Mimarlık Sevgilim

Banu UÇAK / 14 Şubat 2014

Beyaz perde ve televizyon kahramanları olduğunda mimarlar, karizmatik, çekici karakterler olarak göze çarpıyor. Algılandığı kadar romantik, ütopik ve hatta çoğu zaman sanatçı olmayan mimarlardan bazıları mesleklerini ve özel yaşamlarını başka bir mimarla paylaşarak sürdürüyorlar. Kimi çiftler aynı mesleği paylaşarak mesleki ve özel hayatlarını uyumlu bir çizgide sürdürürken, kimisi de fırtınalı, iniş çıkışlı bir yaşam sürüyorlar. 14 Şubat "Sevgililer Günü" vesilesi ile ünlü mimar çiftleri hatırladık biz de…

Louis Kahn - Anne Tyng

Louis I. Kahn'ın en ünlü birlikteliği kuşkusuz ona bir kız çocuğu vermiş olan Anne Tyng. Louis Kahn kadar adını duymamış olsak da aslında o, mimar ve futurist Buckminister Fuller'a göre "Kahn'ın geometri stratejisti"! Geometrik mimarlık üzerine yoğunlaşan doğal ve sayısal sistemleri bina ve şehir planlamasına uygulanmasına yönelik araştırmalar yürütmüş olan Tyng Harvard Tasarım Okulu'na kabul edilen ilk kadın mimarlardan biri.

Charles - Ray Eames

Robert Venturi - Denis Scott Brown

Mimarlık çevrelerince bile hangisinin neyi ürettiği tam olarak ayrıştırılamayacak denli ortak çalışan bu ünlü ikili ile ilgili son dönemde en çok konuşulan konu aşkları değil elbette… Ünlü tarihçi Beatriz Colomina "With, or Without You" (Senle, ya da sensiz) başlıklı makalesinde "Kadınlar modern mimarlığın hayaletleridir; her yerde vardırlar, önemlidirler ancak garip bir biçimde görünmezler" der. Mimarlığın kolektif bir üretim sürecine sahip olmasına karşın modernizmin kronolojisinde Mies van der Rohe, Le Corbusier, Alvar Aalto ya da Charles Eames ile çalışsa dahi arka planda kaldıklarına işaret eder.

İşte Denise Scott Brown 'ın 1991 yılında eşi Pritzker alırken jüri tarafından safdışı bırakılması da postmodernizmle ilgili kuramlarından bu yana ikili hakkında mimarlık çevrelerinde en çok tartışılan konulardan... Change.org'da Scott Brown'a itibar iadesi için açılan imza kampanyasına 2013 Mayıs ayında 12.500 imza atılmış. Bu sayıya, durumu "utanç verici bir adaletsizlik" olarak nitelendiren Rem Koolhaas ve "Denise Scott Brown benim ilham veren eş ortağımdır" diyen Robert Venturi gibi 9 Pritzker ödüllü mimar da dahil.

Amanda Levete - Jan Kaplicky

Birlikte uzun süre çalışan, paylaşan, mimarlık dünyasında çığır açan projelere birlikte emek vererek imza atan her çift ne yazık ki mutlu sürdüremiyor ilişkisini. Jan Kaplicky ölmeden önce ilişkilerini noktalayıp ayrılan Future Systems kurucuları Amanda Levete ve Jan Kaplicky; Yokohama Feribot Terminali'nin ünlü mimarları Foreign Office Architects (FOA) kurucuları Farshid Moussavi ve Alejandro Zaero-Polo ve Mecanoo kurucuları Francine Houben ile Erick van Egeraat bu örneklerden birkaçı... Son iki çiftin ayrılığı, mimarlık büroları listesine yeni eklenmelere yol açtı.

Elizabeth Diller - Ricardo Scofidio ve Ben van Berkel - Carolin Bos gibi, bugün hala birlikte çalışan ve ilişkilerini sağlamlaştıran çiftler de yok değil. Aldıkları eğitim mimarlık olmasa da bu çiftler birlikte yaparak mesleği öğreniyor ve birlikte uyguluyorlar. Büyük bir aşkla…

Birlikte mimarlık yapan, yapmış olan, mimarlık kültürüne katkı koyan çiftlere Türkiye'den örnek vermek gerekirse aklımıza ilk gelenleri hızlıca sıralayalım:

Sevinç-Şandor Hadi
Tülin Hadi-Cem İlhan
Hayzuran-Doğan Hasol
Çağla Akyürek-Can Elmas
Melkan Gürsel-Murat Tabanlıoğlu
Çağla -Enis Öncüoğlu
Yeşim-Nami Hatırlı