"Hukuk" ve "mimarlık" disiplinlerinin kesiştiği en önemli alanlardan biri olan adliye yapılarının da "mimarileri" ve "konumları" itibariyle "hak arama hürriyetine erişilebilirlik" konusunda vatandaşa pek yardımcı olduğu söylenemezken Elveriş, İstanbul Bilgi Üniversitesi İnsan Hakları Merkezi'nin yürütücülüğünde Temmuz 2006-Haziran 2007 tarihleri arasında Sultanbeyli, Adalar, Eyüp, Kadıköy, Gaziosmanpaşa, Küçükçekmece, Üsküdar, Bakırköy, Şişli ve Bağcılar adliyeleri olmak üzere toplam 10 adliye üzerinden İstanbul Bilgi Üniversitesi Hukuk Fakültesi 3. ve 4. sınıf öğrencileri ve stajyer avukatlar tarafından gerçekleştirilen "Adliye Gözlemleri / İstanbul Mahkemeleri: Fiziksel Koşullar, Duruşmalar ve Gecikmeler" başlıklı çalışmaya referans vererek "adalet saraylarını" mekansal olarak şöyle değerlendiriyor:
"Gözlem yaptığımız on adliyede gördük ki, binaların dış cephelerin temiz ve bakımlı değil. Binaların içi ise loş ve tozlu. Adliye binalarının amaca uygun tasarlanmadığını tespit ettik, dolayısıyla iç mekanlar eski daktiloların depolanması gibi amaç dışı olarak da kullanılabiliyorlar.
Ayrıca mahkemelerde tarafların hepsi – aralarında husumet bulunanlar dahil- duruşma salonuna aynı kapıdan giriyorlar. Adliyelerde vatandaşlar için bekleme salonu olmadığı gibi, pek çok adliyede asansör ve tuvaletler vatandaşın kullanımına kapalı.
Hemen hemen her adliyede "burası danışma değildir" yazılarına rastlamak mümkün. Bu yazılardan böyle bir ihtiyacın olduğu anlaşılabiliyor. "Danışma değil" yazıları var, fakat danışma yok!"
Elveriş, adliye yapılarında vatandaşlar için bekleme salonu ve otopark gibi önemli mimari unsurların bulunmadığına dikkat çekerek "Nasıl ki cezaevleri doktorlar için sürgün alanıysa, adliye sarayları da sanırım mimarlar için sürgün alanı…" diyor.
Adliye Gözlemleri araştırmasının Seda Kalem tarafından derlenerek "Adalet Gözet" adı altında kitaplaştırıldığını da hemen belirtelim. Kitapta İdil Elveriş'in de adliye gözlemleri üzerine yazdığı bir makale de bulunuyor.