foto: Fatma Meral HALİFEOĞLU
Avrupa Komisyonu ve Europa Nostra derneği işbirliğinde düzenlenen Avrupa Birliği Kültürel Miras Ödülü / Europa Nostra 2015 Ödülleri'nin kazananları bugün (14 Nisan 2015) açıklandı. Ödül listesinde Türkiye'den Surp Giragos Ermeni Kilisesi (Diyarbakır) de yer alıyor.
29 ülkeden, 263 kişi ve organizasyonun başvurusu arasından seçilen 28 proje; "Koruma", "Araştırma ve Sayısallaştırma", "Özel hizmet", "Öğretim, Eğitim ve Farkındalık Artırma" kategorilerinde mükemmelliği ön plana çıkaran özellikleri nedeniyle ödüle layık bulundu.
Avrupa Kültür Mirası Ödülleri, 11 Haziran 2015 Perşembe günü Oslo Belediye Başkanı Fabian Stang; Avrupa Komisyonu Eğitim, Kültür, Gençlik ve Spor Komisyonu Üyesi Tibor Navracsics; dünyaca ünlü tenor ve Europa Nostra Başkanı Plácido Domingo'nun ev sahipliğinde, Oslo City Hall'da yapılacak törenle sahiplerine verilecek. Törende, ödül alan projelerden yedisi, kültür mirası alanında en üstün başarılara verilen "Büyük Ödül"nün sahibi olarak 10.000 € para ödülünün sahibi olacak. Ayrıca törende, Europa Nostra tarafından web sitesi üzerinden yürütülen çevrimiçi oylama ile belirlenmiş olan "Halkın Seçimi Ödülü" de açıklanacak.
"Kültürel miras, Avrupa'nın en büyük değerlerinden birisidir. Hepimiz için sayısız kültürel, ekonomik, sosyal ve çevresel önemi bulunmaktadır." diyen Komisyon üyesi Tibor Navracsics , "2015 Kültür Mirası / Europa Nostra Ödülleri'ni kazananları, kendilerini kültürel mirasa adamış uzman Avrupalıların neler yapabileceklerini gösterdikleri ve ayrıca Avrupa kimliğinin mükemmel örnekleri olarak aidiyet hissine katkıda bulundukları için kutlamak isterim. Bizler, toplum ve bireyler olarak kendi mirasımıza sahip çıkmak, günlük yaşantımızın bir parçası haline getirmek ve gelecek nesillere aktarmak üzere korumak amacıyla birlikte çalışmaya devam etmeliyiz" şeklinde konuştu.
Europa Nostra Başkanı Plácido Domingo ise "Bu yılın kazananları Avrupa kültürel mirası korunması konusunda yaratıcılık ve yeniliğin güçlü örnekleridir. Kazananlar ayrıca kültürel mirasın Avrupa ve vatandaşları için önemli olduğunu da ortaya koymaktadır. İnanıyoruz ki, Başkan Juncker ve Komisyon Üyesi Navracsics liderliğinde Avrupa Birliği'nin kültürel mirasa bütünleşik yaklaşım stratejisi daha çok gelişecek ve uygulanmış olacaktır." dedi.
2015 ödül listesi şöyle:
Koruma Kategorisi:
- Van Buuren Müzesi Pitoresk Bahçesi Brüksel, BELÇİKA
- Middleport Toprak Kapları, Soke-on-Trent, BİRLEŞİK KRALLIK
- Stonehenge: Çevre Peyzajı ve Ziyaretçi Merkezi, Wiltshire, BİRLEŞİK KRALLIK
- Boulingrin Central Market Hall, Reims, FRANSA
- The Halls Amsterdam: Basın, Moda, Kültür ve Zanaat Merkezi, HOLLANDA
- Anana Tuz Vadisi, Bask Ülkesi, İSPANYA
- Katedral, Tarazona, İSPANYA
- Bazilika Kompleksi Paleochristian Mozaikleri, Aquileia, İTALYA
- Monte Palma Nuragic Heykelleri, Sardinya Adası, İTALYA
- Ermeni Kilisesi ve Manastırı, Lefkoşa, KIBRIS
- Liszt Müzik Akademisi, Budapeşte, MACARİSTAN
- Malikane, Eidsvoll, NORVEÇ
- Surp Giragos Ermeni Kilisesi, Diyarbakır, TÜRKİYE
- Antouaniko Malikhanesi, Sakız Adası, YUNANİSTAN
Araştırma ve Sayısallaştırma Kategorisi:
Araştırma Projeleri
- Las Cuencas'tan Öğrenmek: Asturian Kömür Madeni Alanı Kültürel Peyzajı, İSPANYA
- Lasithi Plateau Rüzgar Değirmenleri'nin Perfore Yelkenler ile Restorasyonu, Girit, YUNANİSTAN
Sayısallaştırma Projeleri
- HERMES: Hermoupolis Sayısal Miras Yönetimi, Sire Adası, YUNANİSTAN
- Venedik Harikaları: Sanal Çevrimiçi Hazineler, St. Mark's Bölgesi, ITALYA
Özel Hizmet Kategorisi:
- The Rundling Derneği, Jamein, ALMANYA
- Kiliseler Koruma Vakfı, Londra, BİRLEŞİK KRALLIK
- Huis Doorn Arkadaşlar Derneği, Doorn, HOLLANDA
Eğitim, Öğretim ve Farkındalık Artırma Kategorisi:
Eğitim-Öğretim Projeleri
- Miras Becerileri Girişimi, Newcastle upon Tyne, BİRLEŞİK KRALLIK
- Genç Arkeologlar Klübü, York, BİRLEŞİK KRALLIK
Meslek Eğitimi Projeleri
- Estonya'da Kırsal Bölge Binalarının Sahipleri Programı, Tallinn, ESTONYA
- The Outbuilding Projesi, Roros, NORVEÇ
Farkındalık Yaratma
- Stain Bahçe Kenti, Stains, FRANSA
- The Fota Duvarlı Bahçesi, Cork, İRLANDA
- Bir Gelecek İnşa Etmek İçin Geçmişin Tanıklarını Kurtarma, Chisinau, MOLDOVA
*
Surp Giragos Ermeni Kilisesi, Diyarbakır, TÜRKİYE
Diyarbakır'da bulunan Surp Giragos Ermeni Kilisesi, bugün çoğunlukla Kürt nüfusun yaşadığı Güneydoğu bölgesinde bulunmaktadır. Bazı kısımları 1880'lerde tamamıyla yeniden yapılmış olmasına karşın orijinal olarak 17. yüzyıla aittir. 20. yüzyılda yerel Ermeni nüfusun yöreyi terk etmesinden sonra bu yapı da çöküntüye uğramıştır. Çatısı çökmüş ve yapı metruk hale gelmiştir.
