Sürdürülebilirlik kavramı tasarımlarınızda çok önemli bir yere sahip. Şu anda artık moda haline gelen bu kavrama nasıl yaklaşıyorsunuz?
Bir ürünün etiketini yeşil yapıp üstüne de "geri dönüşür, çevrecidir, atık kağıttır" yazıldığı zaman bu çevrecilik olmuyor. Dünyada bütün kaynaklar azalırken, yükselen tek kaynak çöp. Dolayısıyla çöpünü geriye kazanabilen toplumlar avantajlı duruma geçecek. Tabii bizim ülkede bunlar çok büyük söylemler gibi geliyor. Ama Green Dot'un ortaya çıkışı da buna bir tepkidir. Hep Red Dot ile karıştırılır, oysa Red Dot bir ürün akreditasyon sistemidir, yarışma değil. Sergi küratörü gibi düşünebileceğiniz bir grup insan o senenin en iyi ürünlerini seçer, ama ürün açıktır, ismi bellidir, zaten piyasadadır. Tasarımcı burada, yan bir faktördür. Red Dot'un kitabı iki ciltken, Green Dot 4 veya 6 tane ödül verir.
D-ecobrick adlı ürününüzün Greendot'ta birinci olduğu sene, sıfır enerji tüketimine sahip bir bina uygulama projesi ikinci seçiliyor. Ölçek açısından muazzam bir fark olsa da tek bir ürün bile bir binayı alt edebiliyor Green Dot'ta.
Genellikle PET çalışıyorum, çünkü PET'in önemli bir konu olduğunu düşünüyorum. Bugün PET ambalaj sudan pahalıdır ama alternatifi de yoktur. Kalınlığını azaltsanız, kapaklarını küçültseniz bile gidilebilecek nokta çok sınırlı. PET'in tek alternatifi camdır. Ama cam konusunda çok ciddi bir ihtiyaç olmasına rağmen Türkiye'de cam şişe PET kadar yaygın değildir. Çünkü camda müthiş bir tekelleşme var, yeni bir fabrika daha kurulamıyor. Diğer bir önemli neden de ilk yatırım maliyetinin çok yüksek olması.
Dünyada saniyede 60-65 bin düzeyinde PET türevinin doğaya terk edildiğini öğrendiğim anda, bu konu benim için çok ilginç hale geld ki bu daha yarısı; aslında dünyadaki toplam tüketim 135-150 bin arasında. Bunun 65 bini ise doğaya atılıyor. Okyanusun ortasında, Alabama büyüklüğünde bir çöp alanı var. Hiç kimse bunları konuşmuyor, bilmiyor. Hollanda PETleri toplayıp, üzerini doldurup toprak kazanmaya çalışıyor. Biz de PETleri ne yapalım diye düşünürken, bunları geri kazanmaya yönelik projeler hazırlamaya başladık ve üç yıl üst üste Green Dot'u kazandık.
PET Tree
Sulama kanalıyla ilgili projeniz hem kentsel hem kırsal yeşil proje alanında ödüle değer görülüyor.
Evet, o projeyle IDA'da iki dalda ödül aldık, Green Dot'ta ise birinci olduk. Ondan önce hazırladığımız "Aqua-Trap" de yaklaşık 4800 proje arasından birinci seçildi. Dünyada ilk defa plastiği doğanın hizmetinde kullandığımız bu sistemle çölde ağaç yetiştiriyorsunuz. Tabii bu ülkede bunları söylediğiniz zaman, "nerede uygulandı, bir bakalım" gibi tepkiler alıyorsunuz. Bu kadar iş yapıldı; Çevre Bakanlığından, Köy İşlerinden, hiçbir kurumdan bir telefon bile almadık. Oysa bunlar kendi alanında dünyanın en önemli projeleri kabul ediliyor.
Buna karşın yurt dışından arayanlar oluyor…
Tabii, "iki tane getirin, yüz tane, bin tane alalım" diyorlar. Susuz orman yangını söndürme aracı (Fire Knight'tan bahsediyor) yaptık; Green Dot'a dizel motorlu araçla başvurmuş olmamıza rağmen ödül aldık. İnsanlar bana sürekli; "Bu kadar proje yapıp, ödül alıp bu kadar tepkisizlikle karşılaşmaktan demoralize olmuyor musunuz?" diye soruyorlar. Bense her seferinde; "Bu da etkili olmadı, bir tane daha yapalım, bakalım ne olacak" diyorum. Sonuçta bu süreç bir noktada tamamlanacak ve art arda geri dönüşler toplayacağız.
Fire Knight
Şu anda müthiş bir buluş veritabanı oluşturuyoruz. Elimizde, insanlık yararına çok ciddi çevreci ürünler var. Amerika, özellikle Los Angeles bu işleri çok önemsiyor. ‘Vertical green wall' (düşey yeşil duvar) onlar için çok hayati.
Amerika'da verilen ödülün kendisi bile geri dönüşümlü. Davetiyede, "Törene arabayla gelmezseniz şu kadar karbon salınımı tasarrufu yaparsınız" diye yazıyorlar. Dünya bu noktada iken, burada bir davetiyenin altına bu cümleyi yazacak olursanız, kimse o etkinliğe gelmez. Bu bir bakıma "gelmeyin" demektir. Tabii bunların yaşandığı bir yerde ürünleriniz de değerleniyor; burada çalışıp, Amerika'da varoluyorsunuz. Orada en önemli kavram, sürdürülebilirlik. Green Dot'a bir kere değil, her sene geliyor olmak çok önemli. Dünyaya baktığınız zaman, altı tane Green Dot'u üç yılda yan yana koyabilen başka bir şirket yok. Zaten altı birincilik ödülünün üçü bizde. Bu çok önemli bir başarı. Ama bu ülkede bunu biraz yüksek sesle söylediğiniz zaman hemen, "PR yapıyor" diyorlar.