E. Seda Kayım
/ 17 Haziran 2008
Piano vs. Le Corbusier: "Mimara güveniyoruz, ancak çevreye güvenmiyoruz."
Fondation Le Corbusier, 2007 Ağustos'unda katolik gazete Le Croix tarafından basılan, derneğin hedeflerine ilişkin haber üzerine alarma geçti. Projenin kamuya sunulduğu Ekim 2007'den bugüne muhalif duruşunu koruyan kurum, konuyu aynı ay çıkardığı haber ekinde de tartıştı. Oeuvre Notre Dame du Haut'nun, yapının işlevine yönelik restorasyonu talebine katıldıkları ve yoğun ziyaretçi akınının şapelin kullanımını zedelediğine dair endişeleri paylaşıltılarını anlatanhaberde, yine de derneğin bir son çözüme ulaşmaktaki aceleciliğini desteklemediklerini belirtiyorlardı. Fondation'a göre, yalnızca inşaatın fizibilitesini değil, ziyaretçilerin kontrolü, otobüs parkları, resepsiyon alanının kalitesi, yan servisler, dükkanlar, lokantalar ve şapelin sergi kısmı gibi noktaları irdeleyen bir plan hazırlanmalıydı. Le Corbusier'nin yapılarının hamisi niteliği taşıyan ve onları kutlayan Fondation'un tereddütlerini ise, kurumun direktörü Michel Richard şöyle açıklıyor: "Bu inşaat çok uzaktan gözlemlenebilir ve şapelin tüm algısını değiştirebilir. Açıkçası, bu işlevdeki bir ekin gerekliliğinden emin değiliz; yapıya olan mesafesi de bizi ikna etmedi."
Fondation'un itirazları, 2008 başında Piano'nun kuruma bir sunum yapması ve üzerinden geçilen birkaç maddede yapılan düzeltmeler ile bir miktar dinmiş gibi görünse de, projenin Kültür Bakanlığı tarafından kabulü üzerine tekrar hararet kazandı. Projenin ilerlemesindeki tek engelin Fondation olduğu söyleyen Jean-Francois Matthey, "Bir kez bu müdahaleyi doğru bulduklarını söylediler. Şimdi Piano tepeye imzasını atabilecek ve bunun hoşlarını gitmediğini söylüyorlar" diyor.
Bu noktada Fondation'un bu müdahalenin Fransız Kültür Bakanlığı'na takılacağını düşünmesi anlamlı görünüyor. Çünkü bakanlık, kültür miraslarının yakınında yeni yapı inşaatlarına yönelik düzenlemelerinde oldukça cimri davranıyor. Fransız kanunlarına göre, tanınmış bir kültür mirasının 500 metre yakınında yapılacak tüm değişiklikler bakanlığın sıkı denetimine tabi tutulmak zorunda. Öte yandan, bu çemberin içine zemin altı inşaatları dahil edilmemiş. Bu yüzden de, ‘görünmez' kılınmış Piano'nun yeni yapıları, Ronchamp şapelinin 60 metre yakınına kadar sokulabiliyorlar. Fondation'un başkanı Jean-Pierre Duport'un Fransız Kültür Bakanı Christine Albanel'e yazdığı ve "bölgenin bütünlüğünü ve yapının özgünlüğünü bozabilecek" her hangi bir kararı reddetmesini istediği mektup da sonuçsuz kalmış gibi gözüküyor.
Bu noktada Fondation'un asıl korkusunun, Le Corbusier'nin orijinal planlarına yapılan herhangi bir ek veya değiştirmenin UNESCO'ya sunulan Corbusier portfolyosunun kabulünü tehlikeye sokması olabileceği de konuşulanlar arasında. Direktör Richard, "Mimara güveniyoruz; ancak bu sit bölgesinin mimari ve peyzajının, yeni yapılar, servisler, yollar ve malzemelerle gelebilecek kirlilikten korunabileceğinden çok emin değiliz" açıklamasını yapıyor. Fondation'da görev alan eski bir Corbusier öğrencisi Jean Louis Cohen ise şu sözlerle savını desteklemeye çalışıyor: "Belki görmeyeceksiniz, belki hissetmeyeceksiniz. Fakat mekanın harmonisi zedelenmiş olacak; bir hac yeri olarak anlamını kaybedecek ve şapeli güçsüzleştirecek." Cohen, yapıların gerçekten de görüntüyü kirletmeyeceğini kabullenmiş olsa da, şapelin binlerce ziyaretçisiyle bir hac mekanı özelliğini nasıl koruduğuna açıklık getirmiyor.
Sonuç olarak Fondation, 2008 baharında gelen bakanlık kararının ardından, sahip olduğu iki aylık itiraz hakkını iyi kullanmaya girişiyor. Hem de bunu, doğrudan kamusal desteği toplayarak, yani konuyu medyaya taşıyarak yapıyor.