foto: Fatma Meral HALİFEOĞLU
Büyük oranda yeni bina yapılmasını da içeren restorasyon çalışması, Surp Giragos Kilise Vakfı, sivil toplum grupları ve ilgi gösteren bireylerin çabaları ile birkaç yıl önce başladı. Projeye katkıda bulunanlar, bu kıymetli kültürel varlığı korumak ve hem dini hem de kültürel bir merkez olarak yeniden kurmak konusunda büyük bir istekle bir araya geldiler. Daha sonraki aşamalarda yerel yönetimin önemli katkısı ve desteği sayesinde, çalışmalar genişletilerek, papaz evi, şapel ve alandaki diğer binalar da onarıldı. Proje, yerel işbirliği alanında bir başarı hikayesi oldu.
foto: Fatma Meral HALİFEOĞLU
Jüri raporundan:
"Jüriyi özellikle etkileyen, işte bu yerel desteğin sergilenmiş olması oldu. Bu bölgede Ermenilerin ana kilisesinin cemaatin buradan gitmesinden sonra restore edilmesi için harcanan çaba, kent ve kentliler için önemli bir uzlaşma hareketi olmuştur. Proje, çatı, çan kulesi ve iç döşeme malzemeleri başta olmak üzere, kayıp elemanlarının yeniden inşa edilmesi için eski belgeler üzerinde yapılan geniş bir araştırma sonucunda geliştirilmiştir. Ermeni cemaatinin eserin restorasyona katılımı da yöre halkı arasında barış ve toplumsal bütünleşmenin gelişmesinde çok büyük bir katkı sağlamıştır ve tüm dünyadan Ermeni ziyaretçileri buraya çekmektedir."
*
Europa Nostra Hakkında:
Europa Nostra, Avrupa çapında faaliyet gösteren ve kültürel mirasın sesi olan bir sivil toplum kuruluşudur. Elliyi aşkın Avrupa ülkesinden 250 sivil toplum örgütünü ve kar amacı gütmeyen kuruluşu bir araya getirip temsil eden kuruluşun toplam üye sayısı en az 5 milyon vatandaşa ulaşmıştır. Ayrıca kuruluş, 150'yi aşkın ilişkili kamu kuruluşu ve kurumdan ve 1500'den fazla bireysel üyeden destek almaktadır. Büyük bir ağ oluşturan profesyonelleri ve gönüllüleriyle kuruluş, Avrupa'nın kültürel mirasını bugünkü ve gelecekteki nesiller için korumayı görev edinmiştir.
Kültürel miras, istihdam yaratma ve büyüme alanında önemli ancak genellikle hak ettiği değeri görmeyen katkılarda bulunuyor. Kültürel ve yaratıcı sektörlerin önemli bir parçası olan bu sektör AB'de 8.5 milyon kişiye istihdam sağlarken, Avrupa GSYİH'sına katkısı da %4.5'a kadar çıkıyor. Kamu ve özel kuruluşlar tarafından kültürel mirasın korunması için her yıl tahmini €5 milyar Euro harcanıyor. Ekonomik İşbirliği ve Kalkınma Örgütü (OECD) tarafından yayınlanan rakamlara göre, dünya turizminin %40'ının kültürel bir boyutu bulunuyor. Kültürel miras, sürdürülebilir kalkınma ve sosyal kaynaşmanın da en önemli kaynaklarından biri.
Ödüller, 2007'den bu yana kültürel mirasla ilgili projelerin finansmanına yardımcı olmak amacıyla yaklaşık 30 milyon Euro yatırım yapan Avrupa Birliği Kültür Programı tarafından destekleniyor. Etkinliği AB fonu alan başka programlar da destekliyor; Avrupa Bölgesel Kalkınma Fonu 2007-2013 yılları arasında kültürel çalışmalara 6 milyar Euro ayırdı. Bu rakamın 3 milyar Euro'su kültürel mirasın korunmasına, 2,2 milyar Euro'su kültürel altyapının geliştirilmesine ve 775 milyon Euro'su da mesleki eğitim, sanat ve kültürel miras eğitimi vb. gibi kültürel hizmetlerin ek finansmanına tahsis edildi. Ayrıca Araştırma ve Teknolojik Gelişim için AB Çerçeve Programları aracılığıyla da 1998'den bu yana 150 milyon Euro'luk bir fon kullandırıldı.