Salt Araştırma Fonları’nın 2025 Yılı Projeleri Belirlendi

Kazlıçeşme'de deri işçileri, 1987. Fotoğraf: Ali Öz. Salt Araştırma, Ali Öz Arşivi

Garanti BBVA tarafından kurulan Salt’ın 2013’ten bu yana kesintisiz olarak sürdürdüğü Salt Araştırma Fonları’yla bu yıl, 19. ve 20. yüzyıl Türkiye’sinin kent, toplum ve ekonomi tarihi ile 1950’ler sonrası sanat, mimarlık, tasarım alanlarında 220 başvuru arasından seçilen sekiz araştırma projesinin her birine 70.000 TL’lik fon desteği sağlanıyor.

Bugüne kadar toplam 86 projeye dağıtılan Salt Araştırma Fonları’yla, disiplinlerarası ve çok yönlü yaklaşımları öne çıkan, saha araştırmalarına yönelik yaratıcı yöntemler sunan ve toplumsal hafızaya katkıda bulunan projeler destekleniyor. Bu yıl ilk kez iki araştırma projesine verilen Garanti BBVA Ekonomi Tarihi Fonu’yla,ekonomi tarihi alanındaki araştırmalara sürdürülebilir bir katkı sunulması amaçlanıyor.

Projelerin bulguları, Dr. Özge Gençel (Çanakkale Onsekiz Mart Üniversitesi), Dr. Emre Gönlügür (İzmir Ekonomi Üniversitesi), Doç. Dr. Kıvanç Karaman (Boğaziçi Üniversitesi), Doç. Dr. Ayşe Ozil (Sabancı Üniversitesi), Sezin Romi (Salt) ve Lorans Tanatar Baruh’tan (Salt) oluşan Seçici Kurul’un katılımıyla Aralık ayında gerçekleştirilecek sunumlarla tartışmaya açılacak. 

Salt Araştırma Fonları 2025 Projeleri

1. Türk Sinematek Derneği (1965-1980) ve İstanbul’da Film Kültürünün Kurumsallaşması - Ecem Yıldırım Güneş

Türk Sinematek Derneği’nin Cinémathèque Française [Fransız Sinematek] iş birliğiyle Avrupa sanat sinemasını tanıtmak ve sinemayı sanat olarak kabul ettirmek için yaptığı film gösterimleri ile yayımladığı Yeni Sinema dergisine odaklanarak, 1960’lardan itibaren İstanbul’da film kültürünün kurumsallaşmasını ve derneğin bu süreçteki rolünü irdeleyen bir araştırma.

Türk Sinematek Derneği üyelik kartı, Gülsün Ebcioğlu, 1969. Salt Araştırma, Gülsün Karamustafa Arşivi

2. 1970-1980 yıllarında İzmir’in çeperindeki gecekondu mekânlarının politikası ve poetikası: Dayanışma refleksleri ve direnişin izleri -  Ali Rıza Bayrak

1970-1980 döneminde İzmir’in çeperinde gelişen gecekondu yapılarının, barınma sorununun yanı sıra politik ve kolektif hafızayla ilişkili boyutunu inceleyen ve görsel-işitsel materyaller üzerinden gündelik yaşam pratikleri, kolektif mücadeleler, mekânın dönüşümü arasındaki ilişkileri analiz eden bir araştırma ve video-deneme çalışması.

3. Örüntülerin Dışında: Tekirdağ Şarap Fabrikası - Eyüp Özkan

Mimar Viktor Adamantidis tarafından tasarlanan ve 1930 yılında kurulan Tekirdağ Şarap Fabrikası üzerinden, erken Cumhuriyet dönemi sanayileşme politikaları, nüfus mühendisliği ve mimari modernleşmenin kesiştiği noktalara odaklanan bir sözlü tarih ve arşiv araştırması. 

Tekirdağ Rıhtımı, tahminen 1940’lar. Ahmet Hamdi Fotoğrafhanesi. Salt Araştırma, Kartpostal ve Fotoğraf Arşivi

4. 1855 Depremi ve Bursa’nın Yeniden İnşası - Eda Özel Taycan

1855 Bursa depremi sonrası şehrin nasıl yeniden inşa edildiğini dönemin modernleşme çabaları, planlama çalışmaları ve altyapı yatırımları üzerinden değerlendiren; bu süreçte izlenen modern şehircilik anlayışı ile kentsel ve toplumsal değişim arasındaki ilişkiyi ele alan bir dijital beşerî bilimler çalışması.

5. Kültürel Hafıza ve “Yeditepeden Yankılar” - Nilay Ünsal Gülmez ve Berna Yaylalı

1963 yılında Baki Süha Edipoğlu’nun İstanbul Radyosu’nda sunduğu “Yeditepeden Yankılar” programının ulaşılabilen 24 kaydından hareketle, İstanbul’un sevilen semtleri, kent deneyimleri ve kültürel hafıza üzerine gerçekleştirilen sohbetlerin içerik analizini yaparak kentin hafızası ve anlatılarının çok katmanlı yapısını ortaya koyan bir haritalama çalışması. 

6. Sanat ile Toplumsal Hareketlerin Kesişme ve Etkileşme Örneği Olarak Çark (1987) Filmi ve Kazlıçeşme Deri İşçileri Grevi - Deniz Yeşil

1987’de Kazlıçeşme Deri Atölyeleri’nde çalışan 16 yaşındaki bir çocuk işçinin trajik ölümü sonrasında Tarık Akan, Bekir Yıldız, Haşmet Zeybek ve Muzaffer Hiçdurmaz’ın deri işçilerinin çalışma koşullarını merkeze aldığı senaryoya dayanan Çark filmi ile filmin çekim sürecinden kısa bir süre sonra başlayan Kazlıçeşme grevini ele alarak, 12 Eylül sonrası emek mücadelesi ve sendikalaşmanın politik sinema ve sanatla kesişimini irdeleyen bir araştırma.

Deri işçilerinin Kazlıçeşme Grevi, 1987. Fotoğraf: Ali Öz . Salt Araştırma, Ali Öz Arşivi

Garanti BBVA Ekonomi Tarihi Fonu

7. Osmanlı İstanbul’unda Devlet Vakıflarının Hukuki ve Politik Dönüşümü - Mustafa Batman

18. yüzyılın ortalarından itibaren İstanbul’da imparatorluğun seçkinleri tarafından inşa edilmiş cami, medrese, han, hamam, aşevi gibi vakıf yapılarının, 19. yüzyıl boyunca toprak kayıpları, liberal ekonomik düzenin etkileri ve modern belediye, ticaret odaları gibi kurumların yükselişiyle birlikte nasıl değişime uğradığını bireyler ve maddi kültür üzerinden dijital tarih metodu ile inceleyen bir araştırma.

8. Sıhhat, Terakki, İaşe: Erken Cumhuriyet’te Sıtma ve Pirinç Tartışmaları - Fatma Genç

1936 tarihli Çeltik Ekimi Kanunu etrafındaki tartışmalardan hareketle tarım ve sağlık arasındaki gerilimlerin, Türkiye’nin kırsal modernleşme politikalarına nasıl yön verdiğini, pirinç tarımının halk sağlığı ve çevre üzerindeki etkilerini tarihsel ve ekolojik perspektiften inceleyen bir araştırma.

Salt Araştırma Fonları ve projeler hakkında ayrıntılı bilgi için tıklayın