Ozan Avcı, Özge Çağlayan, Rükneddin Avşar Gürpınar, Sait Ali Köknar, Selahattin ve Pelin Tüysüz (Adapt Architects), SO?, Tuğçe ve Gökhan Kodalak eserleriyle yer almışlardı.
Sergi Hakkında: Roman örgüsü içindeki hikâye, özgün ve ayrıcalıklı bir tasarım anlatısı sunuyor okurlara. Adını romandan alan sergi, bu anlatıdan mimari bir okumayla çıkabilecek farklı olasılıklara bakıyor: Bir yandan sözel ve görsel ifadenin birbiriyle ilişkisini diğer yandan her iki ifade biçiminin zihindeki ‘tasarı’ ile ilişkisini araştırıyor ve aralarda oluşan boşlukların sunduğu imkânları kutluyor.
Çizimler etkileyici, okuduğunuz sayfaları, farklı farklı yorumlarla bir arada görmek ama bir film -görüntü ve ses de işin içine girince- daha da etkileyici... M. Can Tanyeli de sergide kısa bir filmle yer alıyor. Zaman; saatin tik, tak, tik, tak ilerleyen, yaşayan bir şey olduğunu belirten sesi, Safiye Ayla'nın sesi ile birleşiyor; mekan; gerçek olamayacak bir büyüklük ile hayal gücünün genişliğine olanak tanıyor. Ve saatin sarkaçlarının hareketi, ışık, gölgeler bu dört 4 dakika içinde bambaşka şeyler düşündürüyor.
The Institute from M. Can Tanyeli on Vimeo.
Film Hakkında: “Enstitü”, tamamen bilgisayar ortamında üretilmiş kısa bir film. Ahmet Hamdi Tanpınar’ın aynı adlı romanında tasvir edilen Saatleri Ayarlama Enstitüsü’nü canlandırmak için, Türkiye erken cumhuriyet dönemi devlet mimarlığının totaliter tipolojilerinden yola çıkıldı. Söz konusu mimarlığın steampunk ve fantastik bir yorumundan hareketle, yapı olanaksız büyüklükte bir tunç döküm saatin sarkaçlarına ev sahipliği yapacak şekilde tasarlandı.
“Enstitü”, Maya’da modellendi ve Lumion’da render edildi. Ses, filme özel düzenlendi. Baştaki taş plak kaydı Safiye Ayla’nın “Zaman Olur ki Ânın Hacle-i Visâlinde” yorumundan kısa bir alıntı; diğer tüm ses efektleri ve müzikal düzenlemeler ise lisanslıdır.